Πώς θα μπορέσει η Ουκρανία να ανοικοδομηθεί καλύτερα

Ένας κρίσιμος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι η διακυβέρνηση της Ουκρανίας θα πληροί τα πρότυπα της ΕΕ είναι να μπει σε τροχιά για να γίνει μέλος. Επισκεπτόμενη το Κίεβο στις 8 Απριλίου, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είπε ότι το επόμενο στάδιο της διαδικασίας [ένταξης] στην ΕΕ «δεν θα είναι ως συνήθως θέμα ετών», αλλά «θέμα εβδομάδων». Η Ουκρανία έχει ήδη συνδεθεί με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας, και η χώρα είναι πράγματι σε καλό δρόμο για να λάβει το καθεστώς υποψήφιας χώρας για ένταξη στην ΕΕ, στην συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου τον Ιούνιο. «Η Ρωσία θα πέσει σε οικονομική, χρηματοπιστωτική, και τεχνολογική παρακμή, ενώ η Ουκρανία βαδίζει προς το ευρωπαϊκό μέλλον», ανακοίνωσε η φον ντερ Λάιεν. «Αυτό βλέπω».

Το συνδεδεμένο με την ΕΕ ταμείο ή υπηρεσία μπορεί να κάνει πολυετή επενδυτικά σχέδια, συμπεριλαμβανομένης μιας στρατηγικής με ημερομηνία λήξης όταν η Ουκρανία ενταχθεί στην ΕΕ, προκειμένου να αποφευχθεί η δημιουργία μιας μόνιμης γραφειοκρατίας με στρεβλά κίνητρα. Για να διασφαλιστεί ότι η Ουκρανία έχει την αίσθηση της ιδιοκτησίας στην διαδικασία ανοικοδόμησης, το νέο ταμείο μπορεί να χρησιμοποιήσει αντίστοιχα κεφάλαια από ουκρανικές πηγές. Μπορεί να λαμβάνει τις αποφάσεις της σε συνεργασία με το Κίεβο, ενώ παράλληλα θα εμπλέκει τις τοπικές ουκρανικές κυβερνήσεις, ενισχύοντας την αποκέντρωση. Το ταμείο πρέπει να ευθυγραμμίσει τα επενδυτικά σχέδιά του με αυτά που θα αναπτύξει η χώρα.

Μολονότι το κόστος θα είναι τεράστιο, δεν θα είναι χωρίς προηγούμενο. Οι δαπάνες των ΗΠΑ για το Σχέδιο Μάρσαλ, εάν αναχθούν στο σημερινό μέγεθος της οικονομίας των ΗΠΑ, ήταν πάνω από 900 δισεκατομμύρια δολάρια. Η ενοποίηση της Γερμανίας κόστισε περισσότερα από 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, συμπεριλαμβανομένων περίπου 330 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την αναβάθμιση των υποδομών της Ανατολικής Γερμανίας. Και υπάρχει μια σαφής και κατάλληλη πηγή χρηματοδότησης για μεγάλο μέρος των 500 δισεκατομμυρίων δολαρίων: τα ευρώ, τα δολάρια, και τα γιεν που οι κυβερνήσεις του G-7 και της ΕΕ, συν της Ελβετίας και άλλων, έχουν παγώσει στους λογαριασμούς της ρωσικής κεντρικής τράπεζας και σε άλλους κρατικούς λογαριασμούς. Αυτά τα περιουσιακά στοιχεία μπορεί ήδη να αθροίζουν περισσότερα από 300 δισεκατομμύρια δολάρια και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν ως αποζημίωση για την ζημιά που προκλήθηκε από την ρωσική επιθετικότητα.

Αυτή η προσέγγιση είναι σύμφωνη με τις ευρέως αποδεκτές αρχές του διεθνούς δικαίου. Δεν υπάρχει καμία σοβαρή αμφισβήτηση ότι η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία είναι ένας άδικος, απρόκλητος επιθετικός πόλεμος [2] που παραβιάζει την Χάρτα των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό το συμπέρασμα έχει υποστηριχθεί από απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης (International Court of Justice), τον Μάρτιο του 2022, η οποία είναι δεσμευτική υπό την χάρτα. Ήταν επίσης το συμπέρασμα που υιοθετήθηκε συντριπτικά σε ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ τον Μάρτιο. Συνεπώς, η Ρωσία είναι νομικά υποχρεωμένη να αποζημιώσει την Ουκρανία. (Η Λευκορωσία, η οποία έχει χρησιμεύσει ως σκηνικό για τις ρωσικές δυνάμεις, μπορεί επίσης να μοιραστεί αυτή την ευθύνη).

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η Ουκρανία μπορεί πλέον να επιδώσει επίσημα στην Ρωσία την αξίωσή της για αποζημίωση ή επανορθώσεις, όπως μπορούν και άλλα κράτη που έχουν υποστεί βλάβες από τον πόλεμο της Ρωσίας. Επιτρέπεται επίσης σε όλα τα κράτη να επικαλεστούν την ευθύνη της Ρωσίας να αποζημιώσει την Ουκρανία και μπορούν να λάβουν αντίμετρα κατά της Μόσχας —συμπεριλαμβανομένης της μεταβίβασης των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της [που βρίσκονται] στο εξωτερικό για να διασφαλίσουν ότι η Ουκρανία θα πληρωθεί. Αυτή δεν είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει ιδιωτικές αγωγές ή νέες δικαστικές αποφάσεις. Είναι μια διαδικασία άμεσης κρατικής δράσης, με τις κυβερνήσεις να επιβάλλουν μέρος του κόστους για το οποίο προειδοποίησαν την Ρωσία ότι θα συνέβαινε εάν εισέβαλε.

Υπάρχουν προηγούμενα για τέτοιες μεταβιβάσεις, ακόμη και φέτος. Αφότου οι Ταλιμπάν κατέκτησαν το Αφγανιστάν, οι Ηνωμένες Πολιτείες πάγωσαν τα περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής τράπεζας της χώρας. Νωρίτερα αυτό το έτος, η κυβέρνηση των ΗΠΑ διέταξε να μεταβιβαστούν τουλάχιστον τα μισά από αυτά τα κεφάλαια -3,5 δισεκατομμύρια δολάρια- σε ανθρωπιστικές προσπάθειες που μπορούν να βοηθήσουν στην ανακούφιση του πόνου του αφγανικού λαού. Υπό τη νομοθεσία των ΗΠΑ, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν θα μπορούσε με τον ίδιο τρόπο να εξουσιοδοτήσει τη μεταβίβαση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων υπό το άρθρο 1702 του International Emergency Economic Powers Act. (Ο Μπάιντεν έχει ήδη κάνει την απαιτούμενη δήλωση έκτακτης ανάγκης). Άλλες σχετιζόμενες κυβερνήσεις έχουν ανάλογες Αρχές, τις οποίες έχουν ήδη χρησιμοποιήσει για να παγώσουν ρωσικά περιουσιακά στοιχεία.

ΧΑΜΗΛΟ ΡΙΣΚΟ, ΥΨΗΛΗ ΑΝΤΑΜΟΙΒΗ

Ορισμένοι Δυτικοί αξιωματούχοι μπορεί να θέλουν να απόσχουν από τη μεταβίβαση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων αυτή την στιγμή, είτε επειδή αισθάνονται άβολα για το προηγούμενο που μπορεί να δημιουργήσει, είτε επειδή θέλουν να την κρατήσουν στην εργαλειοθήκη της κλιμάκωσης. Αλλά τα κράτη έχουν ήδη διαβεί τον Ρουβίκωνα με το μαζικό πάγωμα των κεφαλαίων της Ρωσίας. Οι εταιρείες ή οι κυβερνήσεις που διαχειρίζονται λογαριασμούς συναλλάγματος ενσωματώνουν ήδη αυτούς τους πολιτικούς κινδύνους στους υπολογισμούς τους. Και όσο το δολάριο και το ευρώ παραμένουν πολιτικά συντονισμένα -συνδεδεμένα πολιτικά και με γραμμές ανταλλαξιμότητας με άλλα νομίσματα- οι κάτοχοι επενδυτικών αγαθών θα συνεχίσουν να βασίζονται στους λογαριασμούς σε δολάρια ή ευρώ.