Ο ενεργειακός πλούτος τής Συρίας

Τελικά, οι ΗΠΑ συνδέουν με πετρελαιαγωγούς τις ενεργειακές πηγές που είχαν στην Σ. Αραβία και σταματούν στην Σιδώνα. Η εταιρεία Aramco, αμερικανικών συμφερόντων, κατασκεύασε τον TAP, (Trans-Arabian Pipeline) δυναμικότητας 500.000 bbl/d, από την περιοχή αλ Ζαχράν της Σαουδικής Αραβίας μέχρι τη Μεσόγειο, μέσω Ιορδανίας, Συρίας και Λιβάνου, το 1950. Οι διαπραγματεύσεις για τον TAP έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στις αμερικανο-συριακές σχέσεις και στις βρετανο-αμερικανικές σχέσεις. Ο εν μέρει ανταγωνιστικός αγωγός τού TAP στην περιοχή ήταν ο σχεδιαζόμενος MEPL (Middle East PipeLine), μια κοινοπραξία τής τότε ιρανο-βρετανικής πετρελαϊκής εταιρείας – σημερινή BP, (απόλυτο πλειοψηφικό μέρος) με αμερικανικούς ομίλους, που θα ξεκινούσε από το Ιράν και μέσω Ιράκ και Συρίας θα έφθανε στη Μεσόγειο [14]. Μετά τον πόλεμο του 1967, το τμήμα του TAP που διέσχιζε τα υψώματα του Γκολάν τέθηκε υπό ισραηλινό έλεγχο, (ωστόσο οι Ισραηλινοί επέτρεψαν την απρόσκοπτη λειτουργία του). Μετά από συνεχή διαμάχη μεταξύ της Σ. Αραβίας, της Συρίας και του Λιβάνου, σχετικά με τα τέλη διέλευσης, το τμήμα της γραμμής πέρα από την Ιορδανία διέκοψε την λειτουργία του το 1976. Το τμήμα μεταξύ Σ. Αραβίας και Ιορδανίας συνέχισε να μεταφέρει μικρές ποσότητες πετρελαίου μέχρι το 1990, όταν οι Σαουδάραβες διέκοψαν την παροχή κατά τη διάρκεια του πρώτου πολέμου τού Κόλπου. Σήμερα, ο αγωγός είναι ακατάλληλος για τη μεταφορά πετρελαίου. Ωστόσο η διαδρομή του TAP παραμένει ως μια πιθανή οδός διέλευσης για την εξαγωγή πετρελαίου από τον Περσικό κόλπο προς την Δύση. Οικονομική ανάλυση έδειξε ότι το κόστος μεταφοράς πετρελαίου μέσω του TAP στην Ευρώπη, (λιμένας εξαγωγής η Χάιφα) θα κόστιζε 40% λιγότερο απ΄ ότι μέσω δεξαμενόπλοιου από την διώρυγα του Σουέζ. Στις αρχές του 2005, η αποκατάσταση του TAP με εκτιμώμενο κόστος έως 300 εκατ. δολ., ήταν μια από τις στρατηγικές επιλογές που εξεταζόταν από την Ιορδανία, για την κάλυψη των αναγκών της.

Ένας δεύτερος αγωγός κατασκευάστηκε κατά την δεκαετία του ’50, για τη μεταφορά πετρελαίου από το Κιρκούκ στο βόρειο Ιράκ, στη Baniyas στη Συρία και στην Τρίπολη του Λιβάνου. Αυτό το σύστημα αγωγών μήκους 800 χλμ. καταστράφηκε από την αμερικανική αεροπορία το 2003, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ [15]. Οι υπουργοί τής Συρίας και του Ιράκ συμφώνησαν στην αποκατάσταση του αγωγού καθώς και την κατασκευή νέων. Τον Ιούνιο του 2011, η Συρία και το Ιράκ υπέγραψαν ένα μνημόνιο συμφωνίας για την επισκευή τής υπάρχουσας γραμμής, διακίνησης 800.000 bbl/d καθώς και για την κατασκευή δύο νέων αγωγών: ενός για τη μεταφορά «βαρέως» αργού δυναμικότητας 1,5 εκατ. bbl/d και ενός για το «ελαφρύ» χωρητικότητας 1,25 εκατ. bbl/d. Εκτός των δυο διακρατικών πετρελαϊκών αγωγών, η Συρία έχει αναπτύξει ένα επαρκές εγχώριο σύστημα δικτύων, για τη μεταφορά αργού πετρελαίου και των προϊόντων που διαχειρίζεται η SCOT. Αυτοί οι αγωγοί περιλαμβάνουν την γραμμή Tel Adas-Ταρτούς, 347 μιλίων, 250.000 bbl/d, που συνδέει τα πετρελαϊκά πεδία με το λιμάνι τής Ταρτούς, με διασύνδεση στο διυλιστήριο της Homs και την διακίνηση πετρελαϊκών προϊόντων από το διυλιστήριο της Homs σε μεγάλες πόλεις τής Συρίας.

Οσον αφορά στους αγωγούς φυσικού αερίου, η Συρία σχεδίαζε να αναδειχθεί σε εξαγωγέα φυσικού αερίου και σ΄ αυτό το πλαίσιο, ολοκλήρωσε τον πρώτο αγωγό εξαγωγής του στον Λίβανο το 2003. Ωστόσο, δεν υπήρξε ποσότητα ικανή για παράδοση – μεταφορά μέχρι το 2009 και η Συρία μετατράπηκε σε εισαγωγέα φυσικού αερίου στα μέσα του 2008, όταν για πρώτη φορά εισήγαγε 5 BCF/y από την Αίγυπτο, μέσω του αραβικού αγωγού φυσικού αερίου, (Arab Gas Pipeline - AGP). Ο μακροπρόθεσμος στόχος τής Δαμασκού είναι να γίνει χώρα διέλευσης για τους ενεργειακούς πόρους κατ΄ αρχήν της Αιγύπτου, του Ιράκ, του Ιράν και του Αζερμπαϊτζάν, που σημαίνει αυξημένα έσοδα διέλευσης, συμβάλλοντας και στην αύξηση της διαθεσιμότητας του φυσικού αερίου στη χώρα. Ο AGP ήδη μεταφέρει αιγυπτιακό φυσικό αέριο στην Ιορδανία και τη Συρία (μια ιδιαίτερη γραμμή εφοδίαζε και το Ισραήλ) [16]. Αν και ο AGP δεν συνδέει άμεσα τον Λίβανο με την Αίγυπτο, άρχισε να τον τροφοδοτεί το 2009, μέσω μιας συμφωνίας ανταλλαγής - η Αίγυπτος στέλνει αέριο στη Συρία μέσω του AGP και η Συρία το στέλνει στο Λίβανο μέσω του αγωγού εξαγωγών τής Συρίας. Ο εφοδιασμός μέσω AGP έχει παρουσιάσει πολλές διαταραχές, με έναρξη τον Φεβρουάριο του 2011.

Το 2009 υπεγράφη ένα μνημόνιο συνεργασίας με την Τουρκία, σύμφωνα με το οποίο η Άγκυρα θα κατασκευάσει έναν αγωγό 56 μιλίων από την πλευρά των συνόρων της. Αυτή η γραμμή θα συνδεόταν με μια επέκταση του AGP που η Συρία εγκαθιστά από Χαλέπι προς Kilisr και αναμενόταν να ολοκληρωθεί το 2012. Η συμφωνία προέβλεπε η Συρία να προμηθεύεται ετησίως 17,5 - 35 BCF φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας για 5 έτη. Τον Ιούνιο του 2010 η Συρία και το Αζερμπαϊτζάν υπέγραψαν πρωτόκολλο, με το οποίο το δεύτερο θα μπορούσε να προμηθεύει την Δαμασκό με φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας, αρχής γενομένης από το 2012. Ο εφοδιασμός εξαρτιόταν από την ολοκλήρωση της επέκτασης του αγωγού AGP με την οποία θα μπορούσαν να συνδεθούν τα δίκτυα αγωγών Συρίας και Τουρκίας μεταφέροντας αρχικά 35 BCF, φθάνοντας τα 70 δισ. ανά έτος, μέχρι το 2015.