Είναι η οικονομία της Ρωσίας στο χείλος της καταστροφής;

Αν και τα νοικοκυριά μόλις αρχίζουν να αισθάνονται τον αντίκτυπο του χαμηλότερου βιοτικού επιπέδου, ορισμένες βιομηχανίες έχουν ήδη πληγεί σκληρά. Αντί να εξετάζουμε τα συνολικά δεδομένα της βιομηχανικής παραγωγής, τα οποία περιλαμβάνουν τόσο τις πρώτες ύλες όσο και τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, είναι πιο διορατικό να αναλύουμε κάθε τομέα ξεχωριστά. Ο τομέας των πρώτων υλών έχει επηρεαστεί ελάχιστα, κάτι που δεν αποτελεί έκπληξη δεδομένου ότι οι τιμές είναι υψηλές και ότι οι Δυτικές κυρώσεις έχουν σχεδιαστεί για να διατηρήσουν τα περισσότερα εμπορεύματα, μέχρι στιγμής συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, σε ελεύθερη ροή.

Η ρωσική οικονομία οφείλει μεγάλο μέρος της ανθεκτικότητάς της στο εμπόριο φυσικών πόρων. Με σιωπηλή διπλωματική υποστήριξη από τις Ηνωμένες Πολιτείες [5], το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ αμβλύνουν τις κυρώσεις που υποτίθεται ότι θα ίσχυαν κατά των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου αργότερα φέτος. Για να μην εκτιναχθούν οι τιμές της ενέργειας, η Δύση έχει υποχωρήσει από κάποιες προσπάθειες να εμποδίσει την Ρωσία να ανακατευθύνει τις εξαγωγές πετρελαίου σε άλλους πελάτες, όπως η Κίνα και η Ινδία. Τώρα, με τις πρόσφατες τροποποιήσεις στις κυρώσεις, οι ευρωπαϊκές εταιρείες θα μπορούν να αποστέλλουν ρωσικό πετρέλαιο σε τρίτους.

Επειδή η Δύση έχει εφαρμόσει λίγες σημαντικές κυρώσεις στις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας και επειδή η απαγόρευση εισαγωγής πετρελαίου από την ΕΕ δεν τίθεται σε ισχύ παρά τον Δεκέμβριο, ο όγκος των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητος από τότε που επιβλήθηκαν οι κυρώσεις. Οι κυρώσεις αναγκάζουν τώρα την Ρωσία να πουλάει πετρέλαιο με έκπτωση περίπου 20 δολαρίων ανά βαρέλι στις παγκόσμιες τιμές αναφοράς. Ωστόσο, τα τελευταία μηνιαία στοιχεία που έδωσε στην δημοσιότητα η κυβέρνηση της Ρωσίας σχετικά με τα έσοδά της από την φορολόγηση του πετρελαίου υποδηλώνουν ότι η χώρα κερδίζει περίπου τόσα έσοδα από τις εξαγωγές της όσα και τον Ιανουάριο. Αντίθετα, τα έσοδα από την εξαγωγή φυσικού αερίου [6] —πολύ λιγότερο σημαντικά για την Ρωσία από όσο οι εξαγωγές πετρελαίου— έχουν βουλιάξει αφότου το Κρεμλίνο περιόρισε την πώλησή του στην Ευρώπη.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΔΕΙΝΑ

Σε αντίθεση με την ενεργειακή βιομηχανία της Ρωσίας, ο υπόλοιπος βιομηχανικός τομέας της Ρωσίας έχει πληγεί σκληρά. Μεταξύ των τομέων που επλήγησαν περισσότερο ήταν τα αυτοκίνητα, τα φορτηγά, οι μηχανές τρένου, και τα καλώδια οπτικών ινών, καθένα από τα οποία έχει δει την παραγωγή να μειώνεται πάνω από το μισό. Σε άλλους τομείς που είναι λιγότερο εκτεθειμένοι σε ξένη ιδιοκτησία ή σε σύνθετες αλυσίδες εφοδιασμού, όπως η κλωστοϋφαντουργία ή η επεξεργασία τροφίμων, η παραγωγή είναι σταθερή ή σε ορισμένες περιπτώσεις έχει αυξηθεί σε σχέση με πέρυσι.

Μια αιτία αυτής της βιομηχανικής αναταραχής είναι η απόσυρση ιαπωνικών, αμερικανικών, και ευρωπαϊκών εταιρειών που είχαν εργοστάσια στην Ρωσία. Ορισμένα από αυτά τα εργοστάσια θα ανοίξουν ξανά υπό νέα ρωσική ιδιοκτησία, αλλά το να λειτουργήσουν ανεξάρτητα μπορεί να αποδειχθεί δύσκολο. Οι κατασκευαστές δυσκολεύονται επίσης να προμηθευτούν τα απαραίτητα υλικά. Η πρόσβαση σε εξαρτήματα από το εξωτερικό είναι πλέον πολύ πιο δύσκολη, επειδή ακόμη και τα προϊόντα που δεν υπόκεινται σε επίσημους περιορισμούς είναι πιο δύσκολο να προσπελαστούν, να αποσταλούν, και να πληρωθούν. «Δεν μπορώ να πω ότι αντιμετωπίζουμε έναν ολοκληρωτικό αποκλεισμό», είπε στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, διευθύνων σύμβουλος της Transmashholding, μιας εταιρείας σιδηροδρομικού εξοπλισμού με έδρα τη Μόσχα, αναφερόμενος στις δυσκολίες που έχει η εταιρεία του στη ναυτιλία και την πληρωμή των εισαγόμενων εξαρτημάτων. «Αλλά αντιμετωπίζουμε αυξημένες τριβές».

Ένα βασικό ερώτημα τους επόμενους μήνες είναι εάν αυτές οι βιομηχανικές διαταραχές εντείνονται ή επιλύονται. Από τη μια πλευρά, η Ρωσία είχε τώρα σχεδόν μισό χρόνο για να δημιουργήσει εναλλακτικά δίκτυα πληρωμών και logistics, τα οποία θα επιτρέψουν σε ορισμένες κρίσιμες μη εγκεκριμένες εισαγωγές να φτάσουν στην χώρα. Από την άλλη πλευρά, οι ρωσικές εταιρείες όταν ερωτήθηκαν λένε ότι συνεχίζουν να αντλούν από τα υπάρχοντα αποθέματα, υπονοώντας ότι εξακολουθούν να δυσκολεύονται να προμηθευτούν τα απαραίτητα εξαρτήματα. Μηνιαία στοιχεία δείχνουν ότι οι ρωσικές εισαγωγές βιομηχανικών αγαθών και εξαρτημάτων παραμένουν πολύ κάτω από τα προπολεμικά επίπεδα.

Η μοίρα του βιομηχανικού τομέα της Ρωσίας έχει σημασία για διάφορους λόγους. Η βιομηχανία είναι μια κρίσιμη πηγή απασχόλησης, ειδικά σε αυτό που η Ρωσία αποκαλεί monogorods, ή αλλιώς πόλεις, συχνά στα Ουράλια ή την Σιβηρία, που εξαρτώνται από ένα μόνο εργοστάσιο ή βιομηχανία. Στο παρελθόν, οι απολύσεις σε τέτοιες πόλεις έχουν προκαλέσει μεγάλες διαμαρτυρίες και κοινωνικές αναταραχές που έχουν αποδειχθεί πολιτικά αποσταθεροποιητικές. Πρόσφατη έρευνα από μια ρωσική δεξαμενή σκέψης διαπίστωσε ότι οι μισές από όλες τις monogorods θα αντιμετωπίσουν άμεσο αρνητικό αντίκτυπο λόγω των κυρώσεων. Η κυβέρνηση της Ρωσίας θα δυσκολευτεί να βρει κεφάλαια για την στήριξη των πολιορκημένων βιομηχανιών, δεδομένου του αυστηρότερου προϋπολογισμού της ίδιας της κυβέρνησης.

Τα οικονομικά της κυβέρνησης της Ρωσίας έχουν γίνει πιο δύσκολο να αναλυθούν τώρα που το Κρεμλίνο έχει σταματήσει να δημοσιοποιεί λεπτομέρειες σχετικά με τις δαπάνες, πιθανώς για να κρύψει το κόστος του πολέμου. Τον Απρίλιο, τον τελευταίο μήνα για τον οποίο η Ρωσία δημοσίευσε λεπτομερή στοιχεία, οι αμυντικές δαπάνες είχαν αυξηθεί κατά 40% σε ετήσια βάση. Εκτός από τους υψηλότερους μισθούς και το λειτουργικό κόστος για την χρηματοδότηση της επίθεσης στην Ουκρανία, το Κρεμλίνο θα χρειαστεί επίσης να διαθέσει σημαντικούς μελλοντικούς πόρους για την ανοικοδόμηση του τεράστιου αποθέματος εξοπλισμού που έχει υποστεί ζημιά ή καταστράφηκε στα πεδία μάχης της Ουκρανίας. Το κόστος του πολέμου [7] αθροίζεται, όχι μόνο στον ισολογισμό της κεντρικής κυβέρνησης αλλά και στις περιφερειακές κυβερνήσεις, από τις οποίες ζητείται να δημιουργήσουν τάγματα εθελοντών.