Η Τουρκία βάλλει κατά της θρησκευτικής διαφορετικότητας

Η θρησκευτική επίδραση στην κοινωνία των πολιτών διαμορφώνει πολιτικές δράσεις και αντιδράσεις χωρίς να χρειάζεται η Εκκλησία να αναζητήσει πολιτική έκφραση. Για παράδειγμα, το Ινστιτούτο Εξωτερικών Υποθέσεων (www.fainst.eu) έχει ασχοληθεί με θέματα της θρησκευτικής διπλωματίας. Έχει οργανώσει ήδη τρία διεθνή συνέδρια που μελέτησαν με το εύρος της διπλωματίας των εκκλησιών και επίσης την σημασία, συμβολική, πνευματική, και διπλωματική του Αγίου Όρους. Το τέταρτο συνέδριο που προγραμματίζεται για την αρχή του 2024 θα ασχοληθεί επισταμένως με τον ρόλο των πρεσβυγενών Πατριαρχείων με ιδιαίτερη προσοχή στα Πατριαρχεία Αντιοχείας, Αλεξανδρείας, και Ιεροσολύμων.

Η θρησκευτική αναζήτηση ή ακόμη και η απόρριψη των θρησκευτικών αντιλήψεων δημιουργεί κοινωνικό διάλογο που εκκινεί από τους χώρους λατρείας, στους οποίους ο ιεροκήρυκας οποιασδήποτε θρησκείας αναλύει το μήνυμα του Θεού. Κήρυκας και πιστοί εμπλέκονται σε πνευματικό και έμπρακτο διάλογο που διαμορφώνει απόψεις, αποδεχόμενοι το δόγμα κάθε θρησκείας, το οποίο μπορεί σε μέρη της κοινωνίας να θεωρείται μονολιθικό, άτεγκτο, ή ακόμη και απορριπτέο. Όμως, ο κοινωνικός διάλογος εκκίνησε από συστάσεως των θρησκειών, αντιμετωπίσθηκε βίαια ή διαλεκτικά πολύ αργότερα, και επηρέασε διαφορετικές θρησκείες από την στιγμή που οι άνθρωποι άρχισαν να επικοινωνούν. Ειδωλολάτρες εκχριστιανίστηκαν, Χριστιανοί εξισλαμίστηκαν, Ρώσοι, Σλάβοι, Μογγόλοι, Ούννοι, Γότθοι, Οστρογότθοι, ασπάσθηκαν τον Χριστιανισμό, και από τον κοινωνικό διάλογο και την θεολογική αναζήτηση δημιουργήθηκαν αιρέσεις και σχίσματα στον κόσμο. Η οικουμενική διάσταση της θρησκείας διακρίνεται σε όλο τον κόσμο και δεν αφορά μόνο στην Ορθοδοξία.

Οι Οικουμενικές Σύνοδοι της Ορθοδοξίας ενέχουν όλα τα χαρακτηριστικά της διπλωματίας. Αντιπροσωπείες των Πατριαρχείων συνέρχονται στους τόπους πραγματοποίησης των συνόδων αναγνωρίζοντας αποκλειστικά το δικαίωμα πρόσκλησης των συνέδρων στον Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, ο οποίος από τα μέσα του 5ου αιώνα αποκαλείται και αναγνωρίζεται από την οικουμενική Ορθοδοξία ως Οικουμενικός. Κατ΄ οικονομίαν της διπλωματίας και της γενικότερης διαθρησκειακής αναζήτησης, ίσως και αλλόθρησκος ηγέτης θα μπορούσε να αμφισβητήσει τον τίτλο του προκαθημένου της Οικουμενικής Ορθοδοξίας, αλλά δεν δικαιούται να τον διώξει ή να προκαλέσει πολέμους επειδή δεν αναγνωρίζει το πρωτείο που επιφυλάσσει η Ορθοδοξία στον Οικουμενικό Πατριάρχη.

Η πρόκληση λαϊκού αλλόθρησκου προς την Οικουμενική Ορθοδοξία με τη μήνυση που καταθέτει κατά του θρησκευτικού της ηγέτη δημιουργεί σοβαρό θέμα για τη νομοθεσία της χώρας που παρέχει αυθαίρετα το νομικό πλαίσιο σε πολίτες της να στρέφονται κατά της θρησκευτικής διαφορετικότητας, αλλά και κάθε κοινωνικής διαφορετικότητας. Το ανακύπτον ζήτημα ξεπερνά τα όρια της ανταλλαγής απόψεων στα τραπέζια της διπλωματίας των θρησκειών. Αγγίζει σοβαρά θέματα θρησκευτικής ανοχής, θεμελιωδών ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων.

Ωστόσο, αφανής ή ευδιάκριτη η διπλωματία των θρησκειών δεν σταματά να παρεμβάλλεται στην καθημερινότητα των διεθνών σχέσεων, σχετιζόμενη με την κοινωνική συνοχή, την αλληλοκατανόηση και την καλή γειτονία. Ο διαθρησκειακός διάλογος αποτελεί ουσιαστική πτυχή της σύγχρονης διακρατικής και δημόσιας διπλωματίας.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Κατά γενικότερη παραδοχή η διπλωματία αποτελεί μοναδική επιλογή της διεθνούς κοινότητας για να αποφεύγονται οι ένοπλες συγκρούσεις.

Οι επιθετικοί προσδιορισμοί που προτάσσονται της διπλωματίας όπως πολιτιστική, θρησκευτική, οικονομική, προσκυνηματική, τουριστική, προσθέτουν ποιοτικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά που καθιστούν την διπλωματία αποτελεσματικότερη μέσα από την εξειδικευμένη απαίτηση των κοινωνιών και των ηγεσιών των κρατών του συστήματος του οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.

Οι θρησκευτικές προκλήσεις ενέχουν σκληρή αντιπαράθεση, υψηλής επικινδυνότητας για την συνοχή των κοινωνιών και την διεθνή αλληλοκατανόηση.

Η ιστορική εμπειρία επιβεβαιώνει ότι οι θρησκευτικές συγκρούσεις οδηγούν σε ακρότατες αντιπαραθέσεις.

Ο διαθρησκειακός διάλογος και η διπλωματία των θρησκειών όταν κατορθώνουν να ξεπεράσουν ακόμη και δογματικές αντιθέσεις, όπως με αδελφική κατανόηση επέτυχαν η Καθολική και η Ορθόδοξη εκκλησία από το 1965 καθώς επίσης και ο αναπτυσσόμενος θρησκευτικός διάλογος μεταξύ των μεγάλων θρησκειών, τότε η θρησκευτική καταλλαγή προβάλλεται στις κοινωνίες δια της θρησκευτικής διπλωματίας και συμβάλλει σημαντικά στην δημιουργία προϋποθέσεων αμοιβαίας κατανόησης και εκτόνωσης των διεθνών εντάσεων.

Βιβλιογραφικές πηγές:
- Το πρώτο, δεύτερο, τρίτο Θρησκευτικό Συνέδριο του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων (fainst.eu)
-«Μουσουλμανική Μειονότητα στην Θράκη και οι μειονότητες στην Ευρώπη 1923-2010», Θεόδωρος Θεοδώρου, Εκδόσεις Σπανίδη, Ξάνθη 2012
-«Η τρίτη Ρώμη», Αλέξανδρος Μασσαβέτας, εκδόσεις Πατάκη 2019
-4η Οικουμενική Σύνοδος και οι κυριότεροι κανόνες της, Wikipedia 2023
-Αθανασόπουλος Άγγελος «Προσωπικό μήνυμα προς τον Κοτζιά η απάντηση της Μόσχας για τις απελάσεις», στον ισότοπο in.gr, 6 Αυγούστου 2018
-Αγία και Μεγάλη Σύνοδος https://www.oac.gr

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved