Η έννοια της οξείας ισχύος

Οι εξουσιαστικές επιρροές είναι «οξείες», με την έννοια ότι τσιμπούν, διεισδύουν ή διαπερνούν το πολιτικό και πληροφοριακό περιβάλλον στις χώρες που στοχεύουν. Στον αδίστακτο νέο ανταγωνισμό που βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ αυταρχικών και δημοκρατικών κρατών, οι τεχνικές οξείας ισχύος των καταπιεστικών καθεστώτων πρέπει να θεωρηθούν ως η αιχμή του ξίφους τους. Αυτά τα καθεστώτα δεν επιδιώκουν απαραιτήτως να «κερδίσουν τις καρδιές και τα μυαλά», κάτι που είναι το κοινό πλαίσιο αναφοράς για τις προσπάθειες ήπιας ισχύος, αλλά σίγουρα επιδιώκουν να χειραγωγήσουν τα κοινά-στόχους τους, διαστρέφοντας τις πληροφορίες που φτάνουν σε αυτά.

Η οξεία ισχύς δίνει επίσης την δυνατότητα στους αυταρχικούς να κόψουν τον ιστό μιας κοινωνίας, προωθώντας και ενισχύοντας τις υπάρχουσες διαιρέσεις. Η Ρωσία ήταν ιδιαίτερα έμπειρη στην εκμετάλλευση των ρηγμάτων στις δημοκρατίες [19], για παράδειγμα προωθώντας αφηγήσεις στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που αποσκοπούν στην υπονόμευση της υποστήριξης προς την ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Και σε αντίθεση με την ωμή επίδραση της σκληρής ισχύος, η οξεία ισχύς συνεπάγεται έναν βαθμό μυστικότητας. Αξιοποιώντας το ανοιχτό πολιτικό και ενημερωτικό περιβάλλον των δημοκρατιών, οι προσπάθειες οξείας ισχύος των αυταρχικών είναι συνήθως δύσκολο να εντοπιστούν, πράγμα που σημαίνει ότι επωφελούνται από ένα χρονικό διάστημα πριν οι στοχευμένες δημοκρατίες διαπιστώσουν ότι υπάρχει πρόβλημα.

Πάνω απ’ όλα, ο όρος «οξεία ισχύς» καταγράφει τον κακόβουλο και επιθετικό χαρακτήρα των αυταρχικών σχεδίων, τα οποία έχουν ελάχιστη ομοιότητα με την καλόπιστη ελκυστικότητα της ήπιας ισχύος. Μέσω της οξείας ισχύος, οι γενικά μη ελκυστικές αξίες των αυταρχικών συστημάτων -που ενθαρρύνουν το μονοπώλιο της εξουσίας, τον έλεγχο από την κορυφή προς τα κάτω, την λογοκρισία και την εξαναγκασμένη ή εξαγορασμένη πίστη- προβάλλονται προς τα έξω, και αυτοί που επηρεάζονται δεν αποτελούν τόσο ακροατήριο όσο θύματα.

Ο Ντμίτρι Μεντβέντεφ, τότε πρόεδρος της Ρωσίας, πριν από τηλεοπτική συνέντευξη στη Μόσχα, τον Δεκέμβριο του 2009. RIA NOVOSTI / KREMLIN / DMITRY ASTAKHOV / REUTERS
-----------------------------------------------------

ΧΩΡΙΣ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟ;

Οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων στο Πεκίνο και τη Μόσχα έχουν την πολιτική βούληση να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν τις προσπάθειες επιρροής τους. Συγκριτικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες σημαντικές δημοκρατίες φαίνεται να έχουν αποσυρθεί από τον ανταγωνισμό στον τομέα των ιδεών. Οι δημοκρατίες αργούν να αποτινάξουν τη μακρόχρονη παραδοχή –της μόδας από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2000- ότι η αχαλίνωτη ενσωμάτωση με καταπιεστικά καθεστώτα θα τα άλλαζε αναπόφευκτα προς το καλύτερο, χωρίς βλαπτικές συνέπειες για τις ίδιες τις δημοκρατίες. Όμως, καθώς η παγκοσμιοποίηση επιταχύνθηκε και η ενσωμάτωση εμβαθύνθηκε κατά την τελευταία δεκαετία, οι αυταρχικοί επιβίωσαν, και η ικανότητά τους να διεισδύουν στον πολιτικό και ενημερωτικό χώρο των δημοκρατιών έχει γίνει σταδιακά ισχυρότερη [20]. Οι ίδιες οι αυταρχικές πρωτοβουλίες είναι αληθινά παγκόσμιες στο πεδίο εφαρμογής τους, καλύπτοντας τις δημοκρατικές χώρες σε κάθε ήπειρο.

Ο εφησυχασμός των δημοκρατιών σχετικά με την εξέλιξη της κακόβουλης, οξείας ισχύος έχει ενισχυθεί από την εξάρτησή τους από το μοντέλο ήπιας ισχύος. Το εννοιολογικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιείται από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου δεν φαίνεται πλέον επαρκές για την σύγχρονη κατάσταση. Μέχρις ότου τα δημοκρατικά κράτη εξοικειωθούν με την υποκείμενη φύση της επιρροής των αυταρχικών, θα έχει περικοπεί η ικανότητά τους να κατευθύνουν αποτελεσματικές απαντήσεις στην απειλή αυτή.

Μια σαφέστερη εικόνα της πρόθεσης αυτών των καθεστώτων μπορεί να σταχυολογηθεί από τα δικά τους εγχώρια πολιτικά και ενημερωτικά τοπία. Το Πεκίνο και η Μόσχα [21] έχουν καταπιέσει μεθοδικά τους πραγματικούς αντιφρονούντες, στιγμάτισαν ή φίμωσαν τους πολιτικούς αντιπάλους τους, κατέκλυσαν τους πολίτες τους με προπαγανδιστικό περιεχόμενο και αλληλεπίδρασαν επιδέξια με ανεξάρτητες φωνές και θεσμούς -όλα προσπαθώντας παράλληλα να διατηρήσουν μια παραπλανητική εικόνα πλουραλισμού, ανοικτότητας και νεωτερικότητας . Πράγματι, η εκθαμβωτική ποικιλία περιεχομένου που είναι διαθέσιμο στους καταναλωτές βοηθά να συγκαλυφθεί η πραγματικότητα ότι οι υπέρτατες Αρχές των χωρών αυτών δεν ανέχονται καμία διαφωνία. Στην περίπτωση της Κίνας, ένα εξελιγμένο σύστημα διαδικτυακής χειραγώγησης -το οποίο περιλαμβάνει ένα τεράστιο σύστημα πολυεπίπεδης λογοκρισίας και «online ελέγχων περιεχομένου» σε κυβερνητικές υπηρεσίες και ιδιωτικές εταιρείες που αριθμούν εκατομμύρια [22]- έχει σχεδιαστεί για να καταστέλλει και να εξουδετερώνει τον πολιτικό λόγο και την συλλογική δράση, ακόμη και ενώ ενθαρρύνει πολλούς απλούς ανθρώπους να αισθάνονται σαν να μπορούν να εκφράζονται σε μια σειρά από θέματα που τους ενδιαφέρουν.

Είναι με μια παρόμοια προσέγγιση που οι αυταρχικοί καθοδηγητές των τάσεων έχουν βυθιστεί στις ανοιχτές κοινωνίες του δημοκρατικού κόσμου. Για παράδειγμα, ακριβώς όπως το Πεκίνο υποχρέωσε τις εγχώριες εταιρείες του Διαδικτύου και τα πρακτορεία ειδήσεων να αστυνομεύσουν το δικό τους περιεχόμενο, ελπίζει να ποδηγετήσει τους διεθνείς συνομιλητές του στα όρια των επιτρεπόμενων εκφράσεων.