Η εποχή της κλιματικής καταστροφής είναι εδώ

Ο πλανήτης έχει αναστατωθεί αυτό το καλοκαίρι, με τον Ιούλιο να κερδίζει τον ανεπιθύμητο τίτλο του πιο ζεστού μήνα από τότε που ξεκίνησαν οι σχετικές καταγραφές, τον 19ο αιώνα. Πράγματι, οι κλιματικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι ήταν πιθανώς ο πιο ζεστός μήνας των τελευταίων 120.000 ετών. Δεδομένου του γρήγορου ρυθμού της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο, ο Ιούλιος πρόσφερε απλώς μια γεύση από την ζέστη που έρχεται. Το 2015, οι ηγέτες ανά τον κόσμο έθεσαν στόχο να συγκρατήσουν τη μέση θερμοκρασία της επιφάνειας του πλανήτη από το να ανέβει 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τις προβιομηχανικές θερμοκρασίες, προκειμένου να αποφευχθούν οι πιο καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Τον Ιούλιο, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες ξεπέρασαν αυτό το κρίσιμο ανώτατο όριο, έστω και για λίγο. Σχεδόν 5.000 τοπικά ρεκόρ ζέστης και βροχοπτώσεων καταρρίφθηκαν μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες˙ παγκοσμίως, ο αριθμός ξεπέρασε τις 10.000. Και οι επιστήμονες προβλέπουν ότι το 2023 θα είναι η πιο ζεστή χρονιά που έχει καταγραφεί.

Παρακολουθώντας μια πυρκαγιά στο Σέσκλο, στην Ελλάδα, τον Ιούλιο του 2023. Alexandros Avramidis / Reuters
----------------------------------------

Αν και οι επιστήμονες του κλίματος έχουν προβλέψει εδώ και καιρό μια αύξηση τέτοιων ακραίων καιρικών φαινομένων, ορισμένοι εξέφρασαν πρόσφατα ανησυχία για την καθαρή ταχύτητα με την οποία αλλάζει το κλίμα. Η ξαφνική έκρηξη θερμοκρασιών-ρεκόρ φέρει μια προειδοποίηση για τους ανθρώπους: προσαρμοστείτε ή πεθάνετε. Η κλίμακα των κλιματικών καταστροφών που ενέσκηψαν κατά την διάρκεια αυτού του έτους επιβεβαιώνει ότι δεν αρκεί πλέον οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής να επικεντρωθούν στον μετριασμό -με άλλα λόγια, να αναπτύξουν στρατηγικές για τη μείωση των επιβλαβών ρύπων που εκπέμπονται στην ατμόσφαιρα, συμπεριλαμβανομένων του διοξειδίου του άνθρακα και του μεθανίου. Ο κόσμος πρέπει επίσης να δώσει μεγαλύτερη προσοχή στην προσαρμογή, την αναβάθμιση των υποδομών, και τις πολιτικές για να υπάρχει ανθεκτικότητα απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα. Εάν οι κυβερνήσεις και οι κοινωνίες δεν κάνουν τις κατάλληλες προετοιμασίες, οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα συντρίψουν ζωές, μέσα διαβίωσης, και κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Η 28η Διάσκεψη των Μερών (COP28) βάσει της Σύμβασης Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (United Nations Framework Convention for Climate Change), που έχει προγραμματιστεί για τα τέλη Νοεμβρίου έως τις αρχές Δεκεμβρίου στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (ΗΑΕ), παρέχει μια κρίσιμη συγκυρία για τα έθνη να δώσουν επιτέλους στην προσαρμογή ίση σημασία με τον μετριασμό στην διεθνή ατζέντα για το κλίμα. Η φετινή COP θα μπορούσε να προαναγγέλλει ένα σημείο καμπής για τις προσπάθειες για το κλίμα. Με τις καιρικές καταστροφές να εξακολουθούν να μαίνονται σε όλο τον πλανήτη, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να κινητοποιηθούν ώστε να αναλάβουν πιο ριζοσπαστικά μέτρα από όσο είχαν κάνει σε προηγούμενες συνόδους κορυφής.

ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΕΙΤΕ Ή ΠΕΘΑΝΕΤΕ

Οι στατιστικές της θερμοκρασίας από μόνες τους, όσο συγκλονιστικές κι αν είναι, δεν λένε ολόκληρη την ιστορία των κλιματικών επιπτώσεων. Υψηλότερες θερμοκρασίες σημαίνουν μεγαλύτερες πλημμύρες, θερμότερους και μακρότερους καύσωνες, πιο καταστροφικές πυρκαγιές, βαθύτερες ξηρασίες, και πιο έντονες καταιγίδες. Και η σοβαρότητα και η μακροζωία των υψηλών θερμοκρασιών αυτού του καλοκαιριού είναι εκπληκτική. Για 31 συνεχόμενες ημέρες, το Φοίνιξ της Αριζόνα κατέγραψε θερμοκρασίες πάνω από 110 βαθμούς Φαρενάιτ (43,4 βαθμούς Κελσίου), θερμαίνοντας το πεζοδρόμιο σε σημείο που το δέρμα των ανθρώπων -και των κατοικίδιων- έκαιγε κατά την επαφή. Οι θερμοκρασίες έφτασαν τους 122 βαθμούς Φαρενάιτ (50 βαθμούς Κελσίου) στο νοτιοδυτικό Ιράν, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να κηρύξει επισήμως αργίες επειδή απλώς έκανε πολύ ζέστη για να λειτουργήσει. Τον Αύγουστο, το πολυαναμενόμενο Boy Scout Jamboree [στμ: γιορτή των προσκόπων] στη Νότια Κορέα κόπηκε απότομα, με εκατοντάδες έφηβους να αρρωσταίνουν από την ζέστη. Με θερμότερες, υγρότερες συνθήκες που επιτρέπουν στα κουνούπια να ευδοκιμήσουν, το χειρότερο καταγεγραμμένο ξέσπασμα του δάγκειου πυρετού έχει σαρώσει το Μπαγκλαντές, αφήνοντας εκατοντάδες νεκρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό συντετριμμένο. Ο καπνός από τις πυρκαγιές του Καναδά, που ισοπέδωσαν εδάφη έκτασης αντίστοιχης με της Ελλάδας, ανάγκασε εκατομμύρια Αμερικανούς και Καναδούς [να καταφύγουν] σε εσωτερικούς χώρους για να αποφύγουν τις αναπνευστικές ασθένειες. Πυροδοτούμενες από θυελλώδεις ανέμους, οι πυρκαγιές κατέστρεψαν το νησί Μάουι της Χαβάης, σκοτώνοντας τουλάχιστον 114 ανθρώπους, ερήμωσαν την ιστορική πόλη Lahaina, και οδήγησαν τους ντόπιους στον ωκεανό για να γλιτώσουν από τις φλόγες.

Οι ακραίες βροχοπτώσεις έχουν αφήσει επίσης σημάδια καταστροφής αυτό το καλοκαίρι. Το Νέο Δελχί είχε μισό μέτρο βροχόπτωσης μέσα σε μια μέρα τον Ιούλιο. Ακολούθησαν θανατηφόρες κατολισθήσεις λάσπης και ξαφνικές πλημμύρες. Στο συνήθως ξηρό Πεκίνο, μια άλλη καταιγίδα του Ιουλίου έριξε τη μεγαλύτερη βροχόπτωση των τελευταίων 140 ετών, τέσσερις φορές τη μέση βροχόπτωση της πόλης για ολόκληρο τον Αύγουστο. Και εν μέσω ενός ισχυρού κύματος καύσωνα σε όλη την Ευρώπη στα τέλη Ιουλίου, οι Ιταλοί έγιναν μάρτυρες χαλαζιού που πλησίασε το μέγεθος πεπονιού, με μια παγόπετρα να έχει μέγεθος σχεδόν οκτώ ίντσες (20,3 εκατοστά), τη μεγαλύτερη που έχει καταγραφεί ποτέ στην ήπειρο.

Αυτά τα γεγονότα έχουν υψηλό ανθρώπινο και οικονομικό κόστος. Σπίτια κατεστραμμένα, σχολική εκπαίδευση διακεκομμένη, και σπασμένες αλυσίδες εφοδιασμού. Και είναι οι άνθρωποι είναι αυτοί που έχουν προκαλέσει τέτοια ταλαιπωρία στους εαυτούς τους˙ η ζέστη που κατέστρεψε την Ευρώπη και τις νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες αυτό το καλοκαίρι θα ήταν «πρακτικά αδύνατη» εν τη απουσία της καύσης ορυκτών καυσίμων από τον άνθρωπο, σύμφωνα με ανάλυση του World Weather Attribution, μιας μη κερδοσκοπικής οργάνωσης που αναλύει δεδομένα για να προσδιορίσει το πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Αυτή η αιτιώδης σύνδεση ισχύει σε όλη την υδρόγειο˙ η ζέστη που έσπασε ρεκόρ στην Κίνα ήταν 50 φορές πιο πιθανή λόγω της κλιματικής αλλαγής που προκαλείται από τον άνθρωπο, επίσης σύμφωνα με την World Weather Attribution.

Μέχρι τώρα, οι πολιτικοί ηγέτες, οι εταιρείες, και οι επιστήμονες έχουν επικεντρώσει σε μεγάλο βαθμό την συζήτηση για την κλιματική αλλαγή στον περιορισμό της επιβλαβούς ρύπανσης από την καύση ορυκτών καυσίμων. Η άλλη όψη της πρόκλησης –η προσαρμογή ή η προετοιμασία για καταστροφικά καιρικά φαινόμενα όπως αυτά που παρατηρήθηκαν ετούτο το καλοκαίρι– παρέμεινε «με ελλιπείς πόρους, υποχρηματοδοτούμενη, και συχνά αγνοημένη», σύμφωνα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Προσαρμογής στην Κλιματική Αλλαγή του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι προσπάθειες προσαρμογής -για παράδειγμα, η ανύψωση κτιρίων για την αποφυγή πλημμύρας, η αποκατάσταση φυσικών υποδομών όπως δάση μαγκρόβιων για να ρυθμιστεί η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, και οι επενδύσεις σε ηλεκτρικά δίκτυα που θα λειτουργούν υπό ακραίες συνθήκες, είτε ζέστη, είτε κρύο, είτε ξηρασία- παρέμειναν μέτριες παρόλο που οι καταστροφές οι οποίες σχετίζονται με το κλίμα έχουν επιδεινωθεί. Το 2022, ο ΟΗΕ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χωρίς αυξημένη προσοχή, η κλίμακα των καταστροφών που σχετίζονται με το κλίμα θα μπορούσε να ξεπεράσει τις υπάρχουσες προσπάθειες προσαρμογής.

Εκτός από τον στόχο του περιορισμού της αύξησης της θερμοκρασίας στους δύο βαθμούς Κελσίου (και κατά προτίμηση κάτω από τους 1,5 βαθμούς), η συμφωνία του Παρισιού το 2015 θέσπισε τον Παγκόσμιο Στόχο για την Προσαρμογή, στοχεύοντας να «επαυξήσει την προσαρμοστική ικανότητα, να ενισχύσει την ανθεκτικότητα, και να μειώσει την ευπάθεια στην κλιματική αλλαγή». Τα χρόνια που πέρασαν, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έδωσαν μεγαλύτερη προσοχή στις προσπάθειες προσαρμογής, αλλά το έργο τους αντιμετώπισε επιπλοκές. Επειδή οι επιπτώσεις των κλιματικών καταστροφών γίνονται συχνά αισθητές τοπικά, οι λύσεις πρέπει να προσαρμόζονται στις τοπικές συνθήκες, καθιστώντας την αναπαραγωγή μεγάλης κλίμακας σχεδίων προσαρμογής πιο περίπλοκη. Η μέτρηση της προόδου στην προσαρμογή είναι επίσης πιο δύσκολη από όσο στον μετριασμό˙ για παράδειγμα, είναι ευκολότερο να υπολογιστεί η ποσότητα άνθρακα που δεν εκπέμπεται στην ατμόσφαιρα παρά η ποσότητα των ζημιών από πλημμύρες που έχουν αποτραπεί. Δεδομένων αυτών των εμποδίων, οι παγκόσμιοι στόχοι προσαρμογής παραμένουν ασαφείς. Αν και τα κράτη εργάστηκαν για να καθορίσουν και να εφαρμόσουν στόχους προσαρμογής μετά την COP26, αυτές οι συζητήσεις έχουν σταματήσει λόγω θεμελιωδών διαφωνιών σχετικά με τους στόχους, τους ορισμούς, και τους όρους χρηματοδότησης. Η φετινή COP στοχεύει στην υιοθέτηση ενός πλαισίου που να δηλώνει με μεγαλύτερη σαφήνεια μια παγκόσμια στρατηγική για την προσαρμογή του κλίματος.

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ

Με τις καταστροφές αυτού του καλοκαιριού νωπές στο μυαλό των ανθρώπων, η COP28 θα μπορούσε να αποδειχθεί ένα σημείο καμπής για τις προσπάθειες προσαρμογής. Ποτέ η καταστροφική δύναμη της κλιματικής αλλαγής δεν αποκαλύφθηκε τόσο ευρέως σε ολόκληρο τον κόσμο, και η έκρηξη των καταστροφών που τροφοδοτήθηκαν από το κλίμα έδωσε σε δισεκατομμύρια ανθρώπους να κατανοήσουν από πρώτο χέρι την αγριότητα και τον αντίκτυπό τους. Η νέα προσωπική εμπειρία της κοινωνίας από την κλιματική καταστροφή μπορεί και πρέπει να χρησιμεύσει ως κινητήριος δύναμη για αυξημένες προσπάθειες προσαρμογής. Αλλά το αν μια εκτεταμένη καταστροφή ωθήσει τις κυβερνήσεις και τους πολιτικούς ηγέτες να δράσουν πιο δυναμικά για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της προσαρμογής, παραμένει ένα ανοιχτό ερώτημα.

Η ανάκαμψη των προσπαθειών για προσαρμογή είναι ζωτικής σημασίας. Καμία χώρα δεν έχει προετοιμαστεί επαρκώς για την κλιματική αλλαγή, ακόμη και εκείνες που έχουν ήδη πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα. Η Ολλανδία, για παράδειγμα, είναι ένας ξεχωριστός ηγέτης στην προσαρμογή. Με περισσότερο από το ένα τέταρτο της χώρας να βρίσκεται ήδη κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, έχει επενδύσει στην προετοιμασία για πλημμύρες στο χειρότερο σενάριο. Ωστόσο, ακόμη και οι Ολλανδοί πιάστηκαν εξαπίνης από την ζέστη του καλοκαιριού που έσπασε ρεκόρ, καθώς 39.000 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους κατά την διάρκεια ενός καύσωνα τριών εβδομάδων τον Ιούνιο –κατά 5% περισσότερο από το αναμενόμενο εκείνη την περίοδο. Οι προσπάθειες της Κίνας να μετατρέψει το 80% των αστικών περιοχών της σε «σπογγοπόλεις» (sponge cities) -πόλεις που έχουν σχεδιαστεί για να αυξήσουν την απορρόφηση και την επαναχρησιμοποίηση των βροχοπτώσεων- έως το 2030 δεν ταιριάζουν με τις πλημμύρες του φετινού καλοκαιριού. Οι εκτεταμένες πλημμύρες, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής του Πεκίνου, αποκάλυψαν την ανεπάρκεια των προσπαθειών της Κίνας για την πρόληψη των πλημμυρών, με σχεδόν ένα εκατομμύριο ανθρώπους να αναγκάζονται να εκκενώσουν. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο αριθμός των λεγόμενων καταστροφών των δισεκατομμυρίων δολαρίων ή καταστροφών που κοστίζουν περισσότερα από ένα δισεκατομμύριο δολάρια η καθεμία, έχει αυξηθεί από έξι το 2002 σε 18 το 2022. Μόνο τους πρώτους επτά μήνες του 2023, οι Ηνωμένες Πολιτείες γνώρισαν 15 τέτοιες καταστροφές. Παρά την κλιμάκωση της καταστροφής, η κυβέρνηση των ΗΠΑ απέτυχε να αναπτύξει μια εθνική στρατηγική προσαρμογής, τοποθετώντας τις σε περιθωριακή θέση μεταξύ των αναπτυγμένων εθνών. Οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας, του Καναδά, της Ιαπωνίας, και εκείνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουν υιοθετήσει τέτοιες στρατηγικές ως βασικά εργαλεία για την διαχείριση του κλιματικού κινδύνου.

Το αν η COP28 θα αποτελέσει ορόσημο για την προσαρμογή -ή, τέλος πάντων, για τον περιορισμό των εκπομπών, στις οποίες ο κόσμος έχει επίσης σημειώσει μέτρια πρόοδο- μένει να φανεί. Τα ΗΑΕ έχουν ήδη θέσει μια φιλόδοξη ατζέντα της COP για την χρηματοδότηση του κλίματος (κονδύλια για έργα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής), συμπεριλαμβανομένου του διπλασιασμού των κονδυλίων που διατίθενται για την προσαρμογή έως το 2025˙ με τον αναπτυσσόμενο κόσμο να χρειάζεται περίπου 160 έως 340 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως έως το 2030 για την χρηματοδότηση τοπικών έργων προσαρμογής, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης του νερού, της ανθεκτικής συντήρησης δρόμων, και των προγραμμάτων επισιτιστικής ασφάλειας. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, η ροή των διεθνών κονδυλίων για την προσαρμογή έχει παραμείνει ασήμαντη, αξίας λιγότερο από 50 δισεκατομμύρια δολάρια —λιγότερο από το 10% των χρημάτων που δαπανώνται επί του παρόντος για το κλίμα συνολικά. Και ό,τι προορίζεται για την προσαρμογή προέρχεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τις κυβερνήσεις, σε μεγάλο βαθμό με τη μορφή χρέους, πιέζοντας περαιτέρω τα πενιχρά οικονομικά των χωρών που έχουν περιορισμένα μετρητά. Αλλά τα χρήματα από μόνα τους δεν θα προετοιμάσουν τις κοινότητες για ιστορικά ακραία καιρικά φαινόμενα.

ΜΙΑ ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ ΠΟΥ ΑΝΕΒΑΙΝΕΙ

Οι αποτελεσματικές ατζέντες για την προσαρμογή πρέπει να υπερβαίνουν την αναζήτηση χρηματοδότησης και να περιγράψουν το πώς να μειωθεί η καταστροφή. Το καλοκαίρι που πέρασε απέδειξε ότι υπάρχουν ορισμένοι βασικοί τομείς που απαιτούν επείγουσα προσοχή -και για τους οποίους οι αποτελεσματικές στρατηγικές προσαρμογής θα βοηθούσαν πολύ στην οικοδόμηση ανθεκτικότητας σε ακραία κλιματικά φαινόμενα.

Πρώτον, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δημιουργήσουν συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης. Τα στατιστικά μιλούν από μόνα τους: μόλις 24 ώρες προειδοποίησης για μια επερχόμενη καταστροφή μπορεί να οδηγήσει σε 30% λιγότερες ζημιές. Η έγκαιρη προειδοποίηση και η βελτιωμένη πρόβλεψη σώζουν ζωές, όπως έδειξε το Μπαγκλαντές. Όταν ο κυκλώνας Bhola έπληξε το σημερινό Μπαγκλαντές το 1970, έως και μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχασαν την ζωή τους. Τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, το Μπαγκλαντές έχει δημιουργήσει ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης που αποτελείται από βελτιωμένες μετεωρολογικές προβλέψεις, εκτεταμένες προσπάθειες επικοινωνίας και επικείμενες ενημερώσεις καταιγίδων, και ένα σύστημα καταφυγίων από τους κυκλώνες, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που λειτουργούν ως σχολεία. Αυτά τα μέτρα έχουν μειώσει τους θανάτους που σχετίζονται με τον κυκλώνα κατά πάνω από εκατό φορές. Οι επενδύσεις σε ακριβέστερες προβλέψεις θα μπορούσαν επίσης να μειώσουν τους θανάτους που σχετίζονται με την ζέστη. Στην COP27, τα Ηνωμένα Έθνη άρχισαν να αντιμετωπίζουν την πρόκληση εγκαινιάζοντας μια πρωτοβουλία έγκαιρης προειδοποίησης που ζητά επένδυση 3,1 δισεκατομμυρίων δολαρίων από το 2023 έως το 2027. Τα Ηνωμένα Έθνη μπορούν να βασιστούν στο προηγούμενο έργο τους στην COP28 διασφαλίζοντας την έγκαιρη εφαρμογή συστημάτων προειδοποίησης και την επέκταση των μετεωρολογικών υπηρεσιών παγκοσμίως, με ιδιαίτερη έμφαση στην Αφρική, η οποία υστερεί πολύ στις δυνατότητες πρόβλεψης.

Δεύτερον, οι χώρες πρέπει να εργαστούν για να ενισχύσουν τις ικανότητες διασυνοριακής αντίδρασης. Οι καταστροφές που σχετίζονται με το κλίμα είναι συχνά διεθνείς, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την συντονισμένη αντιμετώπιση καταστροφών. Οι γειτονικές κυβερνήσεις έχουν ήδη αποδειχθεί πρόθυμες να συνεργαστούν σε περίπτωση κρίσης˙ όταν οι πλημμύρες κατέστρεψαν την Σλοβενία στις αρχές Αυγούστου, γεγονός που ισοδυναμούσε με την χειρότερη φυσική καταστροφή της χώρας, η Γαλλία και η Γερμανία έστειλαν υλικά, συμπεριλαμβανομένων προκατασκευασμένων γεφυρών, για να βοηθήσουν την σλοβενική αντίδραση. Ομοίως, η ΕΕ έστειλε πυροσβεστικά αεροπλάνα στην Κύπρο καθώς καταστρεφόταν από πυρκαγιές, και η Ελλάδα μοιράστηκε επιβραδυντικά φωτιάς. Το ΝΑΤΟ έχει επίσης δώσει ένα καλό παράδειγμα, αναλαμβάνοντας την ηγεσία στην θεσμοθέτηση της διασυνοριακής συνεργασίας για την αντιμετώπιση καταστροφών ενόψει του αυξανόμενου κλιματικού κινδύνου που θα μπορούσε να επηρεάσει την ασφάλεια των κρατών-μελών. Το 2022 ανέπτυξε 40 αεροσκάφη, συμπεριλαμβανομένων πυροσβεστικών αεροπλάνων και ελικοπτέρων, για την καταστολή των πυρκαγιών στην Ελλάδα, και φέτος ίδρυσε ένα κέντρο για την κλιματική αλλαγή και την ασφάλεια ώστε να βελτιώσει τις στρατηγικές αντιμετώπισης στο Μόντρεαλ του Καναδά. Ωστόσο, μέχρι στιγμής, τέτοιες διασυνοριακές προσπάθειες είναι αποσπασματικές και χρειάζεται περισσότερος συντονισμός για να διασφαλιστεί ότι μοιράζονται επαρκείς προμήθειες, προσωπικό, και γνώσεις.

Τρίτον, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής πρέπει να δεσμευτούν για το κλείσιμο του κενού στην ασφαλιστική προστασία: την διαφορά μεταξύ του τι πρέπει να ασφαλιστεί έναντι των κλιματικών καταστροφών και του τι πραγματικά καλύπτεται [ασφαλιστικά]. Από τις παγκόσμιες απώλειες 360 δισεκατομμυρίων δολαρίων που προκλήθηκαν από ακραία καιρικά φαινόμενα το 2022, η ασφάλιση κάλυψε μόνο το 39%. Αυτό σημαίνει ότι το μεγαλύτερο μέρος των ζημιών έπρεπε να απορροφηθεί από άτομα, κυβερνήσεις, και φιλανθρωπίες και όχι από ασφαλιστικές εταιρείες, ρίχνοντας το βάρος της ανάκαμψης στον δημόσιο τομέα και καταπονώντας τους πόρους της κοινότητας. Οι πληρωμές ασφάλισης επιταχύνουν την ανάκαμψη και απαλλάσσουν τις οικογένειες από το να πρέπει να κάνουν καταστροφικές επιλογές στον απόηχο μεγάλων φυσικών καταστροφών, όπως το να τραβήξουν τα παιδιά από το σχολείο τους για να τα βάλουν να δουλέψουν ή να πουλήσουν πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία όπως σπόρους και ζώα για να ανακουφίσουν την οικονομική πίεση.

Πολλά υποσχόμενες ασφαλιστικές λύσεις που χρηματοδοτούνται από φιλανθρωπία και κρατική βοήθεια αρχίζουν να εμφανίζονται σε όλο τον κόσμο. Αυτές οι καινοτομίες περιλαμβάνουν την δημιουργία περιφερειακών συνενώσεων [διάφορων πόρων για την αντιμετώπιση] κινδύνων στην Καραϊβική και την Αφρική και χαμηλού κόστους ασφάλιση για τις [ακραίες] θερμοκρασίες για τις γυναίκες στην Ινδία ώστε να αναπληρώσουν μισθούς που χάθηκαν όταν οι υψηλές θερμοκρασίες καθιστούν αδύνατη την εργασία. Τα κράτη πρέπει να βασιστούν σε αυτά τα καινοτόμα ασφαλιστικά συμβόλαια καθώς εξελίσσεται ο κλιματικός κίνδυνος. Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα μπορούσαν, για παράδειγμα, να επεκτείνουν την διαθεσιμότητα πολιτικών που παρέχουν χρήματα πριν από μια καταιγίδα, έτσι ώστε οι άνθρωποι να μπορούν να επενδύσουν σε αντιπλημμυρικά μέτρα ή να προσφέρουν κίνητρα για επενδύσεις για τη μείωση του κινδύνου καταστροφής σε ολόκληρη την κοινότητα, όπως με το να κάνουν τα σπίτια πιο ανθεκτικά στην φωτιά.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιμετωπίζουν μια ιδιαίτερα οξεία ασφαλιστική πρόκληση. Τα τελευταία χρόνια, πολλοί ασφαλιστές ακινήτων έχουν αποσύρει την κάλυψη από περιοχές που είναι πιο επιρρεπείς σε καταστροφές οι οποίες προκαλούνται από το κλίμα, όπως η Καλιφόρνια και η Ακτή του Κόλπου [του Μεξικό]. Καθώς η ασφαλιστική κάλυψη των ιδιοκτητών σπιτιών συρρικνώνεται, θα αυξηθούν οι απαιτήσεις να παρέμβει η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Υπάρχει προηγούμενο παρέμβασης της κυβέρνησης των ΗΠΑ στην ασφαλιστική αγορά καταστροφών. Πριν από περισσότερα από 50 χρόνια, αφού η ιδιωτική ασφάλιση αποσύρθηκε από τις αγορές ασφάλισης πλημμυρών μετά από μαζικές πλημμύρες κατά μήκος του ποταμού Μισισιπή, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δημιούργησε το Εθνικό Πρόγραμμα Ασφάλισης Πλημμύρας, μια πρωτοβουλία που συνεχίζει να λειτουργεί έντονα στο κόκκινο. Σήμερα, η κυβέρνηση των ΗΠΑ μπορεί να βελτιώσει τέτοια προγράμματα ιδρύοντας μια επιτροπή για να εντοπίσει τρόπους ώστε να εξασφαλίσει επαρκή ασφαλιστική κάλυψη σε τιμές που να μπορούν οι άνθρωποι να αντέξουν οικονομικά. Αυτή η επιτροπή θα μπορούσε επίσης να αναζητήσει άλλα παραδείγματα εθνικών προγραμμάτων ασφάλισης καταστροφών, όπως το λεγόμενο σύστημα Nat Cat της Γαλλίας, το οποίο εγγυάται αποζημίωση σε όλους τους Γάλλους πολίτες για ζημιές που προκαλούνται από φυσικές καταστροφές.

Τέταρτον, οι κυβερνήσεις πρέπει να αλλάξουν το πρότυπο για τις φυσικές καταστροφές ώστε να δώσουν προτεραιότητα στη μείωση του κινδύνου έναντι της αποκατάστασης από καταστροφές. Με το να απαιτούν οι δομές να είναι πιο ανθεκτικές, οι τοπικές και εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να βοηθήσουν τους ανθρώπους να επιστρέψουν στην ζωή τους γρηγορότερα μόλις χτυπήσει η καταστροφή. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, για παράδειγμα, για κάθε δολάριο που δαπανάται σε ισχυρότερους οικοδομικούς κώδικες, εξοικονομούνται 11 δολάρια σε κόστος ανάκτησης από καταστροφή. Αντίθετα, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), οι επιρρεπείς σε πυρκαγιές χώρες ξοδεύουν έως και έξι φορές περισσότερα για την καταπολέμηση των δασικών πυρκαγιών παρά για τη μείωση του κινδύνου τους πριν εκδηλωθούν. Καθώς οι πυρκαγιές που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή γίνονται μεγαλύτερες και θερμότερες, η πρόληψη και όχι η ανάκαμψη θα γίνει πιο κρίσιμη. Ένας τρόπος για να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προληπτικά μέτρα θα ήταν να συνδεθούν οι προσπάθειες μείωσης του κινδύνου με δολάρια του ομοσπονδιακού ταμείου. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να υιοθετήσουν κάτι παρόμοιο με έκπτωση λόγω καταστροφής —που σημαίνει ότι οι κοινότητες που αποτυγχάνουν να επενδύσουν στη μείωση του κινδύνου με το να επιτρέπουν την ανάπτυξη σε περιοχές επιρρεπείς σε πλημμύρες ή πυρκαγιές θα λάβουν λιγότερη κρατική βοήθεια μετά την καταστροφή σε σύγκριση με εκείνες που επιδίωκαν μείωση του κινδύνου εκ των προτέρων με βελτιωμένες πρακτικές χρήσης γης και οικοδομής.

Πέμπτον, οι χώρες πρέπει να επενδύσουν από κοινού για την ενίσχυση της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας, η οποία επαπειλείται όλο και περισσότερο λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων. Περίπου το 42% των θερμίδων στον κόσμο προέρχονται από ρύζι, σιτάρι, και καλαμπόκι. Οι αποδόσεις αυτών των καλλιεργειών πιθανότατα θα μειωθούν καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται και τα ακραία φαινόμενα γίνονται πιο συχνά, όπως οι πλημμύρες στο Πακιστάν το 2022 που άφησαν το ένα τρίτο της χώρας κάτω από το νερό, καταστρέφοντας τις καλλιέργειες ρυζιού και βαμβακιού. Για να στηρίξει την άμυνά του ενάντια στην εκτεταμένη πείνα, ο κόσμος θα μπορούσε να αυξήσει τις επενδύσεις στην ανάπτυξη και την διανομή σπόρων ανθεκτικών στο κλίμα, και καλλιεργειών με μικρότερη ένταση νερού. Τα κράτη πρέπει επίσης να εργαστούν για να διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού, ώστε να διασφαλίσουν ότι εάν υποφέρει ένας γεωργικός κόμβος, θα υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές πηγές τροφίμων. Τα κράτη έχουν ένα πρόσθετο κίνητρο για την αντιμετώπιση της επισιτιστικής ασφάλειας, καθώς κάτι τέτοιο πιθανότατα θα ενισχύσει την συνολική ασφάλεια˙ όπως είπε ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες, «Εάν δεν ταΐζουμε τους ανθρώπους, τροφοδοτούμε τις συγκρούσεις».

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ

Καθώς οι διαπραγματευτές προετοιμάζονται για την COP28, αντιμετωπίζουν έναν κόσμο που υποχωρεί από την συμφωνία του Παρισιού -και τον στόχο να διατηρήσει την θέρμανση [του πλανήτη] κάτω από τους 1,5 βαθμούς Κελσίου. Στην συνεδρίαση του 2023 του G-20, μιας ομάδας των 20 μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου, οι διαπραγματεύσεις σταμάτησαν σχετικά με τις δεσμεύσεις για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων και τριπλασιασμού των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έως το 2030. Εν τω μεταξύ, οι εταιρείες ορυκτών καυσίμων έχουν οπισθοχωρήσει από προηγούμενες δεσμεύσεις για μείωση των εκπομπών λόγω των κερδών-ρεκόρ που αποκτήθηκαν κατά την διάρκεια του πολέμου στην Ουκρανία, ο οποίος έχει ανανεώσει την εστίαση στην ενεργειακή ασφάλεια. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), τα τελευταία χρόνια λιγότερο από το 5% των επενδύσεων εξερεύνησης και παραγωγής των εταιρειών ορυκτών καυσίμων έχει διατεθεί σε πηγές ενέργειας χαμηλών εκπομπών. Αλλά φέτος, αυτές οι εταιρείες θα δαπανήσουν περισσότερα από 500 δισεκατομμύρια δολάρια για την ανάπτυξη νέων προμηθειών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος παραγωγός ρύπων στον κόσμο, κατασκευάζει τώρα έξι φορές περισσότερη ανθρακική ικανότητα από όλον τον υπόλοιπο κόσμο μαζί. Η IEA προέβλεψε ότι φέτος θα πλησιάσει πιθανότατα το ετήσιο παγκόσμιο ρεκόρ κατανάλωσης άνθρακα που σημειώθηκε πέρυσι. Εν τω μεταξύ, επιστήμονες στην Χαβάη κατέγραψαν ένα θλιβερό ορόσημο τον Μάιο, μετρώντας 424 μέρη ανά εκατομμύριο άνθρακα στην ατμόσφαιρα, την υψηλότερη συγκέντρωση που έχει εντοπιστεί ποτέ από τότε που ξεκίνησαν να τηρούνται σχετικά αρχεία.

Οι προσπάθειες για τον περιορισμό της θέρμανσης του πλανήτη θα πρέπει πάντα να βρίσκονται στο επίκεντρο των διεθνών διαπραγματεύσεων για το κλίμα, συμπεριλαμβανομένης της COP28. Η μείωση της επιβλαβούς ρύπανσης είναι ο μόνος τρόπος για να αποφευχθούν οι χειρότερες κλιματικές επιπτώσεις. Αλλά οι διαπραγματευτές πρέπει να επεκτείνουν το θέμα για να συμπεριλάβουν την προσαρμογή και να βεβαιωθούν ότι αυτές οι δύο προσεγγίσεις συμβαδίζουν πραγματικά. Οι επιπτώσεις ενός μεταβαλλόμενου κλίματος είναι ήδη εδώ και καταστρέφουν κοινότητες σε όλο τον κόσμο. Υπάρχουν ορισμένες καταστροφές που ο πλανήτης δεν μπορεί πλέον να αποφύγει. Μόνο με την προετοιμασία για το χειρότερο, καθώς και την προσπάθεια να καταπολεμηθεί, μπορεί η ανθρωπότητα να κρατηθεί ασφαλής.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.amazon.com/Fight-Climate-after-COVID-19-ebook/dp/B09DQZ9XPN

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/world/age-climate-disaster-here-extreme-w...