Ο ρόλος του Ισραήλ στην ασφάλεια της Αν. Μεσογείου

Η συνεργασία αυτή πρέπει να είναι βιώσιμη και διαρκής, αφού τα κοινά συμφέροντα των δυο χωρών είναι πλέον διαχρονικά στη Μεσόγειο. Ο Ερντογάν, αργά ή γρήγορα, θα αποχωρήσει από την πολιτική σκηνή και στην θέση του θα αναλάβει την εξουσία είτε κάποιος από το κόμμα του με τις ίδιες ή ελαφρώς διαφοροποιημένες απόψεις είτε κάποιος από την αντιπολίτευση. Το προβληματικό στην τουρκική εξωτερική πολιτική έναντι της Ελλάδας είναι ότι η τουρκική αντιπολίτευση υπερθεματίζει εναντίον της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδος στο Αιγαίο και τη Μεσόγειο, προσπαθώντας να εκμεταλλευτεί τα εθνικιστικά ανακλαστικά των ψηφοφόρων. Η ιστορία μάς δείχνει ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έδειχναν σημεία βελτίωσης επί των εποχών ορισμένων Τούρκων πολιτικών, ωστόσο αυτή η βελτίωση ήταν προσωρινή και διαρκούσε όσο οι τελευταίοι ήταν στο προσκήνιο. Η Ελλάδα ήταν και είναι για την Τουρκία ο εύκολος τρόπος και δρόμος για την εκτόνωση των εσωτερικών της προβλημάτων, μέσω της έκφρασης ενός διαχρονικού εθνικισμού. Επομένως, ο κίνδυνος των ανταγωνισμών για την επιρροή στο Αιγαίο θα είναι δυστυχώς μακροχρόνιος.

Μια στενή και προπαντός βιώσιμη και μακρόχρονη συνεργασία μεταξύ Ελλάδος και Ισραήλ που μπορεί να καταλήξει σε συμμαχία, απαιτεί την ικανοποίηση αμφοτέρων των μερών. Στις διεθνείς σχέσεις επικρατεί η αρχή της αμοιβαιότητας. Οι σχέσεις μεταξύ των χωρών δεν βασίζονται σε θεωρητικές και ηθικολογικές ευχές, αλλά στην εξυπηρέτηση αμοιβαίων συμφερόντων. Επομένως, στο πλαίσιο της αμοιβαιότητας αυτής, τα δυο μέρη, η οικονομική και στρατιωτική δύναμη των οποίων έχει κυρίαρχη και πολλαπλασιαστική ισχύ στην περιοχή, θα πρέπει να καλύπτουν στην διεθνή πολιτική σκηνή το ένα το άλλο, προκειμένου να εδραιωθεί η σχέση αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Αυτού του είδους η προσέγγιση πρέπει να γίνει δίχως επιφυλάξεις και με μόνο γνώμονα τα κοινά εθνικά συμφέροντα. Είναι καιρός και για την ελληνική εξωτερική πολιτική να βλέπει τα πράγματα με ρεαλιστικό τρόπο που να εξυπηρετούν σε ένταση και διάρκεια τα εθνικά συμφέροντα της χώρας και, σε ένα κόσμο διαρκώς μεταβαλλόμενο, να συμμαχεί με χώρες που μπορεί να συνεννοηθεί, για την θετική και την ουσιαστική υποστήριξη των άμεσων ζωτικών εθνικών της θεμάτων.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

[1] Τον Μάιο του 1990, η Ελλάδα αναγνώρισε επισήμως το Κράτος του Ισραήλ και η μέχρι τότε διπλωματική αντιπροσωπεία αναβαθμίστηκε σε Πρεσβεία.
[2] Προβλέπεται ότι η οικονομία του θα κλείσει το 2019 με αύξηση 3,2% στο ΑΕΠ του και ανεργία 3,4%, ενώ ασήμαντη είναι και η αύξηση τιμών καταναλωτή στο 0,3% (πηγή: The Economist, Δεκέμβριος 2019).
[3] Βλ. G. Friedman, The next 100 years, 2009, για την μη επιτυχημένη πρόβλεψη ότι δήθεν η Τουρκία ανήκε στις χώρες που θα γινόταν μια μεγάλη περιφερειακή οικονομία μέχρι το 2020.
[4] Σημαντική απάντηση τις παράνομες πιέσεις του συνιστά και το αρραγές εσωτερικό μέτωπο στην πολιτική ζωή της Ελλάδας, όπως αυτό εκφράζεται με τις δηλώσεις των κομμάτων στο Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής.
[5] Με στοιχεία 2016, το πετρέλαιο συμμετείχε στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά 31%, ο άνθρακας κατά 27% και το φυσικό αέριο κατά 28%. Η υδροηλεκτρική παραγωγή δεν ξεπερνούσε το 10%, ενώ οι ΑΠΕ βρίσκονται σε ποσοστό διείσδυσης κάτω του 10%. Η ζήτηση του 2016 σε φυσικό αέριο ήταν 50 δισ. κ.μ. (στην χώρα μας δεν ξεπέρασε τα 4,5 δισ. κ.μ.). Γίνεται αντιληπτό ότι το μείζον της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας παράγεται από σημαντικά ρυπογόνες πηγές.
[6] Ο πρώτος πυρηνικός σταθμός στο Akkuyu έχει δηλωθεί ότι θα έχει έναρξη λειτουργίας το 2023.
[7] Ωστόσο, φαίνεται ότι ο Ερντογάν ουδόλως ενδιαφέρεται για την προστασία του περιβάλλοντος εν γένει, αφού δεν υπολόγισε την οικολογική καταστροφή που μπορεί να επέλθει, αν υλοποιηθεί το άνοιγμα της διώρυγας στην Κωνσταντινούπολη. Ευτυχώς που δεν πρόκειται να υλοποιηθεί ποτέ το έργο!
[8] Το Ισραήλ έχει συνάψει συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ με την Κύπρο που υπογράφηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2010 και τέθηκε σε ισχύ στις 25 Φεβρουαρίου 2011, βασισμένη στην μέση γραμμή. Η Τουρκία αντέδρασε την συμφωνία και το Ισραήλ απάντησε ότι «οι τουρκικές αξιώσεις που βασίζονται στην κατοχή της Βόρειας Κύπρου αποτελούν ανήκουστο θράσος για τα διεθνή ειωθότα» (βλ. και Α. Στρατή, Ελληνικές Θαλάσσιες Ζώνες και οριοθέτηση με γειτονικά κράτη, 2012, σελ. 177).
[9] Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπογράφηκε στην Αθήνα μεταξύ των κυβερνήσεων της Ελλάδος, του Ισραήλ και της Κύπρου, η συμφωνία για την κατασκευή και λειτουργία του αγωγού MedEast.
[10] Ο αγωγός EastMed έχει ενταχθεί από την ΕΕ στην κατηγορία των Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) του Κανονισμού (ΕΕ) 347/2013 και έχει χρηματοδοτηθεί με 34,4 εκατ. ευρώ για την εκπόνηση των τεχνικών του μελετών.
[11] Η Ιταλία δεν υπέγραψε την αρχική συμφωνίας της 2-1-2020, παρότι υποστηρίζει την κατασκευή του αγωγού σε όλα τα όργανα της ΕΕ και παρότι ο αγωγός συμφέρει ιδιαίτερα το ιταλικό σύστημα φυσικού αερίου και την σχετική μεγάλη ζήτηση της χώρας σε φυσικό αέριο. Η ερμηνεία ότι δήθεν υπάρχουν αντιδράσεις κατοίκων για την διέλευση του αγωγού στο ιταλικό έδαφος στερούνται σοβαρής αιτιολόγησης. Μάλλον τα αίτια θα πρέπει να αναζητηθούν σε διαφορετικές απόψεις μεταξύ των μελών της κυβέρνησης συνασπισμού, όπου άλλες δυνάμεις υποστηρίζουν την άμεση υποστήριξη του έργου, άλλες προτιμούν να μην οξύνουν τα πράγματα με την Τουρκία, μέχρις ότου βρεθεί μια καθαρή ειρηνική λύση στο Λυβικό, όπου η Ιταλία έχει χρόνια παρουσία. Τελικά, θεωρούμε ότι η Ιταλία σύντομα θα προσχωρήσει στην συμφωνία.

* Το άρθρο αυτό έχει δημοσιευθεί στο τεύχος αριθ. 65 (Αύγουστος - Σεπτέμβριος 2020) του Foreign Affairs The Hellenic Edition.

Copyright © 2020 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.