Secure Connection

Είναι ο Πούτιν ένας ορθολογικός δρων;

Πώς και γιατί το Κρεμλίνο μπορεί να χρησιμοποιήσει την βόμβα

Andrew F. Krepinevich, Jr.

28/11/2022

Περίληψη Κειμένου και Βιογραφικό Συγγραφέα

Ο ANDREW F. KREPINEVICH, JR., είναι ανώτερος συνεργάτης στο Hudson Institute και πρόσθετος ανώτερος συνεργάτης στο Center for a New American Security.

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Συνδεθείτε ή Εγγραφείτε για να γράψετε το σχόλιο σας. Εγγραφείτε στο newsletter για να λαμβάνετε ενημέρωση από το ForeignAffairs.gr.

Στις 24 Φεβρουαρίου, καθώς ξεκίνησε την εισβολή στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έθεσε το φάσμα του πυρηνικού πολέμου. Προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε εξωτερική παρέμβαση θα οδηγούσε σε συνέπειες «που δεν έχουν υπάρξει ποτέ στην ιστορία», μια σαφής αναφορά στην χρήση ατομικών όπλων. Η προοπτική ενός πλήρους πυρηνικού πολέμου με την Ρωσία μπορεί πράγματι να έπεισε τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ ότι η άμεση εμπλοκή τους στην σύγκρουση ήταν πολύ επικίνδυνη για να την υποστηρίξουν. Αλλά ο πόλεμος δεν ακολούθησε το σενάριο του Πούτιν. Οι αναπάντεχες αρχικές δυσκολίες της Ρωσίας στο πεδίο της μάχης, μαζί με την επίμονη αντίσταση της Ουκρανίας, έπεισαν πολλά μέλη του ΝΑΤΟ να στείλουν στρατιωτικό εξοπλισμό και προμήθειες για να βοηθήσουν τους αμυνόμενους.

Ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Αγία Πετρούπολη, στην Ρωσία, τον Ιούνιο του 2022. Anton Vaganov / Reuters
------------------------------------------------

Ο Πούτιν επικαλέστηκε ξανά τον πυρηνικό πόλεμο [1] τον Απρίλιο. Αφότου οι δυνάμεις του υποχώρησαν από τα περίχωρα του Κιέβου και του Χάρκοβου, δήλωσε ότι η Ρωσία θα χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα «αν χρειαστεί» για να επιτύχει τους στόχους της. Με μια τέτοια ρητορική, ο Πούτιν ίσως να προσπαθούσε να αποτρέψει το ΝΑΤΟ από το να ενισχύσει την υποστήριξή του προς την Ουκρανία σε επίπεδα που θα επιτύγχαναν μια ολοκληρωτική ήττα της ρωσικής εισβολής. Αν αυτό ήθελε να πετύχει, ο Πούτιν τα κατάφερε, και ακολούθησε ένα βάναυσο τέλμα μεταξύ των εμπόλεμων μερών. Η πυρηνική απειλή του Πούτιν καταλάγιασε κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, καθώς και οι δύο πλευρές προσπαθούσαν να αποκτήσουν πλεονέκτημα στο πεδίο της μάχης. Στις αρχές του φθινοπώρου, έχοντας αποτύχει να αλλάξει την στρατιωτική ισορροπία υπέρ του, ο Πούτιν επέστρεψε στις πυρηνικές απειλές [2], δηλώνοντας ότι «για να υπερασπιστούμε την Ρωσία και τον λαό μας, θα κάνουμε ασφαλώς χρήση όλων των οπλικών συστημάτων που έχουμε στην διάθεσή μας. Αυτό δεν είναι μπλόφα».

Πολλοί Δυτικοί ηγέτες πιστεύουν ότι οι επαναλαμβανόμενες κραυγές του «πυρηνικού λύκου» από τον Πούτιν σημαίνουν ότι μπλοφάρει. Υποθέτουν ότι τα σκληρά λόγια του επιδιώκουν να σπείρουν αμφιβολίες και φόβο στα μυαλά των αντιπάλων του, αλλά ποτέ δεν θα πυροδοτούσε πραγματικά μια βόμβα. Με άλλα λόγια, επιμένουν ότι ο Πούτιν είναι πολύ ορθολογικός για να διακινδυνεύσει την πιθανή καταστροφή ενός πυρηνικού πολέμου. Αλλά αυτή είναι μια υπόθεση που η Δύση δεν έχει την πολυτέλεια να κάνει. Ορμώμενος από την επιθυμία του να αποκαταστήσει μια πληγωμένη Ρωσία [3] στο μεγαλείο της, ακλόνητος για την ορθότητα των διεκδικήσεών του στην Ουκρανία, εμπνευσμένος από προηγούμενες επιτυχίες στην Κριμαία και τη Ντονμπάς το 2014, και όλο και πιο απελπισμένος μπροστά στην ρωσική στρατιωτική αποτυχία και την διεθνή εχθρικότητα, ο Ρώσος πρόεδρος θα μπορούσε πράγματι να δει την αρετή της προσφυγής στα πυρηνικά όπλα. Αν και οι πιθανότητες να περάσει ο Πούτιν το πυρηνικό κατώφλι μπορεί να είναι χαμηλές, η σύνεση υπαγορεύει ότι το ΝΑΤΟ δεν μπορεί να αποκλείσει την ανάληψη μιας τέτοιας επικίνδυνης δράσης. Οι Δυτικοί ηγέτες πρέπει να καθορίσουν το πώς μπορούν να αποτρέψουν μια τέτοια κλιμάκωση από το να εξελιχθεί σε απόλυτη καταστροφή.

ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΛΟΓΙΚΗΣ

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν, λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις δηλώσεις του Κρεμλίνου, υποστηρίζοντας τον Οκτώβριο ότι για πρώτη φορά από την κρίση των πυραύλων της Κούβας το 1962, υπάρχει τώρα [4] «άμεση απειλή» πυρηνικού πολέμου. Ο Πούτιν, σύμφωνα με τον Αμερικανό πρόεδρο, «δεν αστειεύεται». Ωστόσο, ο Μπάιντεν βλέπει επίσης τον Πούτιν ως έναν «ορθολογικό δρώντα που οι υπολογισμοί του έχουν πέσει πολύ έξω» και ο οποίος θα αποφύγει την χρήση πυρηνικών όπλων. Την μετριοπαθή εκτίμηση του Μπάιντεν για τον Πούτιν έχουν υποστηρίξει και άλλοι, όπως ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, Μπεν Γουάλας, ο οποίος δήλωσε τον Οκτώβριο ότι ο Πούτιν είναι «εξαιρετικά απίθανο» να καταφύγει σε πυρηνικά όπλα και ότι ο Ρώσος πρόεδρος αναγνωρίζει ότι η αυτοσυγκράτηση είναι προς το συμφέρον του.

Η αντίληψη ότι οι ορθολογικοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων δεν θα διακινδυνεύσουν πυρηνικό πόλεμο αποτελεί κοινή διαπίστωση από την αυγή της πυρηνικής εποχής. Το 1954, όταν συζητούσε την πιθανότητα ενός προληπτικού πλήγματος κατά της Κίνας, ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντουάιτ Αϊζενχάουερ [5], είπε στους αρχηγούς των [στρατιωτικών] επιτελείων ότι σε έναν πυρηνικό πόλεμο, «δεν υπάρχει νίκη παρά μόνο μέσω της φαντασίας μας». Ο Hubert Vedrine, ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας από το 1997 έως το 2002, επανέλαβε αυτή την άποψη όταν συζητούσε το ενδεχόμενο να αποκτήσει ατομικά όπλα το Ιράν. Είχε δηλώσει στους New York Times το 2007 ότι η κατοχή πυρηνικών όπλων αποτελεί στην πραγματικότητα εγγύηση για τη μη χρήση τους: «Μια χώρα που κατέχει την βόμβα δεν την χρησιμοποιεί και αυτομάτως μπαίνει στο σύστημα αποτροπής και δεν παίρνει παράλογους κινδύνους». Ο Vedrine στην ουσία υπονοούσε ότι μόνο ένας τρελός θα διακινδύνευε να προκαλέσει πυρηνικό πόλεμο. Υπέθεσε ότι οι άνθρωποι είναι ορθολογικά όντα, με την έννοια ότι ενεργούν για να μεγιστοποιήσουν τα μελλοντικά οφέλη των πράξεών τους, και σταθμίζουν διαρκώς το σχετικό κόστος, τα οφέλη, και τους κινδύνους των αποφάσεών τους.

Αλλά οι άνθρωποι μπορεί να μην είναι τόσο υπολογιστικά πλάσματα. Υπάρχουν σημαντικά στοιχεία, τόσο από την ιστορία όσο και από τις πρόσφατες εξελίξεις στην γνωστική επιστήμη, που υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι δεν ενεργούν πάντα ορθολογικά. Η έρευνα αποκαλύπτει, για παράδειγμα, ότι, εφόσον όλοι οι άλλοι παράγοντες είναι ίσοι, οι άνθρωποι είναι γενικά λιγότερο πρόθυμοι να αναλάβουν κινδύνους για να αποκτήσουν κάτι που δεν έχουν από όσο για να διατηρήσουν κάτι ίσης αξίας που ήδη έχουν –«θεωρία της προσδοκίας» (“prospect theory”), όπως είναι γνωστό το φαινόμενο στα συμπεριφορικά οικονομικά. Αυτή η τάση φαίνεται να είναι καλή είδηση για όσους επιδιώκουν να αποτρέψουν την επιθετική συμπεριφορά των άλλων, δεδομένου ότι οι άνθρωποι είναι σχετικά αντίθετοι στο ρίσκο όταν πρόκειται να επιδιώξουν κάτι που δεν τους ανήκει.

Αλλά υπάρχει μια παγίδα. Οι αντίπαλοι δρώντες μπορεί αμφότεροι να πιστεύουν ότι ανταγωνίζονται για κάτι που τους ανήκει δικαιωματικά. Τέτοια είναι η περίπτωση της Ουκρανίας. Ο Πούτιν την θεωρεί ως μια παραστρατημένη επαρχία της Ρωσίας που πρέπει να ανακτηθεί [6]. Οι Ουκρανοί και οι υποστηρικτές τους στο ΝΑΤΟ την βλέπουν ως μια ανεξάρτητη χώρα που πρέπει να τύχει υπεράσπισης από τις λεηλασίες του Κρεμλίνου. Έτσι αμφότερες οι πλευρές είναι πρόθυμες να εμπλακούν σε συμπεριφορές σχετικά υψηλού κινδύνου για να αποκτήσουν αυτό που πιστεύουν ότι τους ανήκει.

Οι ηγέτες μπορούν επίσης να υπερεκτιμήσουν επικίνδυνα την θέση τους λόγω της «προκατάληψης της αισιοδοξίας» (“optimism bias”). Έρευνες στις γνωστικές επιστήμες διαπιστώνουν ότι οι πολιτικοί ηγέτες έχουν υπερβολική αυτοπεποίθηση για την ικανότητά τους να ελέγχουν τα γεγονότα, κάτι που τους κάνει πιο πρόθυμους να αναλάβουν κινδύνους. Αυτή η λανθασμένη αυτοπεποίθηση τους κάνει πιο επιρρεπείς στο να εντείνουν τις προσπάθειές τους όταν έρχονται αντιμέτωποι με την αποτυχία, αναλαμβάνοντας μεγαλύτερα ρίσκα αντί να μειώσουν τις απώλειές τους.

Οι τυραννικοί ηγέτες είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στην «προκατάληψη της αισιοδοξίας». Όπως και άλλοι πολιτικοί, έχουν νικήσει τις πιθανότητες για να φτάσουν στις υψηλές θέσεις τους. Αλλά σε αντίθεση με τους πολιτικούς ηγέτες στις δημοκρατίες, ένας υποψήφιος δικτάτορας που αποτυγχάνει να καταλάβει την εξουσία δεν καταλήγει στην νομιμόφρονα αντιπολίτευση, αλλά συχνά αντιμετωπίζει φυλάκιση ή ακόμη και θάνατο. Οι επιτυχημένοι τύραννοι είναι, επομένως, άτομα που έχουν ασυνήθιστα μεγάλη ανοχή στην ανάληψη ρίσκου. Αυτό φαίνεται να συμβαίνει με τον Πούτιν. Αντί να αναζητήσει μια έξοδο από τον πόλεμο, κλιμάκωσε την σύγκρουση, αναλαμβάνοντας μια μερική επιστράτευση ρωσικού ανθρώπινου δυναμικού [7] και προσαρτώντας τέσσερις ουκρανικές περιοχές, ενώ διεύρυνε τις επιθέσεις του για να συμπεριλάβει πυραυλικές επιθέσεις στις κρίσιμες ενεργειακές υποδομές της Ουκρανίας. Αυτές οι ενέργειες συμμορφώνονται με την διαπίστωση της «θεωρίας των προσδοκιών» ότι ο Πούτιν θα αναλάβει μεγαλύτερα ρίσκα για να εξασφαλίσει αυτό που πιστεύει ότι του ανήκει δικαιωματικά.

Οι ηγέτες λαμβάνουν ορισμένες αποφάσεις που φαίνονται παράλογες όταν εξετάζονται από μια αυστηρά συναλλακτική οπτική γωνία, αλλά λιγότερο όταν λαμβάνονται υπόψη οι αντιλήψεις περί τιμής και ορθότητας. Στην περίπτωση του Πούτιν, φαίνεται πεπεισμένος ότι ο πόλεμός του είναι μια αποστολή για την αποκατάσταση της εθνικής τιμής της Ρωσίας, λυτρώνοντας την χώρα από την ταπείνωση που ακολούθησε το τέλος του Ψυχρού Πολέμου [8] και την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης. Στην ετήσια ομιλία του για την κατάσταση του έθνους στο κοινοβούλιο το 2005, αναφέρθηκε στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης ως «τη μεγαλύτερη γεωπολιτική καταστροφή του αιώνα» και θεώρησε απαράδεκτο το γεγονός ότι «δεκάδες εκατομμύρια συμπολίτες και συμπατριώτες μας βρέθηκαν πέρα από τα όρια της ρωσικής επικράτειας». Για τον Πούτιν, η τιμή της Ρωσίας απαιτεί την ανάκτηση αυτών των «χαμένων» Ρώσων και της γης που κατέχουν, ακόμη και αν πρέπει να διατρέξει υψηλούς κινδύνους για να το επιτύχει.

Η ιστορία είναι γεμάτη από παραδείγματα όπου ζητήματα τιμής και ορθότητας ανάγκασαν ηγέτες να προβούν σε ενέργειες που δεν ήταν, εκ πρώτης όψεως, λογικές. Για παράδειγμα, κατά την διάρκεια της κρίσης των πυραύλων της Κούβας [9], ο Σοβιετικός ηγέτης, Νικίτα Χρουστσόφ, ήταν πρόθυμος να διακινδυνεύσει έναν πυρηνικό πόλεμο για το ζήτημα των αμερικανικών πυραύλων στην Τουρκία, οι οποίοι αποτελούσαν ένα ασήμαντο μέρος του συνολικού πυρηνικού οπλοστασίου της Ουάσινγκτον. Οι αποφάσεις του Χρουστσόφ φαίνονται παράλογες -μέχρι να συνυπολογίσει κανείς την πεποίθησή του ότι ήταν άδικο οι Αμερικανοί να στεγάσουν πυρηνικούς πυραύλους στα σύνορα της Ρωσίας, ενώ απαιτούσαν την απόσυρση των σοβιετικών πυραύλων από την Κούβα.

Ο Πούτιν ίσως να φτάσει σε ένα σημείο όπου θα πιστεύει ότι δεν του έχει μείνει πλέον τίποτα να χάσει. Ίσως οι επόμενοι μήνες να βρουν τον πόλεμο να κινείται αδυσώπητα εναντίον του. Η Ευρώπη ίσως να περάσει έναν κρύο χειμώνα [10] χωρίς να υποκύψει στην πίεση του Πούτιν. Η αυξανόμενη οικονομική δυσπραγία της Ρωσίας [11] θα μπορούσε να προκαλέσει εσωτερικές αναταραχές. Η άνοιξη ίσως να φέρει ανανεωμένες ουκρανικές επιθέσεις που σταδιακά θα μικρύνουν τον έλεγχο της Ρωσίας στην ανατολική Ουκρανία και ίσως ακόμη και να απελευθερώσουν την Κριμαία. Θα μπορούσαν να ακολουθήσουν μεγάλης κλίμακας λιποταξίες μεταξύ των Ρώσων στρατεύσιμων. Σε αυτό το σημείο, η αποκατάσταση των ουκρανικών συνόρων του 1991 (αυτών που ίσχυαν πριν από την εισβολή του Πούτιν το 2014 και την προσάρτηση της Κριμαίας [12]) θα φαινόταν όλο και πιο πιθανή. Ως αρχιτέκτονας του πολέμου, ο Πούτιν θα δυσκολευόταν να εξοστρακίσει την ευθύνη από τον εαυτό του. Ένας πόλεμος που υποτίθεται ότι θα κατέληγε σε μια γρήγορη νίκη για την Ρωσία θα έχει γυρίσει ολέθρια σαν μπούμερανγκ. Υπό αυτές τις συνθήκες, ο Πούτιν ίσως να ήταν πρόθυμος να αναλάβει εξαιρετικούς κινδύνους, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης πυρηνικών όπλων -ενός κοσμικού ρίσκου- στην προσπάθειά του να αποφύγει μια ταπεινωτική ήττα. Όπως το έθεσε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ σε μια ομιλία του στην Βουλή των Κοινοτήτων το 1955, «η αποτροπή δεν καλύπτει την περίπτωση των παραφρόνων ή των δικτατόρων σαν τον Χίτλερ όταν βρέθηκε στο τελευταίο του χαράκωμα».

ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΤΡΕΛΑ

Λαμβάνοντας υπόψη αυτές τις εκτιμήσεις, η Δύση δεν μπορεί να αποκλείσει την πιθανότητα ο Πούτιν να στραφεί στα πυρηνικά όπλα για να εξαναγκάσει την Ουκρανία και το ΝΑΤΟ [13] να αναζητήσουν ειρήνη με ευνοϊκούς γι' αυτόν όρους. Υπάρχουν μυριάδες σενάρια για το πώς μπορεί να επιλέξει να περάσει το πυρηνικό κατώφλι. Ο Πούτιν θα μπορούσε να ρίξει μια προειδοποιητική βολή στους εχθρούς του -πυροδοτώντας ένα μόνο πυρηνικό όπλο για να καταδείξει την προθυμία της Ρωσίας να κλιμακώσει σε ευρεία χρήση πυρηνικών όπλων εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά του [14]. Ένα τέτοιο χτύπημα θα μπορούσε να λάβει διάφορες μορφές, όπως μια αεροπορική έκρηξη (δηλαδή, η έκρηξη μιας πυρηνικής συσκευής στον αέρα) που θα προκαλούσε ελάχιστη ή και καθόλου ζημιά, ή ίσως μια επίθεση σε ουκρανικά πλοία στην Μαύρη Θάλασσα.

Το Κρεμλίνο θα μπορούσε να στοχεύσει έναν από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες της Ουκρανίας με ένα συμβατικό χτύπημα, δημιουργώντας ένα σύγχρονο περιβαλλοντικό «Τσερνόμπιλ» με ραδιενεργό υλικό να εκτοξεύεται στην ατμόσφαιρα και στο γύρω περιβάλλον. Χωρίς να χρησιμοποιήσει πραγματικά πυρηνικά όπλα, η Μόσχα θα μπορούσε να προκαλέσει φαινόμενα σαν των πυρηνικών όπλων. Το μήνυμα, ωστόσο, θα ήταν το ίδιο και ασυμβίβαστο: Οι εχθροί της Ρωσίας πρέπει να υποχωρήσουν και να βρουν μια διέξοδο από τον πόλεμο πριν τα πράγματα γίνουν ακόμη χειρότερα.

Ο Πούτιν θα πετύχει μόνο αν κάποιο από αυτά τα τεχνάσματα πείσει τις πανικόβλητες Δυτικές κυβερνήσεις να πιέσουν την Ουκρανία [15] σε μια σημερινή Συμφωνία του Μονάχου (η συμφωνία του 1938 που προσπάθησε να κατευνάσει τη ναζιστική Γερμανία παραχωρώντας της ένα κομμάτι της Τσεχοσλοβακίας), κάνοντας εδαφικές παραχωρήσεις πριν το Κρεμλίνο κλιμακώσει περαιτέρω. Ο Πούτιν θα μπορούσε ίσως να καταλήξει να ενθυλακώσει τις προσαρτήσεις του στην ανατολική και νότια Ουκρανία. Ένας τέτοιος θρίαμβος για το Κρεμλίνο θα επέφερε ένα καταστροφικό πλήγμα στα θεμέλια της πυρηνικής αποτροπής και στο ταμπού κατά της χρήσης πυρηνικών όπλων. Ο Πούτιν θα είχε δείξει ότι οι πυρηνικές επιθέσεις μπορούν να επιτύχουν πολιτικούς στόχους, χαμηλώνοντας τον πήχη για την μελλοντική χρήση τους. Ακολουθώντας το παράδειγμα του Πούτιν, μπορεί κανείς να φανταστεί τον Κινέζο πρόεδρο, Σι Τζινπίνγκ, να οραματίζεται μια πυρηνική επίδειξη για να καταναγκάσει την Ταϊβάν [16] και τους μελλοντικούς υπερασπιστές της.

Αλλά αν αυτές οι εναρκτήριες βολές -μια πυρηνική προειδοποιητική βολή ή η καταστροφή ενός πυρηνικού εργοστασίου- αποτύχουν να φοβίσουν την Ουκρανία και την Δύση, ο Πούτιν θα μπορούσε να κάνει ένα περαιτέρω βήμα: να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα στο πεδίο της μάχης. Η Ρωσία έχει διατηρήσει αρκετές χιλιάδες τακτικά πυρηνικά όπλα, τα οποία έχουν συνήθως πολύ μικρότερη απόδοση ή καταστροφική ισχύ από εκείνη των στρατηγικών πυρηνικών όπλων της που είναι τοποθετημένα σε συστήματα εκτόξευσης μεγάλου βεληνεκούς ικανά να φτάσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Για παράδειγμα, σκεφτείτε ένα πυρηνικό όπλο πέντε κιλοτόνων που έχει περίπου το 40% της απόδοσης της βόμβας που έπεσε στην Χιροσίμα. Η αποτελεσματική ακτίνα θανάτου αυτού του όπλου εκτείνεται περίπου μόνο σε ένα μίλι, με ακόμη μικρότερη ακτίνα για τα στρατεύματα που έχουν βρει καταφύγιο, όπως μέσα στα άρματα μάχης τους. Κατά συνέπεια, η δημιουργία ενός σημαντικού ρήγματος στην ουκρανική άμυνα θα απαιτούσε πιθανότατα την χρήση δεκάδων τέτοιων όπλων. Φυσικά, τα ρωσικά στρατεύματα θα πρέπει να προελαύνουν μέσα σε αυτό το μολυσμένο με ραδιενέργεια ρήγμα, το οποίο προϋποθέτει ένα επίπεδο θάρρους και ικανότητας μάχης που δεν έχουν ακόμη επιδείξει σε αυτόν τον πόλεμο.

Ωστόσο, ακόμη και αν τα πλήγματα αυτά κατάφερναν να προκαλέσουν μεγάλες απώλειες στο προσωπικό και να καταστρέψουν τον ουκρανικό εξοπλισμό, δεν είναι σαφές ότι η στρατιωτική ισορροπία θα μετατοπιζόταν αποφασιστικά υπέρ του Πούτιν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες [17] θα μπορούσαν να απαντήσουν με την εμπλοκή τους σε επιχειρήσεις αποκλειστικά πάνω από το ουκρανικό έδαφος. Όπως έχει αποδείξει ξανά και ξανά ο στρατός των ΗΠΑ, η συμβατική αεροπορική ισχύς μπορεί να σταματήσει τις χερσαίες δυνάμεις άμεσα. Κάτι τέτοιο συνέβη κατά την Πασχαλινή Επίθεση του Βορείου Βιετνάμ το 1972, κατά την αεροπορική εκστρατεία στο Ιράκ και το Κουβέιτ το 1991, και στον ουρανό πάνω από το Αφγανιστάν το 2001.

Τέλος, ο Πούτιν [18] ίσως να επιλέξει να χρησιμοποιήσει τα πυρηνικά όπλα με τον τρόπο που είναι πιο εκφοβιστικά: ως μέσο τρόμου, όπως σε ένα χτύπημα σε μια πόλη. Η ισχύς ορισμένων ρωσικών τακτικών πυρηνικών όπλων ξεπερνά τους 100 κιλοτόνους, σχεδόν δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη της βόμβας της Χιροσίμα. Εάν ένα τέτοιο όπλο χρησιμοποιηθεί εναντίον του Κιέβου, οι απώλειες θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τις 100.000 άτομα. Αν και ο Πούτιν ίσως να ελπίζει ότι αυτό θα σοκάρει τους εχθρούς του και θα τους κάνει να αναζητήσουν την ειρήνη, θα διακινδύνευε επίσης να προκαλέσει Αρμαγεδδώνα. Επιδιώκοντας να αποκαταστήσει το μεγαλείο της Ρωσίας, ο Πούτιν θα διακινδύνευε την καταστροφή της χώρας του.

ΣΚΕΠΤΌΜΕΝΟΙ ΤΟ ΑΔΙΑΝΟΗΤΟ

Η περίοδος της κυριαρχίας των ΗΠΑ που ακολούθησε τον Ψυχρό Πόλεμο [19] παρέσυρε τον κόσμο σε εφησυχασμό όσον αφορά τα πυρηνικά όπλα. Η επιστροφή της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων και των ρεβανσιστικών μεγάλων δυνάμεων όπως η Ρωσία έχει απογυμνώσει αυτές τις ψευδαισθήσεις, και η Δύση θα ήταν ανόητη αν απέκλειε το ενδεχόμενο ο Πούτιν να εγκρίνει πυρηνικά πλήγματα. Η ιστορία και η αυξανόμενη κατανόηση του τρόπου λειτουργίας του ανθρώπινου μυαλού υποδηλώνουν ότι οι ηγέτες δεν θα πρέπει να υποθέτουν ότι η αποτροπή θα είναι ισχυρή και ότι το ταμπού κατά των ατομικών όπλων θα αποτρέψει την χρήση τους. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν έχουμε να κάνουμε με έναν ηγέτη όπως ο Πούτιν, ο οποίος φαίνεται πεπεισμένος για το δίκαιο του σκοπού του, ο οποίος μάχεται για την υποτιθέμενη τιμή της χώρας του, και ο οποίος έχει αρχίσει να απελπίζεται.

Είναι εξίσου σημαντικό, ωστόσο, να κατανοήσουμε ότι, ακόμη και μετά από μια περιορισμένη ρωσική πυρηνική επίθεση, η Δύση έχει εύλογες επιλογές για να συνεχίσει να υποστηρίζει την αυτοάμυνα της Ουκρανίας και να δείξει ότι η χρήση πυρηνικών όπλων από την Ρωσία θα οδηγήσει σε αποτυχία [20], παρά σε επιτυχία. Υπό αυτές τις συνθήκες, ίσως να είναι δυνατό να βάλουμε το πυρηνικό τζίνι πίσω στο μπουκάλι του.

Οι Δυτικοί ηγέτες πρέπει να προσπαθήσουν να κάνουν τον Πούτιν να συνειδητοποιήσει, καθώς σκέφτεται να στραφεί στο πυρηνικό του οπλοστάσιο, ότι δεν μπορεί να υπάρξουν νικητές σε μια τέτοια σύγκρουση. Θα πρέπει να κατανοήσει ότι οποιαδήποτε χρήση πυρηνικών όπλων θα τοποθετούσε την Ρωσία και την Δύση σε μια ολισθηρή πορεία, κινούμενη σε ένα μονοπάτι που κανείς από τους δύο δεν επιθυμεί πραγματικά.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/russian-federation/putin-rational-actor-n...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition

Εμφάνιση άρθρου σε περισσότερες σελίδες

Είναι ο Πούτιν ένας ορθολογικός δρων;

Αναζήτηση

Δημοφιλή Άρθρα

Περιοχή Μελών