Ο υποτιμημένος ηγέτης της Κίνας

Ο Jiang σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο φημισμένο Εθνικό Κεντρικό Πανεπιστήμιο της Ναντζίνγκ, το οποίο συγχωνεύθηκε με το Πανεπιστήμιο Shanghai Jiao Tong ενώ βρισκόταν εκεί, και αποφοίτησε το 1947. Όλα τα μαθήματα, τα εγχειρίδια, και οι εργασίες του διδάσκονταν στα αγγλικά, γεγονός που εδραίωσε ακόμη περισσότερο τον Jiang στην γλώσσα, ενώ συμπλήρωνε τα μαθήματά του διαβάζοντας αγγλική λογοτεχνία και παρακολουθώντας αμερικανικές ταινίες. «Έλαβα μεγάλη εκπαίδευση στον καπιταλισμό και την Δυτική κουλτούρα», αναλογιζόταν αργότερα. Τα αγγλικά του Jiang δεν ήταν σε καμία περίπτωση άπταιστα, αλλά ήταν αρκετά καλά για να διεξάγει στοιχειώδεις συνομιλίες καθ' όλη την διάρκεια της ζωής του. Παραδόξως, το αμερικανικό εκπαιδευτικό του υπόβαθρο δεν του κόστισε πολιτικά κατά την διάρκεια των πολλών αντιαμερικανικών και κατά της διανόησης εκστρατειών του Μάο Τσετούνγκ. Ένας βασικός παράγοντας που τον προστάτευε ήταν ότι ο θείος του, ο οποίος μεγάλωσε τον Jiang, ήταν μάρτυρας του Κομμουνιστικού Κόμματος. Επιπλέον, ο ίδιος ο Jiang είχε ασπαστεί τον κομμουνιστικό σκοπό από νωρίς, καθώς έγινε φιλοκομμουνιστής ακτιβιστής κατά την διάρκεια των πανεπιστημιακών του χρόνων και εντάχθηκε στο κόμμα το 1946.

Μετά την εγκαθίδρυση του νέου κομμουνιστικού κράτους, ο Jiang ξεκίνησε τη μακρά σταδιοδρομία του στον τομέα της βαριάς βιομηχανίας της Κίνας -με ταχεία διαδοχή τοποθετήθηκε στον κύριο φορέα βιομηχανικού σχεδιασμού στην Σαγκάη, στην συνέχεια στο Πρώτο Υπουργείο Μηχανοκατασκευών στο Πεκίνο, και έπειτα στα γιγαντιαία Εργοστάσια Αυτοκινήτων Changchun στην βορειοανατολική επαρχία Jilin. Το 1955, ο Jiang ταξίδεψε στην Σοβιετική Ένωση ως ένας από τους 700 Κινέζους που στάλθηκαν για εκπαίδευση στο σοβιετικό σύστημα βαριάς βιομηχανίας. Πέρασε δύο χρόνια στο Stalin Auto Works έξω από τη Μόσχα, βλέποντας από κοντά πώς λειτουργούσαν οι γραμμές μαζικής παραγωγής και πώς δούλευε η κρατικά σχεδιασμένη οικονομία. Έμαθε, επίσης, να μιλάει άπταιστα ρωσικά και να διαβάζει την ρωσική λογοτεχνία, και απολάμβανε να τραγουδάει ρωσικά τραγούδια σε συνεδρίες με σοβιετικούς ειδικούς που έπιναν βότκα. Ο Jiang προσωποποίησε την περίοδο της σινο-σοβιετικής αλληλεγγύης.

Αφού επέστρεψε στην Κίνα, ο Jiang μετατέθηκε στο εκτεταμένο συγκρότημα παραγωγής οχημάτων Changchun. Έτσι άρχισαν τρεις δεκαετίες που ο ίδιος ανέβαινε ιεραρχικά μέσα από τον μηχανισμό βιομηχανικού σχεδιασμού της Κίνας. Ο Jiang ειδικεύτηκε στα ηλεκτρονικά και υπηρέτησε στα υπουργεία κατασκευής μηχανημάτων της χώρας, τα οποία αποτελούσαν την καρδιά του στρατιωτικο-βιομηχανικού της συμπλέγματος. Όπως και τα περισσότερα άλλα στελέχη, ο Jiang στάλθηκε στην λεγόμενη Σχολή Στελεχών της Εβδόμης Μαΐου για δύο χρόνια χειρωνακτικής εργασίας κατά την διάρκεια της Πολιτιστικής Επανάστασης, αλλά το 1971 στάλθηκε συμπτωματικά στο εξωτερικό για να υπηρετήσει ως αξιωματικός βιομηχανικών συνδέσμων στην πρεσβεία της Κίνας στην Ρουμανία.

Καθ' όλη την διάρκεια της καριέρας του ο Jiang ασχολήθηκε με τα βιομηχανικά οικονομικά και όχι με την πολιτική. Μόλις στα μέσα της δεκαετίας του 1980 ανέλαβε την πρώτη του διοικητική θέση στο κόμμα, υπηρετώντας ως γραμματέας του κόμματος στο Υπουργείο Ηλεκτρονικών το 1984. Από εκεί, διορίστηκε δήμαρχος της Σαγκάης το 1985 και στην συνέχεια γραμματέας του κόμματος της πόλης αυτής δύο χρόνια αργότερα. Ο Ζιάνγκ κατάφερε επιδέξια να διαλύσει τις μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις του Μαΐου του 1989, οι οποίες είχαν εξαπλωθεί από το Πεκίνο στην Σαγκάη και σε δεκάδες άλλες πόλεις της Κίνας, και έκλεισε τον φιλελεύθερο «Παγκόσμιο Οικονομικό Κήρυκα». Οι πράξεις αυτές τράβηξαν την προσοχή του Deng και άλλων ανώτερων ηγετών στο Πεκίνο, οι οποίοι τότε πάλευαν με το πώς να τερματίσουν τις μαζικές διαδηλώσεις στην πλατεία Τιενανμέν [4]. Ακολουθώντας τις συστάσεις των πρεσβυτέρων του κόμματος, ο Deng αποφάσισε ότι ο Jiang ήταν ο κατάλληλος άνθρωπος για να αντικαταστήσει τον Zhao, τον ατιμασμένο μεταρρυθμιστή ηγέτη που είχε εκκαθαριστεί την παραμονή της σφαγής στην πλατεία Τιενανμέν.

Ο ΠΡΩΤΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ

Κατά τα πρώτα χρόνια της θητείας του, ο Jiang κυβέρνησε στην σκιά του Deng, παρόλο που ο Deng είχε παραιτηθεί από την επίσημη εξουσία του. Αλλά ο Jiang άρχισε σταδιακά να ασκεί την δική του εξουσία, να χτίζει μια βάση ισχύος, και να διαμορφώνει την πολιτική του. Ήταν μια εξέλιξη που εξέπληξε όσους είχαν ξεγράψει τον Jiang ως ένα αδύναμο και χωρίς φαντασία πλάσμα της γραφειοκρατίας.

Πώς κατέληξε ο Jiang να γίνει ο μακροβιότερος ηγέτης της Κίνας μετά τον Μάο; Μετέτρεψε έξυπνα το παρελθόν του ως γραφειοκράτης σε πολιτικό πλεονέκτημα. Η Κίνα μπορεί να είναι μια μονοκομματική δικτατορία, αλλά εξακολουθεί να έχει διαφορετικές εκλογικές ομάδες -γεωγραφικές, παραταξιακές, θεσμικές, πελατειακές, και γραφειοκρατικές. Ο Jiang ξεπέρασε τις αρχικές του αδυναμίες καλλιεργώντας διάφορες ομάδες συμφερόντων στην γραφειοκρατία του κόμματος, της κυβέρνησης, του στρατού, και των υπηρεσιών εσωτερικής ασφάλειας. Σε κάθε περίπτωση, υιοθέτησε τις αντίστοιχες θεσμικές προτιμήσεις τους και τις έκανε δικές του -ουσιαστικά συνεπιλέγοντάς τες. Στην συνέχεια, τις τροφοδοτούσε με πόρους και προήγαγε τις ανώτερες βαθμίδες τους.