Η αυτοκρατορία αντεπιτίθεται

Ο Αμερικανός πεζοναύτης Kirk Dalrymple κοιτάζει καθώς το άγαλμα του προέδρου του Ιράκ Σαντάμ Χουσεΐν πέφτει στο κέντρο της Βαγδάτης, σε αυτή την φωτογραφία αρχείου, στις 9 Απριλίου 2003. GORAN TOMASEVIC / REUTERS
---------------------------------

Μέσα σε δύο χρόνια, ωστόσο, ο ιμπεριαλισμός ήταν ξαφνικά πίσω στη μόδα [10]. Οι μελετητές και φορείς χάραξης πολιτικής και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού άρχισαν να ισχυρίζονται ότι στον ιμπεριαλισμό είχε δοθεί μια άδικη κατηγορία από τους αριστεριστές, τους αριστερών τάσεων εθνικιστές, και τους κλεισμένους σε γυάλινο πύργο ακαδημαϊκούς που ήταν απρόθυμοι να αναγνωρίσουν τις σκληρές πραγματικότητες του περασμένου αιώνα. Ο ιμπεριαλισμός που ασκήθηκε από φιλελεύθερα κράτη (την Βρετανία στο παρελθόν και τις Ηνωμένες Πολιτείες τώρα [11]), όπως αποδείχθηκε, δεν ήταν μόνο επωφελής αλλά στην πραγματικότητα είναι απαραίτητος για την διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στον κόσμο. Αυτό, υποστήριξαν, ήταν ιδιαίτερα αληθές αν ληφθεί υπόψη ο μεγάλος αριθμός των αποτυχημένων και αποτυγχανόντων κρατών που αποτελούσαν τις πρώην αποικισμένες περιοχές του κόσμου. Όχι συμπτωματικά, η περιοχή αυτή περιλαμβάνει το Αφγανιστάν και το Ιράκ, τις δύο χώρες που εισέβαλαν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον απόηχο της 11ης Σεπτεμβρίου.

Οι ισχυρισμοί αυτοί έχουν εξασθενίσει από την εποχή των εναρκτήριων ομοβροντιών των Επιχειρήσεων Enduring Freedom και Iraqi Freedom. Σε μεγάλο βαθμό, αυτό είναι ένα μέτρο του χαρακτήρα, της διάρκειας και του κόστους των πολέμων στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ. Αλλά τα επιχειρήματα σχετικά με την σημασία του ιμπεριαλισμού συνεχίζουν να αντηχούν, αν και ίσως όχι όπως προβλεπόταν αρχικά. Οι πολιτικοί της κυρίαρχης τάσης και οι πολιτικές αυθεντίες δεν σχετίζουν πλέον ανοιχτά τους εαυτούς τους με την γλώσσα του ιμπεριαλισμού. Μόλις γίνεται επίκληση του ιμπεριαλισμού, όμως, το φάντασμά του δεν είναι τόσο εύκολο να εξοριστεί. Τώρα στοιχειώνει τις συζητήσεις γύρω από τα αποτελέσματα από τον πόλεμο του ΝΑΤΟ στην Λιβύη, τις μηχανορραφίες στην Ουκρανία, καθώς και τα αιτήματα για νέα παρέμβαση στην Συρία.

Ήταν η επέμβαση του ΝΑΤΟ στην Λιβύη [12] το 2011 μια εκδήλωση ιμπεριαλισμού, ακόμα κι αν είχε εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ; Μήπως η φαινομενικά παγκόσμια ανησυχία για τον ανθρωπισμό και τα ανθρώπινα δικαιώματα αποκλείσει την δυνατότητα εφαρμογής του ιμπεριαλισμού στην σύγχρονη πολιτική; Πρέπει κάθε είδος επιθετικής εξωτερικής πολιτικής να θεωρηθεί ως ιμπεριαλιστική; Οι απαντήσεις στα ερωτήματα αυτά, πιστεύουμε ότι μπορούν να βρεθούν μόνο μέσα από μια παρατεταμένη ιστορική ανάλυση της φύσης και της ανάπτυξης του ιμπεριαλισμού. Από τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου ως τις επαναστάσεις στη Μέση Ανατολή˙ από την επιμονή των ανελεύθερων κρατών ως την επιδείνωση των βασικών δημοκρατικών δικαιωμάτων στις προηγμένες καπιταλιστικές χώρες˙ από τις επαναλαμβανόμενες οικονομικές κρίσεις κορυφούμενες στην άλυτη ακόμη κατάρρευση το 2008 ως τους αιματηρούς πολέμους που συνεχίζουν να ερειπώνουν σε κάθε περιοχή του κόσμου, ο ιμπεριαλισμός, υποστηρίζουμε, παραμένει στο επίκεντρο των πρόσφατων γεγονότων και των εν εξελίξει διεργασιών που καθορίζουν την σύγχρονη πολιτική. Συνεπώς, η κατανόηση του ιμπεριαλισμού δεν είναι απλώς μια διανοητική προσπάθεια, αλλά μάλλον το πιο σημαντικό βήμα για την εξεύρεση διεξόδου από το τραγικό αδιέξοδο που χαρακτηρίζει την παγκόσμια πολιτική σήμερα.

Αναδημοσίευση από το Imperialism Past and Present των Emanuele Saccarelli και Latha Varadarajan με την έγκριση του Oxford University Press, Inc. Copyright © 2015 by Oxford University Press. Το βιβλίο είναι διαθέσιμο από την OUP, την Amazon και την Barnes and Noble.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/2015-12-17/empire-strikes-back