Γιατί η ομάδα χωρών Quad ανησυχεί την Κίνα

Όταν ο Ιάπωνας πρώην πρωθυπουργός, Σίνζο Άμπε, κάλεσε αξιωματούχους από την Αυστραλία, την Ινδία, και τις Ηνωμένες Πολιτείες για να συναντηθούν στη Μανίλα τον Νοέμβριο του 2017, οι Κινέζοι ηγέτες είδαν ελάχιστους λόγους ανησυχίας. Αυτή η συγκέντρωση της «Quad» [Τετράδα], όπως ήταν γνωστή η ομάδα, ήταν απλώς «μια ιδέα για πρωτοσέλιδους τίτλους», ειρωνεύτηκε ο Κινέζος υπουργός Εξωτερικών, Wang Yi. «Είναι σαν τον αφρό της θάλασσας στον Ειρηνικό ή τον Ινδικό Ωκεανό: τραβά κάποια προσοχή, αλλά σύντομα θα διαλυθεί». Το Πεκίνο είχε κάποιο λόγο για μια τέτοια απορριπτικότητα. Τα συμφέροντα των μελών της Quad ήταν, σύμφωνα με τους Κινέζους στρατηγιστές, πολύ διαφορετικά για να επιτρέψουν πραγματική συνοχή. Ούτως ή άλλως, η ομαδοποίηση της Quad είχε ήδη δοκιμαστεί πάνω από μια δεκαετία νωρίτερα, με ελάχιστα πραγματικά αποτελέσματα.

Εκπρόσωποι της Ιαπωνίας, της Αυστραλίας, της Ινδίας, και των Ηνωμένων Πολιτειών συναντιούνται στο Τόκιο της Ιαπωνίας, τον Οκτώβριο του 2020. POOL New / Reuters
---------------------------------------------------------

Ωστόσο, μέσα σε λίγα χρόνια από την συγκέντρωση του Νοεμβρίου του 2017, το Πεκίνο είχε αρχίσει να επανεξετάζει την αρχική του απορριπτικότητα. Μέχρι τον Μάρτιο του τρέχοντος έτους, όταν η Quad πραγματοποίησε την πρώτη της σύνοδο κορυφής σε επίπεδο ηγετών και εξέδωσε την πρώτη ανακοίνωση σε επίπεδο ηγετών, οι Κινέζοι αξιωματούχοι είχαν αρχίσει να βλέπουν την Quad με αυξανόμενη ανησυχία. Έκτοτε, το Πεκίνο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Quad αντιπροσωπεύει μια από τις πιο σημαντικές προκλήσεις για τις κινεζικές φιλοδοξίες μέσα στα επόμενα χρόνια.

Καθώς ο «στρατηγικός ανταγωνισμός» με την Κίνα έχει γίνει ένα σπάνιο σημείο δικομματικής συναίνεσης στην Ουάσινγκτον, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ προειδοποίησε [1] ότι η χώρα του αντιμετωπίζει έναν «αγώνα για το μέλλον της διεθνούς τάξης», με τις Ηνωμένες Πολιτείες αποφασισμένες να εμποδίσουν την άνοδο της Κίνας. Ο Σι πιστεύει ότι το Πεκίνο έχει μια ευκαιρία από τώρα έως το 2035 να κάνει την Κίνα την κορυφαία οικονομική, τεχνολογική, και ενδεχομένως ακόμη και στρατιωτική δύναμη στον κόσμο. Αναπόσπαστο μέρος αυτής της ώθησης είναι να πείσει τις χώρες της Ασίας και όλου του κόσμου ότι η κυριαρχία της Κίνας είναι αναπόφευκτη και ότι, κατά συνέπεια, δεν έχουν άλλη επιλογή από το να αρχίσουν να υποκύπτουν στις κινεζικές απαιτήσεις. Αυτό θα επέτρεπε στην Κίνα να αρχίσει να ξαναγράφει τους κανόνες της διεθνούς τάξης -και να εδραιώσει την παγκόσμια ηγετική της θέση- χωρίς να χρειαστεί να ρίξει ούτε μια τουφεκιά.

Η Quad είναι μοναδικά προβληματική για την στρατηγική της Κίνας, επειδή ο στόχος της να ενοποιήσει έναν πολυμερή συνασπισμό αντίστασης έχει την δυνατότητα να ορθώσει αναστήματα σε ολόκληρο τον Ινδο-Ειρηνικό και πιθανώς και πέρα από αυτόν. Για τον Σι, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η Quad θα εξελιχθεί για να γίνει αρκετά μεγάλη, συνεκτική, και συμπεριληπτική ώστε να ισορροπεί αποτελεσματικά έναντι της Κίνας, υπονομεύοντας έτσι κάθε αίσθηση ότι η κυριαρχία της, στην Ασία ή παγκοσμίως, είναι αναπόφευκτη. Μέχρι στιγμής, το Πεκίνο έχει αγωνιστεί να δώσει αποτελεσματική απάντηση στην πρόκληση της Quad. Το αν οι Κινέζοι αξιωματούχοι θα καταλήξουν σε μια στρατηγική που θα καταφέρει να υπονομεύσει την πρόοδο της Quad θα είναι ένας από τους βασικούς παράγοντες για τον καθορισμό της πορείας του ανταγωνισμού ΗΠΑ-Κίνας -και γενικότερα για τη μοίρα των παγκόσμιων φιλοδοξιών της Κίνας- σε αυτό που έχει ήδη γίνει [2] μια «Δεκαετία επικίνδυνης διαβίωσης».

ΣΥΝΕΝΩΣΗ

Η πρώτη προσπάθεια του Άμπε να εγκαινιάσει την Quad ήρθε μετά το τσουνάμι του 2004, όταν η Αυστραλία, η Ινδία, η Ιαπωνία, και οι Ηνωμένες Πολιτείες συνεργάστηκαν για την αντιμετώπιση καταστροφών. Ο Άμπε είδε την Quad ως έναν τρόπο για να αναπτύξει την ικανότητα των τεσσάρων χωρών να συνεργάζονται για την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων περιφερειακής ασφάλειας. Αλλά η απόκριση στις άλλες πρωτεύουσες ήταν στην καλύτερη περίπτωση δειλή.

Στην Ουάσινγκτον, ο πρόεδρος Τζορτζ Μπους ανησυχούσε ότι μια τέτοια συνεργασία αναπόφευκτα θα αποξενώσει την Κίνα όταν [εκείνος] χρειαζόταν το Πεκίνο στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας»˙ μέσα σε λίγα χρόνια, όπως έδειξαν τα κείμενα που κυκλοφόρησαν στην συνέχεια από το WikiLeaks, η διοίκηση διαβεβαίωνε ιδιωτικά τις περιφερειακές κυβερνήσεις ότι η Quad δεν θα συνεδρίαζε ποτέ. Στο Νέο Δελχί, ο πρωθυπουργός Μανμόχαν Σινγκ απέκλεισε επανειλημμένα οποιαδήποτε πραγματική συνεργασία εί της ασφάλειας με την Quad και κατηγοριοποίησε τους δεσμούς με το Πεκίνο ως «επιτακτική αναγκαιότητά» του. Και στην Καμπέρα, η συντηρητική κυβέρνηση του Τζον Χάουαρντ ανησυχούσε για την υπονόμευση οικονομικά επωφελών δεσμών με την Κίνα και επίσης αντιτάχθηκε στην επέκταση της υπάρχουσας τριμερούς συνεργασίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ιαπωνία με την προσθήκη της Ινδίας˙ τον Ιούλιο του 2007, η Αυστραλία αποχώρησε επίσημα και ανακοίνωσε την απόφαση στο Πεκίνο αμέσως μετά. Όταν ο Άμπε, η κινητήρια δύναμη πίσω από την Quad, παραιτήθηκε απροσδόκητα, τον Σεπτέμβριο του 2007 (προτού ξαναγίνει πρωθυπουργός το 2012), ο διάδοχός του, Yasuo Fukuda, παρέδωσε επίσημα την Quad στον σκουπιδοτενεκέ της ιστορίας.