Ο ρόλος του Ισραήλ στην ασφάλεια της Αν. Μεσογείου

Το Ισραήλ, χωρίς να ανήκει σε κάποιον ευρύτερο αμυντικό συνασπισμό, συνεργάζεται διαχρονικά πολύ στενά με τις ΗΠΑ, οι οποίες βρέθηκαν σταθερά στο πλευρό του σε κάθε δύσκολη κατάσταση, αφού είναι ανέκαθεν ο πιο αξιόπιστος σύμμαχός τους στη Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα ανήκει σε κάθε περίπτωση στην Δύση. Είναι κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ και μάλιστα εξαιρετικά πιστό και αξιόπιστο μέλος των οργανισμών αυτών. Διαθέτει σημαντική διπλωματική διείσδυση σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού επί δεκαετίες υπήρξε κέντρο αναφοράς ειρήνης και σταθερότητας στην περιοχή, χωρίς να παραβλέπουμε ότι σε αμφότερους τους παγκόσμιους πολέμους βρέθηκε ανεπιφύλακτα στο πλευρό των Δυτικών συμμάχων, καταβάλλοντας τον ανάλογο φόρο αίματος, σε αντίθεση με την Τουρκία που τηρούσε σε κάθε περίπτωση θέση ουδέτερη έως εχθρική προς τους συμμάχους. Στη συνέχεια, η γεωγραφική και γεωπολιτική θέση της χώρας μας είναι πλέον εξαιρετικά σημαντική για τα Δυτικά συμφέροντα, δεδομένης της αναξιοπιστίας που εκπέμπει για μια ακόμη φορά η Τουρκία για την Δύση.

Το Ισραήλ δεν έχει χερσαία ή θαλάσσια σύνορα με την Ελλάδα και επομένως δεν τίθεται ζήτημα διεκδίκησης εδαφών ή άλλων συνοριακών διαφορών. Κατά συνέπεια, η στενότερη συνεργασία μεταξύ των δυο χωρών είναι σήμερα πέραν από κάθε αμφιβολία επιτακτική, επιπρόσθετα και εκ του λόγου ότι τις δυο χώρες συνδέουν και παλαιοί πολιτιστικοί δεσμοί. Καθίσταται δε περισσότερο επιτακτική λόγω της αποφασισθείσας πλέον συνεργασίας για την κατασκευή του αγωγού EastMed (East Mediterranean Pipeline).

Ο χάρτης του προτεινόμενου αγωγού EastMed. Πηγή: Euronews
----------------------------------------------------------------

Πρόκειται για τον αγωγό μήκους περίπου 1800 χιλιομέτρων που συνδέει άμεσα τις ενεργειακές πηγές της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, μεταφέροντας φυσικό αέριο από την Λεκάνη της Λεβαντίνης (Levant Basin) και συγκεκριμένα από τα κοιτάσματα Αφροδίτη και Λεβιάθαν στην Ελλάδα, μέσω Κύπρου και Κρήτης. Εκτιμάται ότι ο αγωγός θα μεταφέρει 8-15 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως. Να σημειωθεί ότι η Λεκάνη της Λεβαντίνης που είναι περίπου τέσσερις φορές μεγαλύτερη από την έκταση της Κύπρου, μοιράζεται μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Το φυσικό αέριο θα μεταφέρεται μέσω του Ελληνικού Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου στους αγωγούς Poseidon (αγωγός ITG, Ελληνο-ιταλική κοινοπραξία) και στην συνέχεια από την Θεσπρωτία στην Ιταλία, ενώ μέσω του ελληνοβουλγαρικού αγωγού IGB στην Βουλγαρία και εκείθεν στην κεντρική Ευρώπη. Με την ήδη υπογραφείσα τριμερή συμφωνία (Ελλάδα, Ισραήλ, Κύπρος) [9], το Ισραήλ αναλαμβάνει την ασφάλεια μεγάλου τμήματος του αγωγού. Το έργο μετά την υλοποίησή του αποτελεί σημαντικό παράγοντα ασφάλειας του ενεργειακού εφοδιασμού, τόσο για τις συμβαλλόμενες χώρες, όσο και για ολόκληρη την Ευρώπη. Περαιτέρω, καθιστά τις συμβαλλόμενες χώρες (περιλαμβανομένης και της Ιταλίας) εξαρτώμενες οικονομικά μεταξύ τους, συνεπώς όποιος θίγει τα συμφέροντα επί του τμήματος του αγωγού σε μια χώρα, ουσιαστικώς προσβάλλει τα δικαιώματα όλων των λοιπών κρατών [10]. Ειδικότερα, ο αγωγός, πλην του γεωπολιτικού ενδιαφέροντος, έχει και μεγάλη οικονομική σημασία για το Ισραήλ, δεδομένου ότι θα διακινεί (πωλεί) το φυσικό του αέριο στην οικονομικά ασφαλέστερη αγορά φυσικού αερίου του κόσμου, αφού το μισό δισεκατομμύριο των Ευρωπαίων πολιτών της ΕΕ και η βιομηχανία τους συνιστούν ένα πολύ ισχυρό και εμπορικά ασφαλές καταναλωτικό σύνολο.

Υπό τις συνθήκες αυτές, η κατασκευή του αγωγού ενδιαφέρει άμεσα και την Ιταλία [11], εξ ου και υποστηρίζει την συμφωνία και το έργο, ενώ ενδιαφέρει άμεσα και τις ΗΠΑ, επειδή επιτυγχάνει το επί χρόνια ζητούμενο, να απεξαρτήσει τις ευρωπαϊκές χώρες από το ρωσικό φυσικό αέριο. Εκ τούτου του λόγου, τον Μάρτιο 2019 οι ΗΠΑ συμμετείχαν στην αρχική υπογραφή της συμφωνίας, ενώ τον Δεκέμβριο 2019 ψηφίσθηκε στις ΗΠΑ και επικυρώθηκε από τον πρόεδρο Τραμπ η EastMed Act. Επιπρόσθετα, η διαρκώς κλιμακούμενη αμερικανογερμανική διαμάχη περί τον αγωγό Nordstream2, αυξάνει το ενδιαφέρον των ΗΠΑ για τον αγωγό EastMed, αφού αξιολογείται και θεωρείται ως το πλέον σοβαρό «εργαλείο» για την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο.

O αγωγός EastMed έχει τρία κρίσιμα μέρη. Το ισραηλινό, το κυπριακό και το ελληνικό. Λόγω της προφανούς οικονομικής σημασίας του, ενισχύει την θέση των τριών χωρών και σε σχέση με το Δίκαιο της Θάλασσας, αναφορικά με τα κυριαρχικά τους δικαιώματα. Είναι, ίσως, ο πλέον σημαντικός λόγος που ο Ερντογάν επιτίθεται στις τρεις αυτές χώρες, αμφισβητώντας τα δικαιώματά τους, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να διεκδικήσει τεμάχιο της «πίτας» που θεωρεί ότι του ανήκει από τον νέο πλούτο της περιοχής. Επιπρόσθετα, το Ισραήλ δέχεται επιθέσεις από τον Ερντογάν, επειδή ο τελευταίος προσπαθεί να φανεί «προστάτης» και νέος «επικεφαλής» του αραβικού κόσμου και με τον τρόπο αυτό θεωρεί ότι κερδίζει έδαφος στις αραβικές συνειδήσεις.

Είναι συνεπώς αντιληπτό ότι είναι προς το συμφέρον των δυο χωρών, Ελλάδος και Ισραήλ, η πλέον στενή συνεργασία. Μια τέτοια συνεργασία προστατεύει και την Κύπρο, ενώ εισάγει περαιτέρω θετική πολυπλοκότητα στην περιοχή, αφού όσο περισσότερα Δυτικά συμφέροντα αναμιγνύονται, τόσο η ασφάλεια των ενδιαφερομένων χωρών απέναντι στην επιθετικότητα της Τουρκίας, διασφαλίζεται. Μια συνεργασία που έστω και αργά θα πρέπει να επεκταθεί και διευρυνθεί ακόμα περισσότερο και σε πολλά επίπεδα, περιλαμβανομένης και της αμυντικής συνεργασίας, ακόμα και να φθάσει σε επίπεδο μιας ολοκληρωμένης συμμαχίας. Μια συνεργασία που «ενοχλεί» πιο πολύ από όλα την Τουρκία για πολλούς λόγους. Η συνεργασία αυτή, εφόσον ολοκληρωθεί, θα είναι η πλέον σημαντική στην σύγχρονη ιστορία της περιοχής, αφού δεν έχει ιστορικά καταγραφεί κάποιο όμοιο προηγούμενο, στην ένταση και την ποιότητα που μπορεί να συμβεί.