Απλά μαθήματα μεταναστευτικής πολιτικής

Η δομική ενσωμάτωση (structural integration) αφορά στην λειτουργική ένταξη των μεταναστών στο νέο πολιτικό/νομικό, οικονομικό, κοινωνικό και πολιτισμικό πλαίσιο της χώρας υποδοχής με την αποδοχή των αρχών της πολιτικής και πολιτισμικής αναφοράς της χώρας υποδοχής. Η δομική ενσωμάτωση είναι διαδικασία σύνθετη και μακροχρόνια, ωστόσο πολύ πιο αποτελεσματική, όπως έχει καταδείξει η ευρωπαϊκή εμπειρία, σε σχέση τόσο με την απλή ενσωμάτωση όσο και με την συνύπαρξη στο πλαίσιο μίας πολυπολιτισμικής κοινωνίας. Η δομική ενσωμάτωση είναι δυνατόν να διακριθεί σε τέσσερις επιμέρους κατηγορίες, οι οποίες αφορούν σε διαφορετικές, αν και αλληλοσυνδεόμενες, πλευρές του εγχειρήματος της ενσωμάτωσης. Οι επιμέρους αυτές κατηγορίες είναι οι εξής:

α. Η πολιτική ενσωμάτωση αφορά στην αποδοχή εκ μέρους των αλλοδαπών μεταναστών του δημοκρατικού πολιτικού πλαισίου της χώρας υποδοχής, στην τήρηση των νόμων και των δημοκρατικών αρχών και τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
β. Η οικονομική ενσωμάτωση αφορά στη συμμετοχή των μεταναστών στις οικονομικές δραστηριότητες της χώρας υποδοχής, στη συμμετοχή τους στην παραγωγική διαδικασία και στην αποδέσμευσή τους από την κρατική επιχορήγηση μέσω της οικονομικής τους αυτοτέλειας και αυτάρκειας.
γ. Η κοινωνική ενσωμάτωση προσδιορίζεται ως η συμμετοχή των μεταναστών στα τοπικά δίκτυα και το εθνικό κοινωνικό δίκτυο, στην διαδραστική, διαλεκτική συνύπαρξή τους με τους πολίτες της πλειονότητας του αυτόχθονος πληθυσμού.
δ. Η πολιτισμική ενσωμάτωση ταυτίζεται με την αποδοχή εκ μέρους των μεταναστών του κυρίαρχου πολιτισμικού πλαισίου στη δημόσια σφαίρα. Η πολιτισμική ενσωμάτωση προϋποθέτει την αποδοχή της Κυρίαρχης Εθνικής Κουλτούρας της χώρας υποδοχής και επίσης της Κυρίαρχης Ευρωπαϊκής Κουλτούρας, καθώς αναφερόμαστε σε ευρωπαϊκά κράτη.[11] Η αποδέσμευση των μεταναστών από την -καταναγκαστική ενίοτε- συλλογικότητα της μειονοτικής ομάδας και η απόδοσή τους στη νέα πολιτικής υφής συλλογικότητα της Δημοκρατίας συνιστά εχέγγυο της ομαλής ενσωμάτωσής τους στον κοινωνικό ιστό της χώρας υποδοχής και στην ατομική κοινωνική τους πρόοδο και ανέλιξη.

Η δομική ενσωμάτωση εν γένει χαρακτηρίζεται από την θετικότητα της στάσης του μετανάστη έναντι των αρχών και των αξιών της κοινωνίας της χώρας υποδοχής, η οποία αποδεικνύεται με την ενεργή επίδειξη της βούλησής του να προσαρμοστεί στο κυρίαρχο πολιτικό και πολιτισμικό πλαίσιο.[12] Μέσω της δομικής ενσωμάτωσης οι μετανάστες αποκτούν την δυνατότητα ισότιμης συμμετοχής τους στην πολιτική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ζωή της χώρας υποδοχής. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η ομαλότητα του δημοκρατικού πολιτεύματος, η κοινωνική συνοχή, η ομαλή λειτουργία της οικονομικής σφαίρας, ενώ επίσης αποτρέπεται η δημιουργία διακριτών μειοψηφικών εθνοπολιτισμικών θυλάκων. Η δομική ενσωμάτωση είναι η ενδεικνυόμενη επιλογή για τους ίδιους τους μετανάστες, καθώς συμβάλλει στην αποτροπή αρνητικών εκδηλώσεων κοινωνικού ρατσισμού σε βάρος των μεταναστών και δημιουργεί ένα κέλυφος προστασίας προς όφελος των ομάδων των μεταναστών. Η δομική ενσωμάτωση συμβάλλει στην δημοκρατική εξίσωση των πληθυσμών των μεταναστών, καθώς προϋποθέτει την ύπαρξη κοινών υποχρεώσεων όλων των κατοίκων του κράτους έναντι των αρχών και την ύπαρξη κοινών αξιών των πολιτών.[13]

ΕΛΛΑΔΑ: ΑΝΑΓΚΗ ΓΙΑ ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Καθώς οι ανάγκες του ελληνικού κράτους σε ανειδίκευτο εργατικό δυναμικό έχουν ήδη υπερκαλυφθεί λόγω της ροής των μεταναστευτικών ρευμάτων την τελευταία εικοσαετία (1990-2010), η χώρα είναι δυνατόν να υιοθετήσει την αρχή της επιλεκτικής ποιοτικής μετανάστευσης. Με αυτόν τον τρόπο η Ελλάδα θα ευθυγραμμιστεί με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Αυστρία, η Δανία, η Ελβετία, η Ιταλία, τα οποία εφαρμόζουν ήδη την αρχή της επιλεκτικής ποιοτικής μετανάστευσης. Η ίδια η ΕΕ, άλλωστε, με τις διατάξεις του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο (2008) καθορίζει ότι εναπόκειται σε κάθε κράτος μέλος να αποφασίζει τις προϋποθέσεις εισόδου των νόμιμων μεταναστών στο έδαφός του και να καθορίζει ενδεχομένως τον αριθμό τους.

Η αρχή της επιλεκτικής ποιοτικής μετανάστευσης, η οποία σχετίζεται με την ποιοτική διάσταση των μεταναστευτικών ροών, αφορά στην καθιέρωση συγκεκριμένων κριτηρίων για την εξέταση του αιτήματος εισδοχής των νομίμων μεταναστών στην επικράτεια ενός κράτους. Τα κριτήρια αυτά είναι οδηγούν σε μία επιλογή, η οποία είναι τριπλή:

α. επιλογή με βάση τον αριθμό
β. επιλογή με βάση την αρχή της πολιτισμικής συνάφειας
γ. επιλογή με βάση τα ποιοτικά προσόντα των μεταναστών

Η επιλογή με βάση τον αριθμό αφορά στην καθιέρωση ενός ανώτατου κλειστού αριθμού, ενός μέγιστου ορίου εισδοχής μεταναστών. Θεμελιώδης έννοια μίας συγκροτημένης μεταναστευτικής πολιτικής είναι η θέσπιση και επιμελημένη τήρηση ενός επαρκώς προσδιορισμένου ορίου όσον αφορά στο μέγεθος του μεταναστευτικού αποθέματος, ενός, δηλαδή, αρίστου αριθμού μεταναστών.[14] Η έννοια αυτή, ο άριστος αριθμός μεταναστών, αναφέρεται σε έναν αριθμητικό δείκτη, ο οποίος προσδιορίζεται ως λειτουργικός για ένα κοινωνικό σύνολο, ώστε να αποκομίζεται το μέγιστο δυνατό οικονομικό όφελος τόσο για τους γηγενείς όσο και για τους επήλυδες μετανάστες. Ο αριθμός αυτός είναι εξ ορισμού μικρός, καθώς υφίσταται αρνητικός συσχετισμός ανάμεσα στην αύξηση του αριθμού των μεταναστών και στο οικονομικό όφελος τόσο για τους γηγενείς όσο και για τους αλλοδαπούς μετανάστες. Η ποσόστωση με βάση τον αριθμό είναι δυνατόν να συνδέεται με τις δύο άλλες κατηγορίες ποσοστώσεων.