Το Ιράν στο πυρηνικό άκρο

Τον περασμένο μήνα, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εισήλθε σε νέο επικίνδυνο έδαφος: η Τεχεράνη κατέχει πλέον αρκετό ουράνιο υψηλού εμπλουτισμού για μια πυρηνική βόμβα. Αυτό το υλικό, εμπλουτισμένο στο 60%, θα πρέπει να εμπλουτιστεί περαιτέρω σε σχεδόν 90% - το αποκαλούμενο ουράνιο οπλικής βαθμίδας - πριν μπορέσει να χρησιμοποιηθεί σε ένα πυρηνικό όπλο. Αλλά αυτή η διαδικασία, γνωστή ως «κρίσιμος χρόνος» (breakout), θα χρειάζεται πλέον λίγες εβδομάδες, λόγω των προόδων του Ιράν από το 2019 και μετά, όταν η Τεχεράνη ξεκίνησε να αποτινάζει τους περιορισμούς της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν του 2015, μετά την απόσυρση των ΗΠΑ από την συμφωνία. Μολονότι αυτή η ενέργεια δεν θα έδινε από μόνη της στο Ιράν μια βόμβα, είναι το πιο σημαντικό βήμα για την κατασκευή μιας τέτοιας.

Πύραυλοι κοντά στην Τεχεράνη, τον Σεπτέμβριο του 2010. Morteza Nikoubazl / Reuters
-------------------------------------------------------

Οι συνέπειες αυτού του ορόσημου είναι βαθιές. Μέχρι τώρα, η διεθνής κοινότητα έχει μήνες, αν όχι χρόνια, ώστε να αποτρέψει οποιαδήποτε ιρανική κούρσα για [την κατασκευή] υλικού βαθμίδας βόμβας - άφθονος χρόνος για να επιλύσει διπλωματικά την κρίση. Εάν αυτό αποτύχει, οι Ηνωμένες Πολιτείες διατηρούν πάντα τις στρατιωτικές επιλογές ως έσχατη λύση. Πράγματι, αυτό το γεγονός έχει συμβάλλει στο να αποτραπεί το Ιράν από την προσπάθεια κατασκευής μιας βόμβας. Όμως, όπως σημείωσε ο απεσταλμένος των ΗΠΑ, Robert Malley, τον περασμένο μήνα, οι ικανότητες του Ιράν έχουν φτάσει στο σημείο όπου η Τεχεράνη «θα μπορούσε δυνητικά να παραγάγει αρκετό καύσιμο για μια βόμβα προτού μπορέσουμε να το καταλάβουμε, πόσω μάλλον να το σταματήσουμε». Δεδομένου ότι οι Δημοκρατικοί και οι Ρεπουμπλικάνοι υποστηρίζουν εδώ και καιρό ότι δεν θα επιτρέψουν στο Ιράν να παραγάγει πυρηνικά όπλα [1], το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ίσως να μην είναι σε θέση να αποτρέψουν μια ιρανική κούρσα θα πρέπει να είναι βαθιά ανησυχητικό.

Η ευκολότερη λύση σε αυτό το πρόβλημα, και αυτή στην οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες φαίνεται ότι εξακολουθούν να υπολογίζουν, θα ήταν η επιστροφή στην πυρηνική συμφωνία του Ιράν. Αυτό θα αγόραζε χρόνο, ανατρέποντας πολλά από αυτά τα πυρηνικά κέρδη [και] θέτοντας το χρονοδιάγραμμα του «κρίσιμου χρόνου» του Ιράν στους σχεδόν έξι μήνες. Αλλά οι συνομιλίες για την αναβίωση [2] της συμφωνίας έχουν σταματήσει λόγω της απαίτησης του Ιράν να αφαιρέσει το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ το Σώμα των Φρουρών της Ισλαμικής Επανάστασης (Islamic Revolutionary Guards Corps) από τον καθορισμένο κατάλογο τρομοκρατών - προφανώς κάτι υπερβολικό για την κυβέρνηση Μπάιντεν. Το πρόβλημα με την αναμονή για την υλοποίηση μιας συμφωνίας, ωστόσο, είναι ότι όσο περισσότερο σέρνεται το αδιέξοδο, τόσο λιγότερο πιθανή γίνεται μια συμφωνία, καθώς τα οφέλη της θα μειώνονται τόσο για την Τεχεράνη όσο και για την Ουάσιγκτον.

Δυστυχώς, στο ορατό μέλλον η διεθνής κοινότητα ίσως βρεθεί αντιμέτωπη με ένα Ιράν στο κατώφλι ενός πυρηνικού όπλου. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει να σκεφτεί δημιουργικά το πώς θα διαχειριστεί αυτή την κατάσταση των πραγμάτων εάν θέλει να αποφύγει μια ιρανική βόμβα και τις αρνητικές συνέπειες που θα ακολουθούσαν.

ΑΝΑΛΥΟΝΤΑΣ ΤΟΝ «ΚΡΙΣΙΜΟ ΧΡΟΝΟ»

Είναι χρήσιμο να αναλογιστούμε τις προκλήσεις που θέτει ο «κρίσιμος χρόνος», ως ότι ελέγχονται από τρία ρολόγια. Το πρώτο ρολόι μετρά τον χρόνο που θα χρειαζόταν το Ιράν για να παραγάγει αρκετό υλικό για μια βόμβα. Το δεύτερο, τον χρόνο που θα χρειάζονταν οι διεθνείς επιθεωρητές ή οι Δυτικές πρωτεύουσες για να εντοπίσουν αυτές τις δραστηριότητες. Και το τρίτο, τον χρόνο που απαιτείται για να ανταποκριθεί η διεθνής κοινότητα. Ιστορικά, ο χρόνος στο πρώτο ρολόι ήταν επαρκώς μεγαλύτερος από τον χρόνο στο δεύτερο και στο τρίτο ρολόι. Σήμερα όμως αυτό δεν ισχύει πλέον.

Σύμφωνα με Aμερικανούς αξιωματούχους, το Ιράν [3] θα χρειαζόταν «λίγες εβδομάδες» για να παραγάγει αρκετό υλικό για μια βόμβα, ενώ κάποιοι εξωτερικοί εμπειρογνώμονες έχουν εκτιμήσει ότι θα μπορούσε να γίνει σε περίπου δέκα ημέρες (το πρώτο ρολόι). Αυτό το χρονοδιάγραμμα πιθανότατα θα συνεχίσει να συρρικνώνεται, καθώς προχωρά το πρόγραμμα του Ιράν. Οι επιθεωρητές επισκέπτονται τις τοποθεσίες εμπλουτισμού του Ιράν περίπου μία φορά την εβδομάδα (το δεύτερο ρολόι). Έτσι, το Ιράν θα μπορούσε να συγχρονίσει τον «κρίσιμο χρόνο» έτσι ώστε οι επιθεωρητές να αφιχθούν και να ανακαλύψουν πολύ αργά ή με λίγες μέρες να απομένουν προτού το Ιράν παράγει αρκετό υλικό για μια βόμβα. Το Ιράν θα μπορούσε επίσης να κατασκευάσει μια δικαιολογία για να αρνηθεί στους επιθεωρητές την συνηθισμένη τους πρόσβαση, και να ολοκληρώσει την παραγωγή εν τη απουσία τους.

Οι επιθεωρητές θα αναφέρουν την κατάσταση στους ηγέτες του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Agency, IAEA), αλλά αυτές οι πληροφορίες θα έπρεπε στην συνέχεια να φτάσουν στην Ουάσιγκτον. Είναι επίσης πιθανό, αν και σε καμία περίπτωση βέβαιο, ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες ή ένας από τους συμμάχους τους θα εντόπιζαν τις προετοιμασίες για τον «κρίσιμο χρόνο» μέσω της δικής τους συλλογής πληροφοριών. Ακόμα κι έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα ήθελαν να αναλύσουν την πληροφορία και να συγκαλέσουν ανώτερους αξιωματούχους για να συζητήσουν και να εξετάσουν τις επιλογές - μια διαδικασία που θα απαιτούσε περισσότερο χρόνο.