Η παρανόηση περί «ανάπτυξης» και «λιτότητας»

- Επιτρέπει στην κοινωνία να γίνεται πλουσιότερη και να προάγει την ευημερία της αυξάνοντας το κατά κεφαλήν εισόδημά της. Αυτό συμβαίνει για τον απλό λόγο ότι στην οικονομία, τομέας «εντάσεως κεφαλαίου» είναι ο τομέας των «διεθνώς εμπορευσίμων» αγαθών και υπηρεσιών. (Αντίστροφα, τομέας «εντάσεως εργασίας» είναι αυτός των «διεθνώς μη εμπορευσίμων»). Με ελαχιστότατες εξαιρέσεις όλες οι τεχνολογικές καινοτομίες που αυξάνουν την παραγωγικότητα ενσωματώνονται σε κεφαλαιουχικά αγαθά που προορίζονται για την παραγωγή «διεθνώς εμπορευσίμων».
-παρέχει στην οικονομία το πλεόνασμα που χρειάζεται να επενδυθεί για να υπάρχει ανάπτυξη. Στον τομέα των «διεθνώς μη εμπορευσίμων» δεν υπάρχει πλεονασματικό προϊόν διότι οι «εκροές» του είτε καταναλώνονται την στιγμή που παράγονται (υπηρεσίες «παλαιού τύπου») χωρίς να είναι δυνατόν να αποθεματοποιηθούν, είτε χαρακτηρίζονται από το στοιχείο τού πεπερασμένου, όπως συμβαίνει με την γη. Αντίθετα, το προϊόν τού τομέα των «διεθνώς εμπορευσίμων»: α) αποθεματοποιείται και β) προϊόντος τού χρόνου και προϊούσης τής τεχνολογικής προόδου, παράγεται με την χρήση όλο και λιγότερο εισροών. Και για τους δύο λόγους, η κατά κεφαλήν παραγωγή του τομέως, μετρούμενη ως φυσικό προϊόν, είναι αυξητική, σε αντίθεση με την κατά κεφαλήν παραγωγή τού τομέως των «διεθνώς μη εμπορευσίμων» η οποία είναι (σχεδόν) στάσιμη.

-Επιτρέπει στην εθνική οικονομία να εξασφαλίσει, μέσω του εξωτερικού εμπορίου, προϊόντα απαραίτητα για την ευημερία των κατοίκων τής χώρας, τα οποία, όμως, για διάφορους λόγους δεν είναι δυνατόν να παραχθούν εντός των συνόρων της. Προφανές; Όχι πάντα, διότι υπάρχει η εξής δοξασία: Η επίτευξη των απαραιτήτων από το εξωτερικό μπορεί να προέλθει και με την βοήθεια εξωτερικού δανεισμού! Άποψη που λησμονεί, φυσικά, ότι και τα δανεικά πρέπει να αποπληρωθούν και αυτό πάλι απαιτεί την βοήθεια των παραγομένων από την χώρα «διεθνώς εμπορευσίμων». Όμως, η δοξασία έχει και άλλον αναβαθμό, που είναι η παραβολή τής «παλίρροιας που σηκώνει εξ ίσου όλες τις βάρκες»: Το χρέος μπορεί να ανακυκλώνεται εσαεί, και παράλληλα να μειώνεται η σχετική σημασία του λόγω της ανάπτυξης της οικονομίας. Ήταν ακριβώς η γενικότερη φιλοσοφία που βρισκόταν πίσω από την πολιτική δανεισμού των ελληνικών κυβερνήσεων που οδήγησε τελικά στην χρεοκοπία.

-Διαχέει τα ευεργετήματα της αυξανόμενης -στην πορεία τού χρόνου- παραγωγικότητάς του σε όλη την κοινωνία, δηλαδή σε εκείνους που εργάζονται στους κλάδους τού τομέα των «διεθνώς μη εμπορευσίμων», όπου η μέση παραγωγικότητα παραμένει (σχεδόν) στάσιμη στην πορεία τού χρόνου. Αυτό συμβαίνει διότι ο τομέας των «διεθνώς μη εμπορευσίμων» προσφέρει αγαθά που η ζήτησή τους χαρακτηρίζεται από υψηλή εισοδηματική ελαστικότητα. Καθώς η αυξημένη παραγωγικότητα ικανοποιεί όλο και περισσότερο τις ανάγκες για «διεθνώς εμπορεύσιμα», η ζήτηση για «διεθνώς μη εμπορεύσιμα» παραμένει σταθερή ή αυξάνεται. Δεδομένης της χαμηλής παραγωγικότητας στον κλάδο των τελευταίων, εξ αιτίας τής «εντάσεως εργασίας» στην διαδικασία παραγωγής τους και δεδομένης της λειτουργίας τού νόμου τής «εξίσωσης των αμοιβών των συντελεστών τής παραγωγής» σε όλους τους κλάδους, η σχετική τιμή τους προς τα «διεθνώς εμπορεύσιμα» όλο και αυξάνεται. Συνέπεια αυτού είναι ότι όσο η παραγωγικότητα στον κλάδο των «διεθνώς εμπορευσίμων» αυξάνεται, τόσο το ποσοστό τους στο ΑΕΠ μειώνεται.

Ένα υποθετικό παράδειγμα μπορεί να το δείξει αυτό πολύ γλαφυρά. Σε μια φανταστική εξαιρετικά προηγμένη μικρή χώρα, στα μέσα τού 21ου αιώνα, η τεχνολογία και η επιστήμη έχουν δημιουργήσει ένα παραγωγικό αντίστοιχο του «κέρατος τής Αμάλθειας». Με έναν μόνο χειριστή το σχετικό μηχάνημα είναι σε θέση να δημιουργήσει όλα τα «διεθνώς εμπορεύσιμα» προϊόντα που η κοινωνία επιθυμεί να καταναλώσει. Συνεπώς, το υπόλοιπο εργατικό δυναμικό της, δηλαδή όλοι οι άλλοι πλην ενός, θα ασχοληθούν στον τομέα των «διεθνώς μη εμπορευσίμων» προσφέροντας εκείνα τα προϊόντα και υπηρεσίες που το «κέρας της Αμάλθειας» δεν μπορεί να δημιουργήσει όπως κατοικίες με θέα στην θάλασσα, διδασκαλία μαθητών, εκπαίδευση σκύλων, διακόσμηση οικιών, οργάνωση δημοσίων σχέσεων, καθαρισμό κοινόχρηστων οδών, αθλητικές και παραθλητικές δραστηριότητες, ιατρικές φροντίδες, παραγωγή και διανομή ηλεκτρικής ενέργειας και οτιδήποτε άλλο μπορεί να φαντασθεί κανείς. Στην οικονομία αυτή τα ποσοστά στο ΑΕΠ, αλλά και οι σχετικές τιμές των «διεθνώς εμπορευσίμων» και των «διεθνώς μη εμπορευσίμων» θα είναι 0,000…..1% προς 99,999…….9%. Το ποσοστό των «διεθνώς εμπορευσίμων» θα τείνει στο μηδέν για τον απλό λόγο ότι η ύπαρξη του «κέρατος της Αμάλθειας» θα επιτρέπει να ασχοληθεί με την παραγωγή τους μόνο ένας εργαζόμενος. Δοθέντος δε ότι η δημιουργία τού τεχνολογικού αυτού επιτεύγματος θα οφείλεται συνολικά στο υψηλό επίπεδο επιστημονικών γνώσεων της κοινωνίας, ο ένας αυτός χειριστής θα μπορεί να είναι οποιοσδήποτε, και δεν θα μπορεί να διεκδικήσει υψηλότερη αμοιβή από τους υπόλοιπους εργαζόμενους, ακόμη και όσους πιθανόν εργάζονται στην συλλογή απορριμμάτων, μια σαφώς «διεθνώς μη εμπορεύσιμη» δραστηριότητα, διότι σε αυτήν την περίπτωση πολύ εύκολα θα μπορούσε να αντικατασταθεί με κάποιον άλλον. Συνεπώς, όσο υψηλότερη είναι η μέση παραγωγικότητα σε μια οικονομία, τόσο μικρότερο ποσοστό τού ΑΕΠ της καλύπτεται από τα «διεθνώς εμπορεύσιμα».