Το Σοκ και Δέος της Ρωσίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το Σοκ και Δέος της Ρωσίας

Γιατί η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε συντριπτική βία εναντίον της Ουκρανίας

Η Ρωσία φαίνεται να βρίσκεται στα πρόθυρα να εξαπολύσει μια μεγάλη στρατιωτική επιχείρηση κατά της Ουκρανίας. Έχει συγκεντρώσει έναν πρωτοφανή αριθμό στρατιωτών στα σύνορα της χώρας, και δυνάμεις υπό την ηγεσία της Ρωσίας στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας έχουν κλιμακώσει απότομα τις επιθέσεις τους κατά μήκος της γραμμής επαφής. Οι ηγέτες της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουχάνσκ και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ, των αποσχισθεισών περιοχών της Ουκρανίας τις οποίες έχει υποστηρίξει η Ρωσία από το 2014, έχουν κατηγορήσει την Ουκρανία για μια σειρά εκρήξεων και απόπειρες δολιοφθοράς, όπως μια υποτιθέμενη επίθεση σε εγκατάσταση επεξεργασίας νερού, που φαίνεται να είναι σκηνοθετημένες προβοκάτσιες. Φαίνεται ότι η Ρωσία σχεδιάζει ένα πρόσχημα για να εισβάλει στην Ουκρανία πραγματοποιώντας μια ψεύτικη επίθεση (false flag attack) -κατηγορώντας το Κίεβο για ενέργειες που υποκίνησε στην πραγματικότητα η Μόσχα- και ισχυριζόμενη ότι η κυβέρνηση της Ουκρανίας αποτελεί απειλή για τους ρωσόφωνους στα ανατολικά της χώρας. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν [1], είναι πεπεισμένος ότι ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, έχει δώσει οδηγίες στον στρατό να εισβάλει.

23022022-1.jpg

Ένα εργοστάσιο πυρομαχικών εκρήγνυται στην πόλη Kalynivka, στην Ουκρανία, τον Σεπτέμβριο του 2017. Gleb Garanich / Reuters
-----------------------------------------

Παρόλα αυτά τα στοιχεία, ο Πούτιν θα μπορούσε ακόμη να κάνει δεύτερες σκέψεις. Υπάρχει πιθανότητα η Ρωσία να επιλέξει τελικά να μην εξαπολύσει μια εισβολή πλήρους κλίμακας. Αλλά αν γίνει μια [εισβολή], δεν θα έμοιαζε με τις περιορισμένες επιθέσεις που ξεκίνησε η Ρωσία στην Ουκρανία το 2014 και το 2015. Αυτές οι επιχειρήσεις είχαν ως αποτέλεσμα την κατάληψη της Κριμαίας από την Ρωσία, εγκαθίδρυσαν τα αυτονομιστικά εδάφη, και υποχρέωσαν το Κίεβο να δεχτεί μια κατάπαυση του πυρός. Αλλά αυτές οι εκστρατείες δεν ήταν ποτέ αρκετές για να δώσουν στην Ρωσία μόχλευση στην ουκρανική [εσωτερική] πολιτική και εξωτερική πολιτική˙ πράγματι, ώθησαν το Κίεβο πιο κοντά στην Δύση. Αυτή την φορά, εάν η Ρωσία εισβάλει, δεν θα [έδειχνε] αυτοσυγκράτηση. Θα χρησιμοποιούσε τον κύριο όγκο των στρατιωτικών της πόρων -επίγειες δυνάμεις, αεροπορικές δυνάμεις, επιθετικά ελικόπτερα, ισχυρούς πυραύλους, και το πολεμικό ναυτικό της- σε μια βίαιη, ανοιχτή σύγκρουση. Θα κινείτο σε μεγάλα τμήματα της Ουκρανίας, όχι μόνο στα ανατολικά, και θα προσπαθούσε να καταλάβει την πρωτεύουσα με στόχο να εγκαταστήσει μια φιλορωσική κυβέρνηση. Τέτοιες φιλοδοξίες θα απαιτούσαν μια εκτεταμένη αρχική επιχείρηση, ακολουθούμενη από την είσοδο επιπρόσθετων δυνάμεων που θα μπορούσαν να κρατήσουν έδαφος και να εξασφαλίσουν γραμμές ανεφοδιασμού.

Ένας πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας θα μπορούσε να αποδειχθεί απίστευτα καταστρεπτικός. Ακόμη και αν η αρχική φάση ήταν γρήγορη και αποφασιστική, η σύγκρουση θα μπορούσε να μετατραπεί σε μια παρατεταμένη εξέγερση που θα χαρακτηρίζεται από έναν μεγάλο αριθμό προσφύγων και απώλειες αμάχων —ιδίως αν ο πόλεμος έφτανε σε αστικές περιοχές. Η κλίμακα και η προοπτικές κλιμάκωσης μιας τέτοιας σύγκρουσης είναι δύσκολο να προβλεφθούν, αλλά πιθανότατα θα παρήγαγαν επίπεδα βίας που δεν είχαν παρατηρηθεί στην Ευρώπη από την δεκαετία του 1990, όταν διαλύθηκε η Γιουγκοσλαβία.

ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΟΡΓΗ

Η Ρωσία έχει τοποθετήσει περισσότερους από 150.000 στρατιώτες στα σύνορα της Ουκρανίας —ένας αριθμός που δεν περιλαμβάνει τις υπό την ηγεσία της Ρωσίας δυνάμεις στα κατεχόμενα εδάφη της Ντονμπάς (οι οποίες μπορεί να αριθμούν 15.000 άτομα), την ρωσική εθνοφρουρά ή άλλες βοηθητικές δυνάμεις. Υπολογίζοντας κι ετούτες, η Ρωσία θα μπορούσε να έχει περισσότερους από 190.000 στρατιώτες κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Αυτοί οι αριθμοί υποδηλώνουν ότι η Μόσχα δεν σχεδιάζει μια περιορισμένη εισβολή και ότι μπορεί να επιχειρήσει να κρατήσει σημαντικές εκτάσεις του ουκρανικού εδάφους, συμπεριλαμβανομένης της πρωτεύουσας.

Ο ρωσικός στρατός πιθανώς θα άνοιγε την εκστρατεία του με αεροπορικά χτυπήματα που θα στόχευαν συστήματα διοίκησης και ελέγχου, κέντρα επιμελητείας, αεροδρόμια, αντιαεροπορικές άμυνες, και άλλες κρίσιμες υποδομές. Για να τα εκτελέσει, η Μόσχα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εκατοντάδες βομβαρδιστικά, καθώς και πυραύλους κρουζ, και βαλλιστικούς πυραύλους εδάφους. Ο ρωσικός στρατός έχει επίσης αναπτύξει πυροβολικό υψηλής ισχύος και συστήματα πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς κοντά στην Ουκρανία για να υποστηρίξει τις επίγειες δυνάμεις του με συντριπτική ισχύ πυρός.

Οι αεροπορικές επιδρομές δεν θα διεξάγονταν χωρίς αντίσταση εντελώς. Η πολεμική αεροπορία της Ρωσίας δεν έχει εμπειρία στο να καταστέλλει ή να καταστρέφει εχθρικές αντιαεροπορικές άμυνες και σπάνια χρησιμοποιεί πυραύλους που έχουν σχεδιαστεί για να καταστρέφουν ραντάρ. Ως αποτέλεσμα, η πενιχρή αεροπορική άμυνα της Ουκρανίας θα μπορούσε να θέσει μια πρόκληση. Αλλά η ουκρανική αντιαεροπορική άμυνα έχει ελλείψεις και είναι απίθανο να παράσχει αποτελεσματική κάλυψη στο μεγαλύτερο μέρος των χερσαίων στρατευμάτων της χώρας. Γρήγορα θα συντρίβετο.

Η εναρκτήρια αεροπορική εκστρατεία θα ήταν πιθανώς σύντομη. Σε αντίθεση με τους Δυτικούς στρατούς, οι οποίοι συγκεντρώνουν την δύναμη πυρός στις αεροπορικές τους δυνάμεις, η Ρωσία τοποθετεί τον κύριο όγκο της δύναμης πυρός της στις χερσαίες δυνάμεις της, επομένως θα προχωρούσε γρήγορα σε χερσαία εκστρατεία. Θα ξεκινούσε με την χρήση ελικοπτέρων για την ρίψη στρατευμάτων στην Ουκρανία. Η Ρωσία θα μπορούσε επίσης να ρίξει στρατηγικά αλεξιπτωτιστές και στρατεύματα αερομεταφοράς και τεθωρακισμένα οχήματα πολύ πίσω από την πρώτη γραμμή για να καταλάβει γέφυρες ή άλλες υποδομές. Η κύρια προσπάθεια της χερσαίας εκστρατείας της Ρωσίας θα ήταν να δημιουργήσει μια κυκλωτική κίνηση από τον βορρά που θα περικύκλωνε το Κίεβο και θα «τύλιγε» το μεγαλύτερο μέρος των χερσαίων δυνάμεων της Ουκρανίας στο ανατολικό τμήμα της χώρας. Οι ρωσικοί σχηματισμοί θα απέκοβαν τότε τις ουκρανικές γραμμές ανεφοδιασμού και θα διασπούσαν τον ουκρανικό στρατό σε απομονωμένους θύλακες, περικυκλωμένους από ρωσικά στρατεύματα. Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα μαχητικά ελικόπτερα θα προσέφεραν στις ρωσικές χερσαίες δυνάμεις αναγνώριση και κάλυψη.

Το ρωσικό πολεμικό ναυτικό θα έπαιζε βοηθητικό ρόλο. Η Μόσχα έχει εργαστεί σκληρά για να εκσυγχρονίσει τον Στόλο της στη Μαύρη Θάλασσα, ο οποίος έχει πλέον πλατφόρμες -από προηγμένα συμβατικά υποβρύχια έως κορβέτες- που μπορούν να εκτοξεύσουν κατευθυνόμενους πυραύλους κρουζ ακριβείας. Με βεληνεκές μεγαλύτερο των 1.000 μιλίων, αυτοί οι πύραυλοι μπορούν να χτυπήσουν οποιοδήποτε μέρος της Ουκρανίας. Η Ρωσία έχει επίσης ενισχύσει τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας με αποβατικά πλοία από άλλους στόλους. Μπορεί τώρα να διεξαγάγει μια σημαντική αμφίβια επιχείρηση, χρησιμοποιώντας 1.000 έως 2.000 στρατιώτες, για να βοηθήσει τις ρωσικές δυνάμεις να επιτεθούν στην άλλη πλευρά του στενού ισθμού που χωρίζει την Κριμαία από την Ουκρανία.

Εκτός από το βασιστεί στην παραδοσιακή ισχύ πυρός, μια ρωσική επιχείρηση θα υποστηρίζετο από ηλεκτρονικό πόλεμο. Ο ρωσικός στρατός έχει ένα οπλοστάσιο ψηφιακών ικανοτήτων που μπορεί να χρησιμοποιήσει για να διαταράξει τα συστήματα πλοήγησης και επικοινωνίας των ουκρανικών δυνάμεων. Οι Ουκρανοί διοικητές θα έβρισκαν ξαφνικά αδύνατο το να χρησιμοποιήσουν καθιερωμένα κανάλια για να συντονίσουν την απάντησή τους στην εισβολή της Ρωσίας, υποχρεώνοντάς τους να χρησιμοποιούν λιγότερο ασφαλή μέσα επικοινωνίας.

Η επίτευξη κυριαρχίας στις πληροφορίες κατά την διάρκεια μιας σύγκρουσης είναι ακρογωνιαίος λίθος της ρωσικής στρατιωτικής στρατηγικής και η Μόσχα θα χρησιμοποιούσε επίσης τις κυβερνο-ικανότητές της για να εμπλακεί σε ψυχολογικό πόλεμο. Ελπίζοντας να σπείρει την σύγχυση και να πείσει τους πολίτες, τους ηγέτες, και το στρατιωτικό προσωπικό της Ουκρανίας, θα διέδιδε παραπληροφόρηση [2] στο διαδίκτυο, θα στερούσε την πρόσβαση σε διαδικτυακές υπηρεσίες και θα παρεμπόδιζε την επικοινωνία. Οι κυβερνοεπιθέσεις θα μπορούσαν να απενεργοποιήσουν προσωρινά βασικές υποδομές, όπως η ηλεκτρική ενέργεια, αλλά η Ουκρανία είναι ανθεκτική και έχει αντέξει κυβερνοεπιθέσεις στο παρελθόν. Τα παραδοσιακά στρατιωτικά χτυπήματα είναι πιθανό να είναι πολύ πιο αποτελεσματικά στην καταστροφή κρίσιμων κόμβων από όσο οι εξειδικευμένες κυβερνο-επιχειρήσεις.

H ΑΠΟΚΡΟΥΣΗ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Ο ουκρανικός στρατός έχει βελτιωθεί ουσιαστικά από το 2014 και μετά, χάρη στην Δυτική βοήθεια, και έχει αποκτήσει εμπειρία μάχης από τον πόλεμο στη Ντονμπάς. Αλλά η εμπειρία περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό σε πόλεμο χαρακωμάτων και αψιμαχίες πυροβολικού. Το Κίεβο είναι ακόμα ανεπαρκώς προετοιμασμένο για μια νέα ρωσική εισβολή αυτής της κλίμακας. Ο στρατός της Ουκρανίας είναι γενικά υποστελεχωμένος και έχει περιορισμένη εξοικείωση με τον πόλεμο που έχει σχεδιαστεί για να αιφνιδιάσει και να διαταράξει τους εχθρούς. Οι επίγειες δυνάμεις του συγκροτούνται από χιλιάδες κληρωτούς με περιορισμένη εμπειρία. Αντίθετα, τα τακτικά ρωσικά τάγματα είναι γεμάτα με πιο ικανούς, επαγγελματίες στρατιωτικούς. Η Πολεμική Αεροπορία της Ουκρανίας είναι ξεπερασμένη και δεν έχει καμία πιθανότητα έναντι της αντίστοιχης ρωσικής. Το ουκρανικό ναυτικό είναι ουσιαστικά ένα «ναυτικό κουνουπιών» [αποτελούμενο] από μικρές, θωρακισμένες κανονιοφόρους. Μολονότι είναι δύσκολο να βρεθούν αξιόπιστοι αριθμοί, οι χερσαίες δυνάμεις της Ουκρανίας ίσως παρατάξουν 50 έως 60 τάγματα έναντι των περισσότερων από 120 που συγκεντρώνει επί του παρόντος ο ρωσικός στρατός, και αυτά τα τάγματα δεν έχουν τα ίδια επίπεδα μαχητικής αποτελεσματικότητας. Η Ρωσία έχει πολύ περισσότερες —και πολύ καλύτερες— ικανότητες πυροβολικού, αναγνώρισης, και επιμελητείας από όσες η Ουκρανία. Ο ρωσικός στρατός θα είχε το πλεονέκτημα σε κάθε άξονα επίθεσης.

Η Ουκρανία είναι τεράστια, γεγονός που καθιστά ανέφικτο για την κατώτερη δύναμη της χώρας να αναπτύξει μια αποτελεσματική άμυνα ενάντια σε μια εισβολή. Η πιο λογική στρατηγική για τον ουκρανικό στρατό θα ήταν, επομένως, να πολεμήσει [με] μια οργανωμένη υποχώρηση, επιβάλλοντας όσο το δυνατόν υψηλότερο κόστος σε οποιαδήποτε ρωσική προέλαση. Το να οπισθοχωρήσει σε πιο υπερασπίσιμο έδαφος, όπως ο ποταμός Δνείπερος, ο οποίος διασχίζει το κέντρο της Ουκρανίας, θα μπορούσε να βοηθήσει στην εξάντληση των ρωσικών δυνάμεων. Αλλά οι ουκρανικές δυνάμεις θα έπεφταν θύματα των ρωσικών αεροπορικών επιθέσεων καθώς θα υποχωρούσαν και οι ρωσικές χερσαίες δυνάμεις θα κινούνταν γρήγορα για να προσπαθήσουν να περικυκλώσουν τους ουκρανικούς σχηματισμούς. Ο ρωσικός στρατός θα εισέρχετο επίσης από την Λευκορωσία στον βορρά, επιτρέποντας σε πολλά στρατεύματα να αποφύγουν την διάβαση του ποταμού Δνείπερου. Θα μπορούσαν τότε να επιτεθούν τόσο από τα δυτικά όσο και από τα ανατολικά του Κιέβου και να αποκόψουν την πόλη από το μεγαλύτερο μέρος του ουκρανικού στρατού. Η μάχη έξω από το Κίεβο θα μπορούσε τότε να εμπεριέχει μια χούφτα ουκρανικών ταξιαρχιών που θα πολεμούσε πολύ περισσότερες και πολύ πιο ισχυρές ρωσικές δυνάμεις, οι οποίες θα υποστηρίζονταν από αερομεταφερόμενες μονάδες. Αυτή είναι μια μάχη που η Ουκρανία θα έχανε σχεδόν σίγουρα.

Εάν συντρίβετο γρήγορα, ο στρατός της Ουκρανίας θα μπορούσε να ενστερνιστεί τον ανταρτοπόλεμο, διασπαζόμενος σε μικρότερους τακτικούς σχηματισμούς με μέγιστη αυτονομία. Αυτό θα συνεπάγετο την εγκατάλειψη του μεγαλύτερου μέρους των βαρέων τεθωρακισμένων και του πυροβολικού του και την εστίαση, αντίθετα, σε πεζικό οπλισμένο με φορητούς πυραύλους για να χτυπά τανκς ή αεροσκάφη. Αλλά μια τέτοια μετατόπιση είναι ευκολότερη στην θεωρία παρά στην πράξη. Ο ουκρανικός στρατός εκπαιδεύεται να επιχειρεί σε μεγαλύτερες μονάδες με τεθωρακισμένα και πυροβολικό˙ δεν μπορεί εύκολα να στραφεί στον παρτιζάνικο πόλεμο. Επιπλέον, αυτές οι τακτικές θα ήταν λιγότερο αποτελεσματικές από όσο σε προηγούμενους πολέμους, χάρη στην άνοδο των νέων τεχνολογιών, όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη που χρησιμοποιούν θερμικές κάμερες και φθηνή, υψηλής ανάλυσης δορυφορική απεικόνιση. Σήμερα, μικρές ομάδες μαχητών ίσως να δυσκολευτούν να κρυφτούν και να νικήσουν στο πεδίο της μάχης.

Ο ουκρανικός στρατός θα μπορούσε να υποχωρήσει στις πόλεις ως έσχατη λύση, υποχρεώνοντας τις ρωσικές μονάδες [να επιχειρήσουν] σε αστικό έδαφος. Οι πόλεις καταστρέφουν τους στρατούς. Η δύναμη της Ρωσίας μπορεί να φαίνεται μεγάλη, αλλά γρήγορα θα αποδεικνύετο ασήμαντη δεδομένων των απαιτήσεων των αστικών εχθροπραξιών. Ωστόσο, η Ουκρανία δεν θα έκανε αυτή την επιλογή επιπόλαια. Οι αστικές εχθροπραξίες είναι αιματηρές και οι μάχες στις κυριότερες πόλεις της Ουκρανίας πιθανώς θα σκότωναν σημαντικό αριθμό αμάχων, θα κατέστρεφαν ολόκληρες γειτονιές, και θα έκαναν ανείπωτη ζημιά στην οικονομία.

Η ηγεσία της Ρωσίας πιθανώς ελπίζει ότι θα μπορούσε να αποφύγει την παρατεταμένη αστική μάχη κάνοντας συμφωνίες με τις τοπικές ελίτ που θα έστρεφαν τον έλεγχο των πόλεων υπέρ φιλορώσων πολιτικών. Η Μόσχα σχεδιάζει αναμφίβολα να παντρέψει τα πολιτικά σχέδια με την στρατιωτική της επιχείρηση και με άλλους τρόπους. Εάν επιτύχει στους πολιτικούς ελιγμούς της, η Ρωσία [3] θα μπορούσε πράγματι να επιτύχει μια αποφασιστική αρχική νίκη. Αλλά αυτή είναι μια επικίνδυνη υπόθεση. Στον πόλεμο ελάχιστα πράγματα πηγαίνουν όπως έχουν σχεδιαστεί, και είναι δύσκολο να προβλεφθεί τι θα συμβεί αφότου πέσουν οι εναρκτήριοι πυροβολισμοί.

Στην περίπτωση της Ουκρανίας, ένας πόλεμος θα είχε μια σειρά από πιθανές μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η ουκρανική αντίσταση [4] θα μπορούσε να παραμείνει ζωντανή ως εξέγερση, μολονότι, παραδόξως, θα ήταν πιο επιτυχημένη στο ένα μέρος της χώρας που είναι απίθανο να εισβάλει η Ρωσία –στα δυτικά της. Αλλά μια εξέγερση, ειδικά αν χρηματοδοτείται εξωτερικά, μπορεί να αφαιμάξει με τα χρόνια τις ρωσικές δυνάμεις και τους πόρους. Ένας παρατεταμένος πόλεμος που θα καταστρέψει τη μεγαλύτερη χώρα της Ευρώπης θα μπορούσε να εκπέμψει αστάθεια στις ανατολικές και κεντρικές περιοχές της ηπείρου. Θα μπορούσε επίσης να αποδειχθεί η αρχή μιας σειράς κρίσεων [5] μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες, η ευρωπαϊκή ασφάλεια βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού.

Σύνδεσμοι:
[1] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2021-06-14/how-biden-...
[2] https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/2020-08-11/pu...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-09-27/kremlin...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2021-12-10/dont-sell-out...
[5] https://www.foreignaffairs.com/articles/russia-fsu/2022-02-07/how-break-...

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/ukraine/2022-02-21/russias-shock...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition