Η νέα διεθνής οικονομία και γεωπολιτική

-Στην Λατινική Αμερική, η Βενεζουέλα αποτελεί άλλο ένα πεδίο αντιπαράθεσης. Η τρέχουσα κρίση στην χώρα άρχισε στις 10/12/2018 όταν δύο ρωσικά στρατηγικά πυρηνικά βομβαρδιστικά Τupolev-160 προσγειώθηκαν στο αεροδρόμιο του Καράκας μετά από ταξίδι 12.000 χλμ. με εναέριο εφοδιασμό. Τα ρωσικά αεροσκάφη επέστρεψαν στην Ρωσία μετά από πέντε ημέρες αλλά η Μόσχα είχε στείλει στην Ουάσινγκτον το μήνυμα ότι οι ρωσικές ένοπλες δυνάμεις μπορούσαν να έχουν βάσεις νοτίως των ΗΠΑ. Στις 23/1/2019, ο ηγέτης της αντιπολίτευσης, Χουάν Γκουαϊδό, αυτοανακυρήχθηκε μεταβατικός πρόεδρος της χώρας. Εντός δύο ημερών οι ΗΠΑ, 14 κράτη της ΕΕ και άλλες 11 χώρες της Λατινικής Αμερικής αναγνώρισαν τον Γκουαϊδό ως πρόεδρο της χώρας. Όμως, η Μόσχα όσο και το Πεκίνο τόνισαν ότι εξακολουθούν να αναγνωρίζουν ως νόμιμο πρόεδρο της χώρας τον Νικολάς Μαδούρο. Παράλληλα, πυροδοτήθηκε ένα παίγνιο οικονομικής ισχύος στο οποίο εμπλέκεται και η Τουρκία, αφού, με βάση Δυτικές πηγές, η Βενεζουέλα πώλησε στην Τουρκία 73 τόνους χρυσού, ενώ άλλα 127 εκατ. ευρώ μεταφέρθηκαν από την Βενεζουέλα σε ρωσικές τράπεζες.

-Η ένταση στο «ιψενικό» τρίγωνο Μόσχας-Πεκίνου-Ουάσινγκτον. Πέραν της έντασης σε ολόκληρη την Ευρασία και την Λατινική Αμερική, υπάρχει τεράστια ένταση στις διμερείς σχέσεις Ρωσίας-ΗΠΑ και Κίνας-ΗΠΑ. Οι δύο αυτοί πόλοι ισχύος (Ρωσία-Κίνα) και οι ΗΠΑ έχουν εμπλακεί σε έντονο ανταγωνισμό ο οποίος έχει ξεπεράσει τα επίπεδα του Ψυχρού Πολέμου.

Η ανάλυση της αντιπαλότητας σε όλα τα πεδία δεν γίνεται στο πλαίσιο του παρόντος πονήματος λόγω έκτασης, αλλά αξίζει να αναφερθούν τρία μόνο γεγονότα στην στρατιωτική σφαίρα, τα οποία δείχνουν την ένταση και το μέγεθός της:

1) Στην στρατιωτική άσκηση της Ρωσίας «Vostok-2018» (11-17 Σεπτεμβρίου 2018) στην οποία συμμετείχαν η Κίνα και η Μογγολία, αναπτύχθηκαν 300.000 άνδρες, πλέον των 1.100 αεροπλάνων ελικοπτέρων και drones, ενώ η κινεζική συμμετοχή στην άσκηση ήταν 3.200 άνδρες με 900 οχήματα και άρματα μάχης, 30 αεροπλάνα, και ελικόπτερα. Στην διάρκεια της άσκησης, μέσα σε 28 δευτερόλεπτα, 8 κινεζικοί εκτοξευτές ρουκετών έριξαν 320 ρουκέτες και η συνολική κατανάλωση πυρομαχικών του κινεζικού στρατού στην άσκηση ξεπέρασε τις 100.000 οβίδες και σφαίρες. Η άσκηση ήταν η μεγαλύτερη επίδειξη συμβατικής ισχύος από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ αντέδρασαν αστραπιαία με την άσκηση Trident Juncture 2018 (25 Οκτωβρίου έως 23 Νοεμβρίου 2018), με την συμμετοχή 29 χωρών και συνολική δύναμη 45.000-50.000 ανδρών, 150 αεροπλάνων, 60 πολεμικών πλοίων συμπεριλαμβανομένου του αμερικανικού αεροπλανοφόρου Harry S. Truman, και πλέον των 10.000 αρμάτων μάχης, οχημάτων, αυτοκινούμενων πυροβόλων κλπ. Αν και η Δυτική άσκηση υστερούσε σε αριθμούς, σε πολιτικό επίπεδο οι δύο αυτές ασκήσεις δείχνουν ακριβώς πόσο υψηλή είναι η ένταση μεταξύ των δύο μεγάλων πόλων ισχύος την παρούσα χρονική περίοδο.

2) Το δεύτερο στρατιωτικό γεγονός αφορά το πυρηνικό παίγνιο του 2019. Στις 15-17 Οκτωβρίου 2019 η Ρωσία προχώρησε στην άσκηση στρατηγικών πυρηνικών όπλων «Κεραυνός 2019» (“GROM-2019”) σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας με χρήση διηπειρωτικών πυραύλων RS-24 YARS, πυραύλων Iskander, Sineva (SS-N-23) και RS-50 (SS-N-18). Στην άσκηση συμμετείχαν 12.000 άνδρες με 213 εκτοξευτές πυραύλων, 105 αεροπλάνα, 15 πλοία επιφανείας, 5 υποβρύχια, 310 ειδικές μονάδες των αεροδιαστημικών δυνάμεων κλπ. (η Μόσχα δημοσίευσε την διεξαγωγή της άσκησης στις 21 Οκτωβρίου). Την επομένη της ρωσικής άσκησης, στις 18 Οκτωβρίου 2019, τρεις αμερικανικές στρατιωτικές διοικήσεις η «Στρατηγική Διοίκηση ΗΠΑ», (U.S. Strategic Command=USSTRATCOM), η «Διοίκηση Αεράμυνας Βορείου Αμερικής», (North American Aerospace Defence Command=NORAD) και η «Αμερικανική Βόρεια Διοίκηση», (U.S. North Command=USNORTHCOM) προχώρησαν επίσης στις ασκήσεις στρατηγικών πυρηνικών όπλων «Global Thunder» και «Vigiland Shield20». Η διεξαγωγή ταυτόχρονων πυρηνικών ασκήσεων είναι χαρακτηριστική της έντασης.

3)Στα μέσα του 2019, ο διοικητής της δύναμης Πεζοναυτών των ΗΠΑ (US Marine Corps), στρατηγός David Berger, τόνισε ότι μετά από σχεδόν είκοσι χρόνια εστίασης του ενδιαφέροντος των Πεζοναυτών σε Μέση Ανατολή και Αφγανιστάν πλέον το στρατηγικό ενδιαφέρον μετατοπίζεται στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού ως επίκεντρο μελλοντικού θεάτρου επιχειρήσεων. Ο στρατηγός εξήγησε ότι η μετατόπιση γίνεται για έναν και μόνο λόγο: την αντιμετώπιση της Κίνας. Τα τρία αυτά στρατιωτικά γεγονότα της διετίας 2018-2019 δείχνουν το εύρος και την κλίμακα της έντασης.

Είναι η πρώτη φορά στη παγκόσμια ιστορία που έχουμε τόσες πολλές διαμάχες (disputes) ή ανοιχτές πολεμικές συγκρούσεις (conflicts) ταυτόχρονα σε μεγάλη έκταση και ένταση. Σε όλες αυτές τις περιοχές συγκρούονται τα συμφέροντα ΗΠΑ, Ρωσίας, Κίνας, και άλλων τοπικών δυνάμεων. Είναι σαφές ότι τυχόν επιπρόσθετη ένταση σε ανατολική Μεσόγειο, Βαλκάνια και Βόρεια Αφρική θα αυξήσει την αστάθεια του διεθνούς συστήματος και δεν θα προκαλέσει όφελος στις διεθνείς σχέσεις.

Ειδικά ως προς τον νότιο δίαυλο, η αστάθεια Ειρηνικού-Ινδικού, Περσικού Κόλπου, Υεμένης (Άντεν-Ερυθράς Θάλασσας), και ανατολικής Μεσογείου τον επηρεάζει άμεσα. Πιο συγκεκριμένα, αν Ρωσία και Κίνα θέλουν να ελέγξουν τον νότιο δίαυλο, έχουν τις ακόλουθες επιλογές:
1) Έλεγχο Σινικής Θάλασσας και του Ινδικού ωκεανού. Αυτός μπορεί να πραγματοποιηθεί από τυχόν επικράτηση του κινεζικού και του ρωσικού ναυτικού.
2) Έλεγχο Περσικού Κόλπου, Στενών του Ορμούζ, και εξωτερικής θάλασσας. Αυτός μπορεί να προκύψει από τυχόν επικράτηση του ιρανικού ναυτικού πέραν του Περσικού κόλπου με την βοήθεια της Ρωσίας ή και της Κίνας.
3) Έλεγχο του Άντεν. Αυτός μπορεί να συμβεί αν η Υεμένης ελεγχθεί από τους Χούθι, τους οποίους βοηθά το Ιράν και αντιστρατεύεται η Σαουδική Αραβία.
4) Έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου. Αυτός μπορεί να γίνει μέσω ελληνοτουρκικού πολέμου, με την Τουρκία υπό ρωσικό και κινεζικό έλεγχο.

ΕΛΛΑΔΑ-ΗΠΑ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟ-ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΣΧΕΣΗ