Τα λεφτά σου ή τη ζωή σου

Η ΠΟΥ αντιμετωπίζει προβλήματα, επίσης. Η γενική διευθύντρια Μάργκαρετ Τσαν είναι δημοφιλής και η υποστήριξη που της παρέχει η Κίνα προκαλεί προβληματισμό, αλλά το γεγονός ότι η προσπάθεια επανεκλογής της δεν συνάντησε καμία αντίσταση (για πρώτη φορά ύστερα από εξήντα χρόνια), είναι αποκαλυπτικό. Πρόσφατα, απολύθηκε το 12% του προσωπικού των κεντρικών γραφείων της οργάνωσης και η χρηματοδότηση μειώθηκε δραστικά. Ο ΠΟΥ λειτουργεί με διετείς κύκλους προϋπολογισμού, που έφθασαν στο κορυφαίο επίπεδο των 5,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων κατά το 2006-7. Ο τρέχων προϋπολογισμός του 2012-13 έχει μειωθεί στα 3,9 δισεκατομμύρια δολάρια, είναι δηλαδή συρρικνωμένος κατά 1,5 δισεκατομμύριο δολάρια. Τη μεγαλύτερη μείωση παρουσιάζουν οι εθελοντικές προσφορές στην υπηρεσία, με πτώση κατά 50% από το 2008. Αυτή η ζοφερή εικόνα επιδεινώθηκε κατά το τρίτο τέταρτο του 2011, όταν η συναλλαγματική κερδοσκοπία ανέβασε την αξία του ελβετικού φράγκου κατά 32% έναντι του αμερικανικού δολαρίου. Έτσι, η υπηρεσία αυτή, που εισπράττει σε δολάρια αλλά μισθοδοτεί σε φράγκα, εξαναγκάστηκε να μειώσει περαιτέρω το προσωπικό της. Ο ΠΟΥ εξακολουθεί να βρίσκεται σε φάση αποτίμησης του συνολικού αντίκτυπου αυτής της συναλλαγματικής κρίσης. Η Τσαν επωφελήθηκε από την πίεση επί του προϋπολογισμού, για να προωθήσει αναγκαίες σημαντικές μεταρρυθμίσεις, καταργώντας μη αποδοτικά τμήματα και εστιάζοντας εκ νέου τη δράση της οργάνωσης στις βασικές της αποστολές. Όμως, η κρίση του προϋπολογισμού υποσκάπτει το ηθικό του προσωπικού και τορπιλίζει ορισμένα προγράμματα.

Η μάχη κατά της ελονοσίας ίσως είναι η δράση για τη δημόσια υγεία που κινδυνεύει περισσότερο από την κρίση. Χάρη σε μια εκτεταμένη επίθεση σε πολλά μέτωπα, τα κρούσματα και οι θάνατοι από ελονοσία μειώθηκαν δραστικά σε όλον τον κόσμο, με αποτέλεσμα ορισμένοι να φθάσουν στο σημείο να ονειρεύονται ακόμη και πλήρη εξάλειψη της νόσου. Ωστόσο, μέχρι να είναι έτοιμο ένα αποτελεσματικό εμβόλιο, η μάχη εναντίον της απαιτεί σταθερή επαγρύπνηση και χρηματοδότηση. Οι κουνουπιέρες που προστατεύουν στον ύπνο τους τα μωρά από τσιμπήματα κουνουπιών θα πρέπει κατά περιόδους να αντικαθίστανται, ο εφοδιασμός με φάρμακα κατά της ελονοσίας θα πρέπει να ανανεώνεται, τα προγράμματα για την εξόντωση των κουνουπιών θα πρέπει να χρηματοδοτούνται ικανοποιητικά. Η μάχη έχει διεξαχθεί με χρήματα από το Παγκόσμιο Ταμείο, αλλά προς το παρόν αυτή η υπηρεσία είναι αδύνατον να προσφέρει νέα στήριξη μέχρι το 2014. Μέχρι τότε, πολλά υπάρχοντα προγράμματα κατά της ελονοσίας θα κατορθώσουν να επιβιώσουν, αλλά μερικά παλαιότερα αναμένεται να εκπνεύσουν πριν την ώρα τους, ενώ τα καινούργια ή όσα έχουν επεκταθεί, θα πρέπει ν’ αποδειχθούν εξαιρετικά χρήσιμα. Είναι ασαφές από πού θα προέλθουν τα επιπλέον χρήματα. Η Άβα Μαρί Κολ-Σεκ, διευθύντρια της εδρεύουσας στον ΠΟΥ «Roll Back Malaria Partnership», προβλέπει ότι «τα σημερινά επιτεύγματα θα ανατραπούν, και θα χάσουμε πολλές ακόμη ζωές στον βωμό αυτής της ασθένειας».

Η μάχη κατά της φυματίωσης αντιμετωπίζει παρόμοια προβλήματα. Όπως και με την ελονοσία, οι επιτυχίες που αφορούν τον έλεγχο της ασθένειας γρήγορα ανατρέπονται, όταν σταματούν τα στοχευμένα προγράμματα, και εδώ ο κίνδυνος από δράσεις που ολοένα σταματούν και ξεκινούν, είναι ακόμη μεγαλύτερος, δεδομένου ότι οι διακοπές στα προγράμματα εξάλειψης οδηγούν κατευθείαν στην ανάπτυξη βακτηρίων ανθεκτικών στα φάρμακα. Χάρη στην προηγηθείσα αύξηση της χρηματοδότησης στα προγράμματα κατά της φυματίωσης, σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, από το 2003 μέχρι το 2009 καταγράφηκαν περίπου 200.000 λιγότεροι θάνατοι από την ασθένεια ετησίως. Όμως, το 80% αυτής της επιτυχίας αποδόθηκε στη στήριξη του Παγκόσμιου Ταμείου, οι χρηματοδοτήσεις του οποίου καταβυθίστηκαν το 2010. Επιπροσθέτως, ενώ ο καθαρός αριθμός των κρουσμάτων της φυματίωσης μειώθηκε, η επιβάρυνση από την πολυανθεκτική νόσο εκτινάχθηκε στα ύψη, κυρίως ως αποτέλεσμα της μη ενδεδειγμένης ή διακεκομμένης θεραπείας. Σύμφωνα με συνδυασμένες αναφορές από την υπηρεσία του ΟΗΕ, μέχρι το τέλος του 2011 περί το 85% των κρουσμάτων της εξαιρετικά πολυανθεκτικής φυματίωσης παρέμειναν χωρίς καμία νοσηλεία, πράγμα που επέτρεψε την μετάδοση των μεταλλαγμένων στελεχών της νόσου.

Το μόνο φωτεινό σημείο στο τοπίο της παγκόσμιας υγείας είναι τα προγράμματα εμβολιασμού, τα οποία είναι πολλά υποσχόμενα, με καλή χρηματοδότηση και υποστηριζόμενα από ισχυρά πολιτικά συμφέροντα. Χάρη στις προσπάθειες της GAVI, οι παιδικές ασθένειες που προλαμβάνονται με εμβολιασμό παρουσίασαν δραστική μείωση, με αποτέλεσμα κάθε χρόνο να πεθαίνουν εκατομμύρια λιγότερα νεαρά άτομα από ασθένειες όπως η ιλαρά, ο κοκκύτης, η πολυομυελίτιδα και η διφθερίτιδα. Ολοένα και νέα εμβόλια κυκλοφορούν και συμβάλλουν στην πρόληψη της βακτηριακής πνευμονίας, του τραχηλικού καρκίνου στις γυναίκες και της ιογενούς διάρροιας στα παιδιά. Εξαιτίας των επιτυχιών και των δυνατοτήτων της, η GAVI έχει προσελκύσει το μεγάλο ενδιαφέρον των δωρητών, ακόμη και σε αυτούς τους δύσκολους καιρούς. Αποτελεί σήμερα τη μόνη οικονομικά φερέγγυα οργάνωση στον χώρο.

ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΙΑΘΕΣΕΙΣ ΤΟ ΜΙΣΟ ΤΟΥ ΧΙΛΙΟΣΤΟΥ;

Στις 8 Νοεμβρίου 2011, η Αμερικανίδα υπουργός Εξωτερικών, Χίλαρι Κλίντον, κάλεσε τις Ηνωμένες Πολιτείες να υπερβούν το αρχικό τολμηρό όραμα του PEPFAR και να στοχεύσουν στη δημιουργία μιας «γενιάς χωρίς AIDS», σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτό θα ήταν «ένα από τα μεγαλύτερα δώρα που η Αμερική θα μπορούσε να προσφέρει στον κόσμο», επέμεινε, προσθέτοντας ότι «ο HIV μπορεί να βρίσκεται ανάμεσά μας στο μέλλον, αλλά η ασθένεια που αυτός προκαλεί, όχι. Η επένδυση στο μέλλον μας είναι η πιο έξυπνη επένδυση που μπορούμε να κάνουμε». Ο σκοπός μπορεί να επιτευχθεί, είπε, αν διαθέσουμε πόρους και ανθρώπινο ταλέντο σε τρεις στόχους: να μειωθεί η μετάδοση από μητέρα σε παιδί με τη χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων, να μειωθεί η σεξουαλική μετάδοση με την οικονομική ενθάρρυνση της ανδρικής περιτομής και να επιταχυνθεί η πρόληψη με τη χορήγηση θεραπείας σε ήδη μολυσμένους πληθυσμούς.