Bitcoin και εθνική κυριαρχία

Όσο παράξενο και αν ακούγεται, καμία νομισματική μονάδα, πουθενά στον κόσμο δεν έχει.
Η αίσθηση της «ανάγκης του αντικρίσματος» των νομισματικών μονάδων, είναι κατάλοιπο της εποχής που τα χρήματα σε κυκλοφορία αντιστοιχούσαν σε ένα συγκεκριμένο κρατικό απόθεμα χρυσού (ο λεγόμενος «κανόνας του Χρυσού»). Στην σύγχρονη εποχή, αυτό συναντάται στην Συμφωνία του Bretton-Woods το 1944, η οποία καθόρισε τη μορφή της μεταπολεμικής οικονομίας. Σύμφωνα με αυτήν, οι νομισματικές μονάδες όλων των χωρών συνδέθηκαν με το δολάριο ΗΠΑ, μετατρέποντάς το σε διεθνές αποθεματικό νόμισμα, το οποίο, όμως, συνέχισε να συνδέεται με αποθέματα χρυσού (The National Archives, 2019). Το σύστημα αυτό κατέρρευσε όταν το 1971 οι ΗΠΑ, υπό τον πρόεδρο Nixon, εγκατέλειψαν την εν λόγω συμφωνία [6].

Έκτοτε, δεν υπάρχει κανένα νόμισμα στο κόσμο που να έχει «αντίκρισμα» σε απόθεμα χρυσού ή σε οιοδήποτε άλλο αγαθό. Για τον λόγο αυτό, όλα τα νομίσματα που βρίσκονται σε κυκλοφορία ονομάζονται «Fiat» [7] (αγγ. Fiat Currencies), δηλαδή υπάρχουν επειδή «αποφασίσθηκε» ex nihilo ότι θα υπάρχουν και θα εξυπηρετούν την οικονομία με συγκεκριμένο τρόπο (Hütten et al, 2018).
Άρα τι είναι τελικά αυτό που καθιστά ένα μέσο ως «χρήμα»; Η απάντηση είναι, η πίστη των συναλλασσόμενων. Ο κάθε ένας από εμάς αγοράζει χρήματα, δηλαδή ανταλλάσσει την εργασία του ή τα προϊόντα του με νομισματικές μονάδες, απλά και μόνο επειδή έχει την «πίστη» ότι, σε ένα σταθερό κοινωνικό-οικονομικό σύστημα, θα μπορεί να τις ανταλλάξει με άλλα καταναλωτικά αγαθά (Hütten et al 2018). Στο υπάρχον οικονομικό σύστημα, η πίστη αυτή καλλιεργείται και υποστηρίζεται με την παρεμβολή τρίτων οργανισμών, βασικότερος εκ των οποίων είναι το κράτος (μέσω των λειτουργιών του) και δευτερευόντως τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Μέσω αυτών των οργανισμών διαβεβαιώνεται σε πολίτες και επιχειρήσεις η ισχύς της εκάστοτε κρατικής οικονομίας και η κοινωνική σταθερότητα. Όταν π.χ. ο Nixon ερωτήθηκε τι είναι αυτό που θα στηρίζει το αμερικανικό δολάριο μετά την εγκατάλειψη της συμφωνίας του Bretton-Woods, απάντησε κυνικά: οι αμερικανικές Ένοπλες Δυνάμεις. Η βασικότερη δε μέθοδος, μέσω της οποίας ένα κράτος υποστηρίζει την πίστη στο νόμισμα, που το ίδιο εκδίδει, είναι να απαιτεί την καταβολή των φόρων στο νόμισμα αυτό και να πληρώνει τους πολίτες του με το ίδιο νόμισμα (Ammous, 2018).

Γιατί λοιπόν να υπάρχει εμπιστοσύνη στο Bitcoin ως νομισματική μονάδα από την στιγμή που δεν υποστηρίζεται από κανένα κράτος; Ο λόγος είναι ότι το Bitcoin, μέσω της απαίτησης για καθολική επιβεβαίωση των συναλλαγών από το σύνολο των χρηστών, κατάφερε να δημιουργήσει «πίστη» υποστηριζόμενη αποκλειστικά από την τεχνολογία, χωρίς την απαίτηση εγγυητών μεσαζόντων. Η ανωτέρω «πίστη» στο Bitcoin ενισχύεται επιπλέον από την επώδυνη εμπειρία της κρίσης του 2008 και της χειραγώγησης των νομισμάτων, που απέδειξε στους πολίτες, ότι είναι αδύνατο να επιτύχουν ιδιωτική συσσώρευση πλούτου χωρίς την «συγκατάθεση» των κατεστημένων μεσαζόντων (Ammous, 2018).

Τέλος, το Bitcoin ικανοποιεί τα έξι βασικά κριτήρια για να χρησιμοποιηθεί ένα μέσο ως νομισματική μονάδα (Kellher 2020 και Lewis, 2019):

1.Σπανιότητα: Ένα νομισματικό μέσο σε αφθονία οδηγεί σε εκτόξευση των τιμών των αγαθών και σε κατάρρευση της οικονομίας. Στην περίπτωση του Bitcoin, η σπανιότητα είναι ένα στοιχείο συνυφασμένο με τον αλγόριθμο λειτουργίας του, με μέγιστο δυνατό αριθμό κυκλοφορίας τα 21 εκατομμύρια.
2.Χρησιμότητα: Οι χρήστες θα πρέπει να μπορούν αξιόπιστα και με ασφάλεια να εκτελούν συναλλαγές με ένα μέσο (βασικός λόγος ύπαρξης των χρημάτων). Ο αλγόριθμος του Bitcoin δημιουργήθηκε ακριβώς για να λύσει ένα υπαρκτό πρόβλημα κενού ασφαλείας των συναλλαγών, και η εκπληκτική επιτυχία του στον τομέα αυτό είναι ο βασικός λόγος της αποδοχής και χρήσης του από τους πολίτες.
3.Διαιρετότητα: Η αντιστοίχιση των νομισματικών μονάδων σε όλα τα αγαθά απαιτεί την διαιρετότητα τους. Το κάθε ένα από τα 21 εκατομμύρια Bitcoins μπορεί να υποδιαιρεθεί μέχρις όγδοου δεκαδικού ψηφίου, δίνοντας την απαιτούμενη ευελιξία.
4.Κινητικότητα: Τα νομισματικά μέσα θα πρέπει να μπορούν να διακινηθούν με ευκολία μεταξύ των μελών μιας οικονομίας αλλά και μεταξύ χρηστών διαφορετικών κρατών. Μέσω των Bitcoins οι εν λόγω μεταφορές είναι εφικτές σε πολύ μικρότερο χρόνο από όσο με τις λοιπές νομισματικές μονάδες και το σημαντικότερο: με πολύ μικρότερο κόστος (π.χ. απουσία τραπεζικών προμηθειών ή Capital Controls).
5.Φυσική Αντοχή: Όλα τα νομίσματα σε κυκλοφορία, υπόκεινται σε πιθανή καταστροφή. Όχι όμως τα Bitcoin. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να χαθούν (αν π.χ. ο χρήστης χάσει τον κωδικό του). Ακόμα και έτσι όμως, θα συνεχίζουν να υπάρχουν στο Blockchain.
6.Ανθεκτικότητα στην πλαστογράφηση: Και σε αυτή την περίπτωση, η απουσία κεντρικής βάσης δεδομένων του Blockchain και ο διαμοιρασμός του σε όλους τους χρήστες (Distributed Ledger) καθιστά σχεδόν αδύνατη την τροποποίηση-πλαστογράφηση Bitcoins.

δ. Η διαρκώς αυξανόμενη ενέργεια που απαιτείται για την δημιουργία νέων κρυπτονομισμάτων θα σταματήσει την εξόρυξή τους.

Σύμφωνα με το επιχείρημα αυτό, διατυπωμένο από τον John McAfee, πολλά εκατομμύρια δολάρια δαπανώνται σε μορφή ηλεκτρικού ρεύματος, για την εξόρυξη περίπου 1.800 BTC ημερησίως. Με την αυξανόμενη ζήτηση και το γεγονός ότι η συνεχής αύξηση της πολυπλοκότητας επίλυσης του αλγορίθμου του Bitcoin απαιτεί όλο και πιο αυξημένη υπολογιστική ισχύ, κάποια στιγμή το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος που απαιτείται, θα γίνει απαγορευτικό για την εξόρυξη νέων Bitcoins, οπότε η όλη διαδικασία θα σταματήσει.