Πλησιάζει λύση στο Κυπριακό;

Αποκορύφωση της δημιουργικής θετικής ατζέντας αναδεικνύεται το Φόρουμ Φυσικού Αερίου για την Ανατολική Μεσόγειο (EastMed Gas Forum, έδρα στο Κάϊρο, έτος δημιουργίας 22 Σεπτεμβρίου 2022) στο οποίο συνεργάζονται τα συμμετέχοντα κράτη προκειμένου να προωθηθούν τα κοινά ενεργειακά συμφέροντα παραγωγών, καταναλωτών, και προμηθευτών. Το ισχυρό πολιτικό μήνυμα που προκύπτει από την σύσταση του Φόρουμ είναι πολυδιάστατο για τους λαούς της περιοχής, για τις αναπτυξιακές δυνατότητες, και για τις επιτυγχανόμενες συνεργασίες, επειδή ο συστατικός οργανισμός λειτουργίας του Φόρουμ προβλέπει μια ανοιχτή πλατφόρμα για οποιονδήποτε ενδιαφερόμενο που αποδέχεται τις αρχές του διεθνούς δικαίου, χωρίς αποκλεισμούς και διακρίσεις.

Η Κύπρος και η Ελλάδα συμμετέχουν στο Φόρουμ και δραστηριοποιούνται ως βασικοί διαμορφωτές των εξελίξεων στην περιοχή, επιβεβαιώνοντας την απόφασή τους να ασχοληθούν με τις δημιουργικές πολιτικές που αφορούν στην καλή γειτονία, στην ανάπτυξη, και στις διεθνείς συνεργασίες. Καμία από τις πολιτικές αποφάσεις δεν θέτουν υπό αμφισβήτηση κυριαρχικά δικαιώματα της Λευκωσίας και των Αθηνών, αντιθέτως προωθούν πολιτικές αμοιβαίων κερδών (win-win), που γίνονται αντιληπτές και από δρώντες οι οποίοι δεν είναι εξοικειωμένοι με την πρωτοπόρο διαδικασία των διεθνών διαπραγματεύσεων. Όμως, για όλους τους συμμετέχοντες είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι κάθε τρόπος διαπραγμάτευσης διαμορφώνεται από την συμπεριφορά των μερών και ότι ούτε η διαπραγμάτευση θέσεων (παραδοσιακός τρόπος αντιπαράθεσης επιχειρημάτων με νικητές και ηττημένος) ούτε η διαδικασία συνομιλιών για την προώθηση συμφερόντων (win-win, Fisher and Urey: Getting to Yes) αποτελούν πανάκεια των διαπραγματεύσεων ειδικά στον 21ο αιώνα.

Η ΩΡΑ ΤΗΣ ΛΥΣΗΣ

Η ένταξη της Κυπριακής Δημοκρατίας στην ΕΕ προσδιόρισε μια νέα ατζέντα για το Κυπριακό. Η ΕΕ με την απόφασή της να ολοκληρώσει την ένταξη της Κύπρου επιβεβαίωσε συμπληρωματικά προς τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας ότι η ενιαία Κύπρος αποτελεί πραγματικότητα της διεθνούς κοινωνίας.

Η Κύπρος πληρούσε όλες τις πολιτικές και οικονομικές προϋποθέσεις να καταστεί πλήρες μέλος της ΕΕ. Για την διευκόλυνση των εσωτερικών ρυθμίσεων στις Βρυξέλλες, παραμερίζοντας την αυστηρότητα των Ιδρυτικών Συνθηκών, έγινε αποδεκτή η αναστολή του Ευρωπαϊκού Κεκτημένου στην κατεχόμενη περιοχή της Κυπριακής επικράτειας, επειδή η κατέχουσα δύναμη δεν διευκόλυνε την πραγματοποίηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης για το σύνολο του κυπριακού λαού, θέτοντας σε κατηγορία υπόδουλου, που δεν μπορούσε να απολαύσει τα πλεονεκτήματα της ένταξης, κάθε Κύπριο κάτοικο των κατεχομένων.

Πέρασαν 49 χρόνια και οι κ.κ. Μητσοτάκης και Χριστοδουλίδης αναγνωρίζουν την ανάγκη να αντιμετωπισθεί ένα ουσιαστικό πρόβλημα, που αφορά στην υπόσταση και την πολιτική παρουσία της ΕΕ στη Ανατολική Μεσόγειο. Η πολιτική διαπίστωση επιβεβαιώνεται από την συνεπή τοποθέτηση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας από την πρώτη στιγμή της εκλογής του. Η ξεκάθαρη πρόταξη της ευρωπαϊκής συμμετοχής της Κύπρου καθορίζει τον τρόπο και τα μέσα που παρέχονται από τη Ευρωπαϊκή Ένωση για την επίλυση του Κυπριακού.

Η ελληνική προσπάθεια, που κατέληξε στην επιτυχή ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, ενισχύει την βεβαιότητα ότι Αθήνα και Λευκωσία, από το 1984 που σχεδιάσθηκε, με διάφορες δυσκολίες, η κοινή δράση τους για την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή οικογένεια ευθυγραμμίζονται στην αξιοποίηση των ευρωπαϊκών δυνατοτήτων που εξασφαλίζει η ΕΕ.

Τηρώντας συνεπείς πολιτικές, βεβαιώνεται ότι η διατήρηση ασφάλειας στην περιοχή και οι συγκλίσεις αποτελούν προτεραιότητα των δύο κυβερνήσεων, ενώ ταυτοχρόνως προσεγγίζεται ενεργά η Τουρκία, με θετικές κινήσεις που εκκινούν από την ΕΕ και ενισχύονται από τα πολιτικά μηνύματα, τις πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί από τις τρεις κυβερνήσεις, και τις ανάγκες που δημιούργησε ο καταστροφικός σεισμός στην Τουρκία. Την ίδια στιγμή η ένταση του προκαλείται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, και η διαπίστωση της Άγκυρας ότι η στενή ταύτιση με τη Μόσχα δεν προσφέρει πλεονεκτήματα στην τουρκική πολιτική, δημιούργησαν τις πολιτικές προϋποθέσεις ορθολογικών διμερών συνομιλιών Ελλάδας-Τουρκίας στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους.

Από την πολιτική, που ακολουθούν Ελλάδα και Κύπρος, με δεδομένη την επικείμενη συνάντηση των κ.κ. Πρωθυπουργού της Ελλάδος και Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, συμπεραίνεται ότι κοινή Ευρωπαϊκή επιδίωξη, αλλά και εθνική προσδοκία παραμένει η αξιοποίηση του ευρωπαϊκού πλεονεκτήματος που έχει δημιουργηθεί, προσφέροντας πολιτικές δυνατότητες και στην Τουρκία η οποία εκκίνησε το 2005 την ενταξιακή της πορεία. Κύπρος και Ελλάδα συμπεριφέρονται ως συνεπέστατα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστηρίζοντας ενθέρμως την περιφερειακή συνεργασία και την καλή γειτονία.

Η αποφασισμένη πολιτική πορεία, που ορίζουν οι ηγεσίες των τριών χωρών γνωρίζει αντιθέσεις, τόσο στο εσωτερικό των χωρών τους όσο και στο ευρωπαϊκό περιβάλλον. Οι αντιδράσεις αναμένονται από τους τρεις πολιτικούς, όπως διαπιστώνεται από τις προσεκτικές τοποθετήσεις τους ακόμη και όταν διατυπώνονται διαφορετικές θέσεις από στενούς συνεργάτες τους, κομματικά στελέχη, σκληρής ιδεολογικής προέλευσης, ή ακόμη και από υπουργούς τους. Προφανώς, η διαδρομή των ευρωτουρκικών, αλλά και των διμερών συνομιλιών ξεκινά σε στενωπό την οποία μπορεί να διευρύνει μόνο η προτεραιοποίηση της ευρωπαϊκής πραγματικότητας που μοιράζονται Κύπρος και Ελλάδα και στην οποία επιθυμεί να προσέλθει και η Τουρκία. Ακόμη ισχυρότεροι θα αναδειχθούν οι παράγοντες σύγκλισης όταν επιτευχθεί τουρκική προσαρμογή στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, που επί μακρόν ακυρώνουν κάθε πολιτική αποστασιοποίησης της Άγκυρας από τις αρχές του ΟΗΕ και του Διεθνούς Δικαίου (ενδεικτικά αναφερόμαστε στην ομόθυμη απόρριψη της παράνομης τουρκικής πρότασης για δημιουργία δύο κρατών).

Ο ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΣ ΚΑΤΑΛΥΤΗΣ