Καθαρίζοντας το κάρβουνο!

Τα πιο αποδοτικά εργοστάσια έχουν μακροπρόθεσμη οικονομική λογική. Παρά το γεγονός ότι για την κατασκευή μιας υπερ-υπερκρίσιμης μονάδας 750 μεγαβάτ απαιτούνται περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια περισσότερα από ό, τι μια υποκρίσιμη μονάδα του ίδιου μεγέθους, οι εταιρείες ενέργειας μπορούν να καλύψουν αυτές τις δαπάνες κατά τη διάρκεια ζωής του εργοστασίου με την εξοικονόμηση άνθρακα. Τα οικονομικά είναι τέτοια ώστε οι μειώσεις του διοξειδίου του άνθρακα καταλήγουν να χρηματοδοτούν τον εαυτό τους: Αν ήθελε κανείς να υπολογίσει το κόστος μείωσης των εκπομπών, θα βγει στα περίπου 10 δολάρια ανά τόνο. Συγκριτικά, με το cap-and-trade σύστημα της Καλιφόρνιας, οι εταιρείες πρέπει να πληρώσουν περίπου 15 δολάρια για να εκπέμψουν ένα τόνο διοξειδίου του άνθρακα.

Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι η ανεπάρκεια ταμειακών διαθεσίμων των επιχειρήσεων κοινής ωφέλειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο τις κάνει να μην έχουν τα κεφάλαια σε ετοιμότητα για να υλοποιήσουν αυτά τα κέρδη στο βάθος αρκετών δεκαετιών. Τα έχουν, όμως, οι πολυμερείς αναπτυξιακές τράπεζες και έτσι θα πρέπει να παρέμβουν για να χρηματοδοτήσουν τις πρόσθετες δαπάνες κεφαλαίου για τη δημιουργία υψηλής απόδοσης μονάδων άνθρακα. Η αύξηση των εσόδων που προκύπτει από την λιγότερη σπατάλη άνθρακα θα μπορούσε να υπερκαλύψει τις πληρωμές του δανείου.

Εάν οι αναπτυξιακές τράπεζες είναι απρόθυμες να χρηματοδοτήσουν νέες εγκαταστάσεις, οι επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας θα μπορούσαν να στραφούν για βοήθεια στην αγορά. Πρόσθετες πηγές εσόδων τους θα μπορούσαν να είναι «πακεταρισμένες» σε εμπορεύσιμα «πράσινα» χρεόγραφα που θα πωλούνται σε ιδιώτες επενδυτές, λειτουργώντας όπως τα ομόλογα. Οι επενδυτές θα δανείσουν κεφάλαια εκ των προτέρων ώστε να πληρωθούν τα πιο αποδοτικά εργοστάσια που παράγουν υψηλότερα περιθώρια κέρδους. Σε αντάλλαγμα, όταν είναι δομημένες οι μακροπρόθεσμες συμφωνίες πώλησης ενέργειας από το εργοστάσιο, οι επενδυτές θα λάβουν ένα μέρος των εν λόγω πρόσθετων κερδών. Προκειμένου να μεγιστοποιηθούν τα περιβαλλοντικά οφέλη, οποιοδήποτε πρόγραμμα δανείου δεν θα πρέπει να χρηματοδοτήσει τίποτα λιγότερο αποτελεσματικό από ό, τι τα υπερ-υπερκρίσιμα εργοστάσια.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι η χρηματοδότηση κάθε είδους άνθρακα είναι κακή περιβαλλοντική πολιτική. Ο υπολογισμός, ωστόσο, είναι πιο περίπλοκος και εξαρτάται από αντιπαραδείγματα. Σε μέρη όπου η χρηματοδότηση ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα θα αποκλείσει άλλες καθαρότερες πηγές ενέργειας, οι αναπτυξιακές τράπεζες θα πρέπει να απέχουν από το να το πράξουν. Αλλά ένα μεγάλο μέρος του αναπτυσσόμενου κόσμου, στριμωγμένο από σφιχτούς προϋπολογισμούς και περιορισμένες εναλλακτικές λύσεις για μεγάλης κλίμακας παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, βρίσκεται αντιμέτωπο με μια επιλογή όχι μεταξύ του άνθρακα και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά μεταξύ των μη αποδοτικών μονάδων άνθρακα και των αποδοτικών. Σε αυτά τα μέρη, είναι λογικό να χρηματοδοτηθούν πιο αποδοτικά εργοστάσια άνθρακα, επειδή θα μειώσουν σημαντικά τις εκπομπές. Σε άλλες περιπτώσεις, η πραγματικότητα θα βρίσκεται κάπου στη μέση και οι τράπεζες θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη πακέτων ανανεώσιμων πηγών μαζί με καθαρότερο άνθρακα. Αυτή ακριβώς είναι η ρύθμιση που πέτυχε η Παγκόσμια Τράπεζα στη Νότια Αφρική το 2010, όταν η χώρα βίωνε επικίνδυνες ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας.

Μια ώθηση στην απόδοση μπορεί να ευθυγραμμίσει τα οικονομικά και περιβαλλοντικά συμφέροντα του αναπτυσσόμενου κόσμου. Παρά το γεγονός ότι η Κίνα ήδη αντικαθιστά επιθετικά τα ξεπερασμένα εργοστάσιά της με καινούργια παγκόσμιας κλάσης, πολλές άλλες χώρες δεν έχουν καταφέρει να ξεπεράσουν τα επιστημονικά και οικονομικά εμπόδια προς την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας. Αυτή η έλλειψη προόδου αντιπροσωπεύει μια τεράστια ευκαιρία για την προληφθεί η ρύπανση της ατμόσφαιρας με δισεκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα.

ΑΝΘΡΑΚΑΣ ΧΩΡΙΣ ΡΥΠΟΥΣ

Τελικά, καθώς τα εργοστάσια άνθρακα στον κόσμο φτάνουν στα όρια της αποδοτικότητας και τα οικονομικά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας γίνονται πιο ευνοϊκά, τα προηγμένα εργοστάσια άνθρακα θα αποφέρουν φθίνουσες αποδόσεις. Αλλά επειδή ο άνθρακας είναι τόσο φθηνός και άφθονος, θα παραμείνει ένα σημαντικό μέρος του ενεργειακού μείγματος στον κόσμο για αρκετό καιρό ακόμα. Σε μακροπρόθεσμη βάση, λοιπόν, ο στόχος θα πρέπει να είναι να αναπτυχθεί η ικανότητα να παράγεται ηλεκτρική ενέργεια από άνθρακα χωρίς να απελευθερώνονται καθόλου εκπομπές ρύπων. Οι τεχνολογίες που προσφέρουν τη δυνατότητα αυτή έχουν αρχίσει να εμφανίζονται. Ωστόσο, προκειμένου να καταστούν εμπορικά βιώσιμες, θα χρειαστούν οικονομική και νομική υποστήριξη από τις κυβερνήσεις.