Έχασε η Κίνα την Ευρώπη;

Η υποστήριξη της κινεζικής κυβέρνησης στην Ρωσία την περίοδο πριν από την εισβολή αιφνιδίασε πολλούς Ευρωπαίους ηγέτες. Λίγο πριν ξεκινήσει ο πόλεμος, η Κίνα και η Ρωσία εξέδωσαν ένα κοινό ανακοινωθέν που προωθούσε την έκκληση της Ρωσίας για επιστροφή του ΝΑΤΟ στα σύνορα του 1997. Αυτή η ενέργεια θα είχε αφαιρέσει από χώρες όπως η Δημοκρατία της Τσεχίας, η Πολωνία, η Σλοβακία και τα κράτη της Βαλτικής -όλες τους μέλη της ομάδας 16+1 που υποτίθετο ότι υποστήριζε η Κίνα- όπλα και στρατεύματα του ΝΑΤΟ, αφήνοντάς τις τόσο ευάλωτες όσο η Ουκρανία.

Η συμπεριφορά του Πεκίνου από την έναρξη του πολέμου και μετά – επαναλαμβάνοντας το ρωσικό θέμα συζήτησης ότι η εισβολή προκλήθηκε από την διεύρυνση του ΝΑΤΟ [7] – έχει αποκρυσταλλώσει την αυξανόμενη ανησυχία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Τον Μάρτιο, η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών, Annalena Baerbock, είπε ότι ο πόλεμος έδειξε πως «οι μονόπλευρες οικονομικές ευθυγραμμίσεις στην πραγματικότητα μας καθιστούν ευάλωτους. Όχι μόνο αναφορικά με την Ρωσία». Η ευρωπαϊκή απογοήτευση με την Κίνα ξεχείλισε μετά από μια σύνοδο κορυφής στις αρχές Απριλίου, μεταξύ ανώτερων Κινέζων ηγετών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Ο ανώτατος εκπρόσωπος της ΕΕ για τις εξωτερικές υποθέσεις, Ζοζέπ Μπορέλ, την χαρακτήρισε «διάλογο των κωφών». Αυτή η αίσθηση ήταν ιδιαίτερα έντονη μεταξύ των μελών των 16+1, πολλά εκ των οποίων βρίσκονται τώρα στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με την Ρωσία και έχουν επωφεληθεί από τις εγγυήσεις ασφαλείας του ΝΑΤΟ.

Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν πλέον ενστερνιστεί ανοιχτά την ευθεία θέση της Λιθουανίας για την Ταϊβάν. Μία είναι η Δημοκρατία της Τσεχίας, η οποία είναι επίσης μια από τις πιο εύπορες χώρες της περιοχής. Τον Απρίλιο, ο Τσέχος υπουργός Εξωτερικών, Jan Lipavsky, απαίτησε μεγαλύτερο έλεγχο της υποστήριξης της Κίνας προς την Ρωσία, κατηγόρησε την Κίνα ότι έχει «εκφοβίσει» την Ταϊβάν και απηύθυνε έκκληση για στενότερες σχέσεις [μεταξύ] της Τσεχίας και της Ταϊβάν. Η Λετονία, ο στενός γείτονας της Λιθουανίας, έχει εν τω μεταξύ καλέσει το Πεκίνο να «χρησιμοποιήσει περισσότερη μόχλευση προκειμένου να σταματήσει την επιθετικότητα της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας».

Σημειωτέον, η ίδια η [ομάδα] 16+1 φαίνεται όλο και πιο αναποτελεσματική. Πέρυσι, έξι χώρες μέλη αποφάσισαν εναντίον της συμμετοχής των αρχηγών των κρατών τους σε μια εικονική σύνοδο κορυφής με τον Σι Τζινπίνγκ, στέλνοντας αντ 'αυτών αξιωματούχους χαμηλότερου επιπέδου. Φέτος, η σύνοδος κορυφής των 16+1 δεν πραγματοποιήθηκε, πιθανώς λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.

ΙΣΧΥΣ, ΟΧΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΣ

Οι αποτυχίες της Κίνας στην κεντρική και στην ανατολική Ευρώπη υπογραμμίζουν την ολοένα και πιο ιδεολογική προσέγγιση της χώρας στις εξωτερικές υποθέσεις υπό τον Σι Τζινπίνγκ. Τις περισσότερες από αυτές τις αποτυχίες τις προκάλεσε η ίδια στον εαυτό της. Η Κίνα ήταν επί μακρόν καχύποπτη με τις Δυτικές συμμαχίες, όπως το ΝΑΤΟ, αλλά η απόφασή της να υποστηρίξει ανοιχτά την ρωσική θέση προχώρησε ένα βήμα παραπέρα, λέγοντας ουσιαστικά στις χώρες των 16+1 να εγκαταλείψουν μία από τις βασικές προτεραιότητες της εξωτερικής πολιτικής τους. Οι άνθρωποι του κινεζικού κατεστημένου της εξωτερικής πολιτικής πρέπει να είχαν αναγνωρίσει πόσο κακή εντύπωση θα έκανε αυτό στην περιοχή, αλλά προφανώς δεν ήταν σε θέση να πείσουν την κινεζική ηγεσία. Αντίθετα, κέρδισε η επιθυμία του Σι να συνάψει συμφωνία με τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, με τον οποίο έχει ισχυρές προσωπικές σχέσεις. Αυτή η συμπεριφορά αποτελεί μέρος ενός συνολικού παραγκωνισμού των εμπειρογνωμόνων της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας, υπέρ των ιδεολόγων [που βρίσκονται] πιο κοντά στον Σι.

Στην οικονομική σφαίρα, η επένδυση στις λιγότερο εύπορες χώρες της Ευρώπης θα ήταν πρόκληση υπό οποιεσδήποτε συνθήκες. Αλλά η απροθυμία της Κίνας να φέρει εις πέρας τα προβληματικά έργα επιδείνωσε την κατάσταση. Αντίθετα, οι σύνοδοι κορυφής των 16+1 συνεχίστηκαν, με τους ίδιους αθετημένους στόχους που απαριθμούνται στον κινεζικό ιστότοπο του οργανισμού.

Η ανυποχώρητη προσέγγιση του Πεκίνου στην Ευρώπη ίσως να μην διαρκέσει για πάντα. Αναλυτές και αξιωματούχοι της κεντρικής και της ανατολικής Ευρώπης που έχουν αντιμετωπίσει την Κίνα λένε ότι οι αξιωματούχοι της είναι πλέον ισχυροί γλωσσικά στο μωσαϊκό των γλωσσών και των παραδόσεων που συνθέτουν την περιοχή. Και η κινεζική ηγεσία είναι επίμονη - μολονότι η επίσκεψη της πρέσβεως της στην περιοχή τον περασμένο μήνα θεωρήθηκε αποτυχημένη, το Πεκίνο είναι απίθανο να τα παρατήσει. Η επιτυχία, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από την επιστροφή σε πιο ρεαλιστικές πολιτικές. Και με τον Σι Τζινπίνγκ να είναι πιθανό να αναλάβει άλλη μια πενταετή θητεία σε μια συνεδρίαση – κλειδί του Κομμουνιστικού Κόμματος αυτό το φθινόπωρο, αυτού του είδους η διόρθωση πορείας ίσως χρειαστεί να περιμένει.