Γιατί το αδιέξοδο στην ανατολική Ουκρανία πιθανώς θα διατηρηθεί

Με αυτά τα σκληρυνόμενα σύνορα, η Ρωσία κινήθηκε γρήγορα για να ενδυναμώσει τους δεσμούς με τους άμαχους πληθυσμούς της Ντόνετσκ και της Λουχάνσκ. Ρώσοι αξιωματούχοι λένε ότι έχουν δώσει ρωσικά διαβατήρια σε περισσότερους από 650.000 κατοίκους στο πλαίσιο της νέας ταχείας διαδικασίας που εισήχθη μετά τη νίκη του Ζελένσκι. Όπως το έθεσε ένας κάτοικος μιας πόλης που ελέγχεται από τους αυτονομιστές, οι γείτονες εκμεταλλεύονταν την προσφορά αφού «οι πύλες είναι ανοιχτές για εμάς μόνο προς μια κατεύθυνση».

Εν τω μεταξύ, η Μόσχα αρχίζει για πρώτη φορά να διοχετεύει σημαντικές επενδύσεις στην περιοχή. Τον Οκτώβριο, Ουκρανοί δημοσιογράφοι έλαβαν [4] αντίγραφο ενός εγγράφου της ρωσικής κυβέρνησης που περιγράφει συνοπτικά σχέδια για «την ταχεία οικονομική ανάπτυξη» της «επικράτειας 1» και της «επικράτειας 2» —κωδικός για τα δύο κρατίδια. Το σχέδιο προέβλεπε την δαπάνη 12 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την περιοχή τα επόμενα τρία χρόνια, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των μισθών των εργαζομένων του δημόσιου τομέα ώστε να ισοδυναμούν με εκείνους στο γειτονικό Όμπλαστ του Ροστόφ στην Ρωσία. Αυτό θα ισοδυναμούσε με διπλασιασμό των τρεχουσών ετήσιων δαπανών της Μόσχας για τις αποσχισθείσες περιοχές και θα υπερέβαινε τις χρηματικές της μεταβιβάσεις σε σχεδόν κάθε περιοχή της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Το Κρεμλίνο έχει επίσης κινηθεί για να διευκολύνει το ρωσικό εμπόριο στα κρατίδια. Προηγουμένως, οι ρωσικές επιχειρήσεις ήταν ανίκανες να διεξάγουν νόμιμο εμπόριο εκεί, λόγω του καθεστώτος μη αναγνώρισης των κρατιδίων. Αλλά στα μέσα Νοεμβρίου, ο Πούτιν [5] διέταξε την κυβέρνησή του να αρχίσει να αναγνωρίζει τα πιστοποιητικά προέλευσης για τα αγαθά που παράγονται στην Λουχάνσκ και τη Ντόνετσκ, επιτρέποντάς τους να εμπορεύονται στην Ρωσία. Επιπλέον, αυτά τα αγαθά θα έχουν καθεστώς προτεραιότητας όταν πρόκειται για κρατικές και δημοτικές αγορές. Μολονότι οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτών των μέτρων είναι ασαφείς, υποδηλώνουν μια εξελισσόμενη ρωσική προσέγγιση που δεν συνδέεται με οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις για το επίσημο καθεστώς [των κρατιδίων] .

Μέχρι τώρα, το Κίεβο έχει δείξει ελάχιστο ενδιαφέρον να προσπαθήσει α σταματήσει την αυξανόμενη λαβή της Μόσχας στη Ντονμπάς. Αυτό δεν [συμβαίνει] απαραίτητα επειδή η ουκρανική κυβέρνηση υποστηρίζει αυτές τις προσπάθειες, αλλά επειδή έχει πολύ περιορισμένη ικανότητα να την σταματήσει. Η διολίσθηση προς την πλήρη απόσχιση, ωστόσο, μπορεί επίσης να είναι μια παράλογη νίκη για τους εθνικιστές της Ουκρανίας. Εδώ και μερικά χρόνια, οι σκληροπυρηνικοί ανησυχούν για την συνεχιζόμενη επικράτηση των ρωσικών και ρωσόφωνων μέσων ενημέρωσης σε περιοχές της Ουκρανίας και για το γεγονός ότι πολλοί Ουκρανοί εξακολουθούν να αισθάνονται μια ισχυρή πολιτιστική ενότητα με την Ρωσία. Για όσους επιδιώκουν να εξαγνίσουν την χώρα από τις ρωσικές επιρροές -και για μια χούφτα Δυτικών αξιωματούχων που τους υποστηρίζουν- η απαλλαγή από τις σε μεγάλο βαθμό ρωσόφωνες αυτονομιστικές περιοχές που ο ίδιος ο Ουκρανός Υπουργός Επανένταξης έχει περιγράψει ως «ψυχικά άρρωστες», θα έκανε την ζωή πιο εύκολη. Χωρίς αυτούς, προτείνουν, θα ήταν πιθανό [η Ουκρανία] να χαράξει μια σαφή, ζωηρή γραμμή μεταξύ μιας ελεύθερης και δημοκρατικής Ουκρανίας, που είναι προσανατολισμένη προς την Δύση, και μιας αυταρχικής Ρωσίας, που δεν είναι. Αυτή η στάση, φυσικά, ταιριάζει απόλυτα σε μια από τις ατζέντες του Κρεμλίνου: υποδηλώνει στους Ρώσους ότι, μολονότι η κυβέρνησή τους μπορεί να τους λέει συστηματικά ψέματα και να τους φυλακίζει αυθαίρετα, δεν θα υπάρξει ποτέ θέση για ανθρώπους σαν αυτούς σε μια Δυτικού τύπου δημοκρατία.

ΟΥΤΕ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΟΥΤΕ ΕΙΡΗΝΗ

Η τελευταία στρατιωτική συσσώρευση της Ρωσίας φαίνεται ότι στόχευε, τουλάχιστον εν μέρει, στις εκλαμβανόμενες ως Δυτικές προσβολές και προκλήσεις, όπως η παρουσία πλοίων των ΗΠΑ στη Μαύρη Θάλασσα και διάφορες καθυστερήσεις στον αγωγό Nord Stream 2 που υποτίθεται ότι θα προμηθεύει με ρωσικό αέριο την Ευρώπη χωρίς να διασχίζει την Ουκρανία. Δείχνοντας την ετοιμότητα της Ρωσίας για εισβολή, ο πρωταρχικός στόχος του Πούτιν μπορεί να ήταν να αναγκάσει τον Μπάιντεν [6] σε διάλογο και να αποτρέψει μια επέκταση του ΝΑΤΟ. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αγνοήσει κάποιος τον κίνδυνο μιας τυχαίας κλιμάκωσης ή μιας παρορμητικής κίνησης του Πούτιν να αναγκάσει όλη την Ουκρανία να επιστρέψει στην σφαίρα της Ρωσίας. Σημαίνει, ωστόσο, ότι η μεγαλύτερη ανησυχία ίσως είναι ότι η τρέχουσα σύγκρουση χαμηλού επιπέδου θα μπορούσε να συνεχιστεί επ' αόριστον, με περιστασιακούς εκφοβισμούς όπως ο παρών απλώς να γίνονται μέρος του μοτίβου του αδιεξόδου.

Προς το παρόν, πολλοί κάτοικοι της περιοχής πιστεύουν ότι η τρέχουσα κατάσταση είναι απίθανο να αλλάξει: περισσότερα από επτά χρόνια ζοφερής αβεβαιότητας τους έχουν αφαιρέσει κάθε ελπίδα ότι τα πράγματα μπορεί να βελτιωθούν και κάθε ενδιαφέρον να σκεφτούν την πιθανότητα να χειροτερέψουν τα πράγματα. «Το λένε αυτό κάθε χρόνο», παρατήρησε ένας κάτοικος της πόλης της Ντόνετσκ τις προάλλες, όταν ρωτήθηκε σχετικά με τις φήμες για νέα κλιμάκωση. «Όλοι πιστεύουν ότι αυτό απλώς θα σέρνεται [επί μακρόν]», είπε ένας άλλος.

Ένα κρύο γκρίζο πρωινό του Νοεμβρίου, συνάντησα έναν άνδρα να καπνίζει στην βάση ενός φράχτη από αγκαθωτό συρματοπλέγματα που χωρίζει την Ουκρανία από την Ρωσία. Στο παρελθόν, είπε, «αυτό δεν ήταν καν εδώ», χειρονομώντας προς τον φράχτη. Οι Ρώσοι το είχαν φτιάξει το 2018, χωρίζοντας το χωριό στα δύο, στη μέση του κεντρικού δρόμου. «Κανείς δεν μας ρώτησε», είπε. Ζούσε πέρα από τις πρώτες γραμμές σε εδάφη που κατείχαν οι αυτονομιστές, κερδίζοντας το ένα δέκατο από όσα κέρδιζε πριν από τον πόλεμο. Δεν έβλεπε τέλος στην σύγκρουση όσο ο Πούτιν είναι στην εξουσία, αλλά ανησυχούσε επίσης για το εάν η Ουκρανία θα διεκδικούσε ξανά τον έλεγχο. «Νομίζω ότι αυτό είναι για πάντα», είπε.