Πώς να τερματιστεί ο αέναος πόλεμος της Υεμένης

Τον Απρίλιο του 2022, οι αντιμαχόμενες πλευρές στον καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης πέτυχαν μια σπάνια σημαντική πρόοδο. Μετά από οκτώ βάναυσα χρόνια συγκρούσεων, υπέγραψαν μια εκεχειρία με την μεσολάβηση του ΟΗΕ, η οποία περιόρισε σημαντικά τις μάχες που είχαν οδηγήσει μια ήδη εξαθλιωμένη χώρα σε μια τεράστια ανθρωπιστική κρίση. Αν και δεν ήταν σαφές το εάν η δίμηνη εκεχειρία θα διαρκούσε τόσο πολύ, ορισμένοι παρατηρητές επέτρεψαν στον εαυτό τους να ελπίζουν ότι θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο βήμα προς μια ευρύτερη ειρηνευτική διαδικασία. Στην καλύτερη περίπτωση, πίστευαν, θα μπορούσε ακόμη και να οδηγήσει σε μια πολιτική διευθέτηση μιας σύγκρουσης που έχει φέρει αντιμέτωπους τους αντάρτες Χούτι, οι οποίοι ελέγχουν μεγάλα τμήματα της χώρας και υποστηρίζονται από το Ιράν, με την διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Υεμένης και έναν συμμαχικό συνασπισμό υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας, ο οποίος, για μεγάλο μέρος του πολέμου, λάμβανε υλικοτεχνική υποστήριξη, πληροφορίες, και όπλα από την Ουάσινγκτον. Όμως, η συμφωνία εκεχειρίας που παρατάθηκε δύο φορές έληξε στις 2 Οκτωβρίου και οι Χούτι επανέλαβαν τις κατά διαστήματα επιθέσεις τους κατά των υποδομών εξαγωγής πετρελαίου της Υεμένης. Δεν είναι πλέον σαφές αν η εύθραυστη ανάπαυλα της Υεμένης από την πλήρη έκρηξη της σύγκρουσης θα διαρκέσει.

Στρατιωτικές δυνάμεις των Χούτι παρελαύνουν στην Χοντέιντα, στην Υεμένη, τον Σεπτέμβριο του 2022. Houthi Military Media / Handout / Reuters
-----------------------------------------------------

Για τον πρόεδρο των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [1], ο πόλεμος στην Υεμένη είναι ταυτόχρονα μια τραγική κληρονομιά και μια άβολη εκκρεμότητα. Όταν ο Μπάιντεν ανέλαβε τα καθήκοντά του, δεν έκρυψε την επιθυμία του να απεμπλακούν γρήγορα οι Ηνωμένες Πολιτείες στρατιωτικά από την σύγκρουση, που τότε πλησίαζε στον έβδομο χρόνο της, αλλά δεσμεύτηκε επίσης ότι η κυβέρνησή του θα εργαστεί για την επίλυση του πολέμου. Αυτή η στρατηγική προήλθε εν μέρει από τύψεις. Πολλοί από εκείνους που ασχολούνται με την εξωτερική πολιτική, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών, Άντονι Μπλίνκεν, και του συμβούλου εθνικής ασφάλειας, Τζέικ Σάλιβαν, υπηρετούσαν υπό τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα [2] όταν, τον Μάρτιο του 2015, η κυβέρνησή του συμφώνησε να υποστηρίξει την Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα στον πόλεμό τους κατά της εξέγερσης των Χούτι. Ήδη το 2018, πολλοί από αυτούς τους ίδιους Αμερικανούς αξιωματούχους -συμπεριλαμβανομένου ενός από εμάς- εξέδωσαν δημόσια δήλωση με την οποία αναγνώριζαν το τρομερό κόστος του πολέμου για τον λαό της Υεμένης και σημείωναν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είχαν ποτέ την πρόθεση να δώσουν στον υπό την ηγεσία της Σαουδικής Αραβίας συνασπισμό μια «λευκή επιταγή». Τον Μάρτιο του 2021, δύο πρώην αξιωματούχοι του Ομπάμα -και πάλι ένας από εμάς, μαζί με τον Robert Malley (ο οποίος τώρα υπηρετεί στην κυβέρνηση Μπάιντεν ως ειδικός απεσταλμένος των ΗΠΑ στο Ιράν)- έγραψαν ένα άρθρο [3] στο Foreign Affairs προβλέποντας τον τρόπο που θα προσπαθούσε να ακολουθήσει η κυβέρνηση για τον τερματισμό του πολέμου.

Αλλά είναι πιο εύκολο να βοηθήσεις να ξεκινήσει ένας πόλεμος παρά να βοηθήσεις να τελειώσει. Αν και η κυβέρνηση κινήθηκε γρήγορα για να αποσύρει την υποστήριξή της στην πολεμική προσπάθεια της Σαουδικής Αραβίας και να υποστηρίξει μια ειρήνη με μεσολάβηση, η λήξη της εκεχειρίας δείχνει τις εκτεταμένες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι επίδοξοι ειρηνοποιοί στην Υεμένη [4]. Το κατά πόσον το σημερινό αδιέξοδο θα οδηγήσει σε μια νέα δραματική κλιμάκωση από οποιαδήποτε πλευρά είναι ασαφές, αλλά αν συμβεί αυτό, δεν υπάρχει προφανής δρόμος προς την ειρήνη και η Ουάσινγκτον μπορεί να κάνει ελάχιστα για να τον δημιουργήσει. Για τον όποιον θετικό αντίκτυπο είχαν οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπάιντεν -και είχαν- οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν πλησιάσει στο τέλος των δυνατοτήτων που μπορεί να επιτύχει η φθίνουσα επιρροή τους επί των Σαουδαράβων και των Εμιράτων, και δεν έχουν την απαιτούμενη μόχλευση που απαιτείται για να φέρουν τους Χούτι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Ωστόσο, υπάρχουν επιτακτικοί ηθικοί και πρακτικοί λόγοι για την Ουάσιγκτον ώστε να μην αλλάξει πορεία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες [5] μπορεί από μόνες τους να μην διαθέτουν τα μέσα για να τερματίσουν αυτόν τον φρικτό και πολύπλευρο πόλεμο, αλλά η διπλωματική τους δέσμευση εξακολουθεί να έχει σημασία. Η αμερικανική διπλωματία ανοίγει πόρτες στον Κόλπο για διαμεσολαβητές που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στις κυβερνήσεις της περιοχής, και κινεί τους τροχούς της σύναψης συμφωνιών. Εάν και όταν έρθει η ώρα, η Ουάσινγκτον μπορεί επίσης να προωθήσει ένα σχήμα για τις συζητήσεις διευθέτησης που θα περιλαμβάνει όχι μόνο τους κύριους ανταγωνιστές αλλά και τις μικρότερες φατρίες της Υεμένης, οι οποίες έχουν τα δικά τους συμφέροντα και διαφωνίες και θα έχουν πολλά να πουν για το εάν επιφυλάσσεται ένα ειρηνικό μέλλον για αυτό το κατεστραμμένο από τον πόλεμο κράτος.

Ταυτόχρονα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να μάθουν ό,τι μπορούν από την περιπέτειά τους στην Υεμένη. Και αυτό σημαίνει ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής τους θα πρέπει να αναπτύξουν εσωτερικές δικλείδες ασφαλείας που μπορούν να βοηθήσουν στο να αποτρέψουν την χώρα από το να γίνει μέρος τέτοιων καταστροφών στο μέλλον.

ΚΑΝΟΝΤΑΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟ