Η εκδίκηση του Muqtada al-Sadr

Το σύστημα muhasasa για τον διαμοιρασμό των λάφυρων διαμορφώθηκε στο πρότυπο της δυσλειτουργικής ρύθμισης του Λιβάνου, η οποία προσπάθησε να εγγυηθεί τα δικαιώματα των θρησκευτικών μειονοτήτων, αλλά κατέληξε να δημιουργήσει ενδημική διαφθορά, πολιτική αστάθεια, και οικονομική κατάρρευση. Σύμφωνα με το σχέδιο του Ιράκ, ο πρωθυπουργός πρέπει να είναι Σιίτης, ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Σουνίτης και ο (σε μεγάλο βαθμό εθιμοτυπικός) πρόεδρος Κούρδος. Το σύστημα εκτείνεται στα περισσότερα επίπεδα της κυβέρνησης και της δημόσιας διοίκησης. Μετά από κάθε κοινοβουλευτική εκλογή, τα σεχταριστικά κόμματα διαιρούν τα Υπουργεία, προκαλώντας μεγάλες καθυστερήσεις στην συγκρότηση του υπουργικού συμβουλίου, καθώς αναλαμβάνουν τα γραφεία με τα πιο προσοδοφόρα κυβερνητικά συμβόλαια και άλλες πηγές πατρωνίας. Ως αποτέλεσμα, ο αριθμός των δημοσίων υπαλλήλων στο Ιράκ έχει τριπλασιαστεί από το 2004 και η κυβέρνηση πληρώνει τώρα 400% περισσότερους μισθούς από όσο τότε. Το 2020, σχεδόν τα τρία τέταρτα του προϋπολογισμού του Ιράκ πήγαν για την πληρωμή μισθών και συντάξεων για τον φουσκωμένο δημόσιο τομέα.

Τα περισσότερα ιρακινά κόμματα και φατρίες που ήρθαν στην εξουσία μετά το 2003 επωφελούνται από αυτό το σύστημα μοιράσματος των λάφυρων [της εξουσίας] και διστάζουν να το εγκαταλείψουν, παρόλο που οδηγούν την πλούσια σε πετρέλαιο χώρα τους προς την οικονομική καταστροφή και αποτυγχάνουν να παρέχουν ηλεκτρισμό, καθαρό νερό, υγειονομική περίθαλψη, και άλλες βασικές υπηρεσίες στον ιρακινό λαό. Το κίνημα του Σαντρ και οι σύμμαχοί του κερδίζουν επίσης από το τρέχον σύστημα, παρά τις καλύτερες προσπάθειες του κληρικού να απεικονίσει τον εαυτό του ως μεταρρυθμιστή. Η δύναμή του πηγάζει από έναν συνδυασμό θρησκευτικής και λαϊκιστικής απήχησης και τους καρπούς της κρατικής υποστήριξης. Όπως και άλλα μέλη της ιρακινής ελίτ, ο Σαντρ έχει κάνει ελιγμούς για [να τοποθετήσει] τους βοηθούς και τους υποστηρικτές του σε ανώτερες κυβερνητικές θέσεις. Μια δραματική μεταρρύθμιση δεν θα εξυπηρετούσε τα συμφέροντά του, γι' αυτό δεν επιδιώκει να καταργήσει το σύστημα κατανομής της εξουσίας αλλά μάλλον να τοποθετηθεί στην κορυφή του ως εκείνος που ανεβάζει [και κατεβάζει] βασιλιάδες.

ΚΑΤΩ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΕΞΩ

Στην προσπάθειά του να εδραιώσει τον έλεγχό του στο σύστημα μετά τις περσινές εκλογές, ο Σαντρ μπορεί να υπερέβαλε τις δυνάμεις του. Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων με τα σουνιτικά και τα κουρδικά κόμματα, οι Σαντριστές συγκέντρωσαν μια κοινοβουλευτική πλειοψηφία που θα ήταν σε θέση να εκλέξει πρόεδρο, ο οποίος με την σειρά του θα μπορούσε να έχει προτείνει πρωθυπουργό για να σχηματίσει υπουργικό συμβούλιο. Το κοινοβούλιο θα έπρεπε τότε να εγκρίνει το υπουργικό συμβούλιο πριν οι υπουργοί αναλάβουν τις θέσεις τους. Όμως, τον Φεβρουάριο, το Ανώτατο Δικαστήριο του Ιράκ, του οποίου οι δικαστές διορίστηκαν από φιλοϊρανικές σιιτικές φατρίες, αποφάσισε ότι το νομοθετικό σώμα πρέπει να συνέλθει με πλειοψηφία τουλάχιστον δύο τρίτων για να εκλέξει πρόεδρο, σε αντίθεση με την απλή πλειοψηφία που απαιτείτο τα προηγούμενα χρόνια. Σιιτικές φατρίες που αντιτίθενται στον Σαντρ μποϊκοτάρισαν την κοινοβουλευτική συνεδρίαση, στερώντας του την ενισχυμένη πλειοψηφία που απαιτείται για να διεξαχθεί ψηφοφορία.

Ο Σαντρ προσπάθησε να απαλλαγεί από ορισμένες αντίπαλες σιιτικές φατρίες προσφέροντάς τους τον έλεγχο διαφόρων Υπουργείων, αλλά αρνήθηκε να διαπραγματευτεί με τον Μαλίκι και δεν κατάφερε να κερδίσει την ενισχυμένη πλειοψηφία. Τον Ιούνιο, ο υποψήφιος πρωθυπουργός του Sadr, Jaafar al-Sadr, ξάδερφος του κληρικού και νυν πρεσβευτής του Ιράκ στο Ηνωμένο Βασίλειο, απέσυρε την υποψηφιότητά του. Στην συνέχεια, ο Σαντρ διέταξε τους 73 βουλευτές του να παραιτηθούν μαζικά από το κοινοβούλιο, ελπίζοντας να αναγκάσει τους αντιπάλους του να άρουν το μποϊκοτάζ και να συγκαλέσουν εκ νέου την βουλή.

Αλλά το παιχνίδι του Sadr απέτυχε, καθώς οι Σιίτες αντίπαλοί του κινήθηκαν γρήγορα για να καλύψουν τις θέσεις, οι οποίες βάσει νόμου πηγαίνουν στον δεύτερο σε κάθε περιφέρεια όταν ο νικητής παραιτηθεί. Με τους αντιπάλους του να διοικούν μια νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ο Σαντρ φοβόταν ότι θα μπορούσε να αποκλειστεί από μια κυβέρνηση που θα μπορούσε να παραμείνει στην εξουσία για τρία χρόνια. Τον Ιούλιο, απάντησε καλώντας τους οπαδούς του να παραβιάσουν την Πράσινη Ζώνη και να αποκλείσουν το κοινοβούλιο με καθιστική διαμαρτυρία για να αποτρέψουν την ψηφοφορία για νέο πρόεδρο και υπουργικό συμβούλιο. Χιλιάδες Σαντριστές συγκεντρώθηκαν σε έναν καταυλισμό από σκηνές, απαιτώντας την διάλυση του τρέχοντος κοινοβουλίου και πρόωρες εκλογές.

Η πολιορκία του κοινοβουλίου από τους Σαντριστές έληξε στις 30 Αυγούστου, αφότου ο Σαντρ διέταξε τους υποστηρικτές του να εγκαταλείψουν τους δρόμους για να αποφύγουν περισσότερη βία. Αντιδρώντας στην θρησκευτική πρόκληση του Χαέρι, ο Σαντρ μπορεί να υπολόγισε λάθος υποκινώντας βίαιες διαδηλώσεις χωρίς ένα σαφές σχέδιο για να σπάσει το πολιτικό αδιέξοδο του Ιράκ. Αλλά ο Σαντρ έχει έναν τρόπο να ανακάμπτει από τις πολιτικές οπισθοδρομήσεις και να αναδύεται με ακόμη μεγαλύτερη δύναμη. Παρά την φήμη του ως θυελλώδη και εκκεντρικού ηγέτη, ο Σαντρ έπαιξε ένα μακροχρόνιο παιχνίδι, ξεπερνώντας την κατοχή των ΗΠΑ και ορισμένα ηλικιωμένα μέλη της θρησκευτικής ιεραρχίας της Νατζάφ. Δημιούργησε ένα τρομερό κοινωνικό και πολιτικό κίνημα που μπορεί να προσφέρει ψήφους και να εκμεταλλεύεται το διεφθαρμένο σύστημα πατρωνίας του Ιράκ. Για χρόνια, ο Σαντρ έδειξε μεγαλύτερη πολιτική ικανότητα από όση του πίστωσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι Ιρακινοί αντίπαλοί του –και τους ξεπερνούσε με συνέπεια.