Τι σημαίνει η επιστροφή του Λούλα για τον Αμαζόνιο

Ο θρίαμβος του Luiz Inácio Lula da Silva στις προεδρικές εκλογές της Βραζιλίας σηματοδοτεί μια στιγμή ορόσημο στην παγκόσμια πολιτική της κλιματικής αλλαγής. Ο Λούλα -όπως είναι παγκοσμίως γνωστός- θα αντικαταστήσει τον απερχόμενο πρόεδρο και αρνητή της κλιματικής αλλαγής Ζαΐρ Μπολσονάρο, ο οποίος αφήνει μια κληρονομιά περιβαλλοντικής καταστροφής: η αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο αυξήθηκε κατά περισσότερο από 50% κατά την διάρκεια της τετραετούς θητείας του. Ο Αμαζόνιος, το μεγαλύτερο τροπικό δάσος στον κόσμο, μετριάζει την υπερθέρμανση του πλανήτη απορροφώντας διοξείδιο του άνθρακα από την ατμόσφαιρα. Οι επιστήμονες προειδοποιούν πως η ανθρωπογενής αποψίλωση των δασών με τον σημερινό ρυθμό θα ωθήσει ολόκληρο το μεγαοικοσύστημα σε ένα σημείο καμπής, μετά το οποίο η δασική γη θα γίνει σαβάνα. Η απώλεια μιας τόσο μεγάλης δεξαμενής άνθρακα θα έχει καταστροφικές συνέπειες για την βιοποικιλότητα και την ανθρώπινη ευημερία στην Βραζιλία και πολύ πιο μακριά από αυτήν.

Πυρκαγιά μαίνεται στον Αμαζόνιο, στην Βραζιλία, τον Σεπτέμβριο του 2019. Bruno Kelly / Reuters
----------------------------------------

Ο Λούλα έκανε [προεκλογική] εκστρατεία με την υπόσχεση να μηδενίσει τα επίπεδα αποψίλωσης των δασών στον Αμαζόνιο. Το ερώτημα είναι αν μπορεί πράγματι να την πραγματοποιήσει. Η Βραζιλία [1] έχει αναπτύξει εθισμό στην αποψίλωση των δασών. Για να τον κόψει, ο επερχόμενος πρόεδρος θα πρέπει να συγκεντρώσει όλη την υποστήριξη που μπορεί να βρει.

ΤΙ ΕΧΕΙ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΙ Ο ΛΟΥΛΑ

Η ώθηση στην περιβαλλοντική αποσύνθεση στον Αμαζόνιο [2] προκύπτει από έναν χαλαρό αλλά αποτελεσματικό πολιτικό συνασπισμό που συμπεριλαμβάνει κτηνοτρόφους βοοειδών, εξαγωγείς εμπορευμάτων, και εταιρείες εξόρυξης. Μαζί, αυτοί οι δρώντες ασκούν πίεση στα μέλη του κογκρέσου της Βραζιλίας για να χαλαρώσουν τους υφιστάμενους νόμους και κανονισμούς για την προστασία του τροπικού δάσους. Μπλοκάρουν τις πολιτικές υπέρ του κλίματος και ασκούν πίεση στις κρατικές Αρχές για να απέχουν από την επιβολή προστίμων και κυρώσεων για περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Ο συνασπισμός ασκεί επιρροή χρηματοδοτώντας τις εκστρατείες επίδοξων πολιτικών και βοηθώντας τους να αυξήσουν την προσέλευση τις κάλπες. Αυτό τους δίνει πλεονέκτημα σε όλους τους κλάδους της κυβέρνησης. Ως αποτέλεσμα, το κράτος της Βραζιλίας έχει γίνει λιγότερο ικανό να θεσπίζει περιβαλλοντικές προστασίες. Ο συνασπισμός για την αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου ενεργεί ατιμώρητα επειδή οι πολιτικοί που βοηθά να εκλεγούν τον προστατεύουν.

Ο συνασπισμός επωφελείται επίσης από την έμμεση υποστήριξη πιο σκοτεινών δρώντων. Στην απέραντη περιοχή του Αμαζονίου, εγκληματικά κυκλώματα διακινούν λαθραία αγαθά όπως ναρκωτικά, ξυλεία, άγρια ζώα, ακόμη και ανθρώπους. Δωροδοκούν και δελεάζουν κρατικούς αξιωματούχους για να εξασφαλίσουν πως το τροπικό δάσος ελέγχεται χαλαρά. Καθώς οι παράνομες οικονομικές δραστηριότητές τους εξαρτώνται από την κατασκευή και την πρόσβαση σε μυστικούς αεροδιαδρόμους, πλωτές οδούς, και συνοριακές διαβάσεις, έχουν κίνητρα να κρατούν τις δυνάμεις ασφαλείας μακριά από τις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Κατά την διάρκεια της θητείας του, ο Μπολσονάρο [3] ενίσχυσε τον συνασπισμό για την αποψίλωση των δασών με την έκδοση μιας σειράς εκτελεστικών διαταγμάτων για την αναίρεση κανόνων και θεσμών που προστατεύουν το τροπικό δάσος. Μείωσε επίσης τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τις υπηρεσίες προστασίας του περιβάλλοντος, μια κίνηση που πέτυχε να διαλύσει μεγάλο μέρος της ισχύος του βραζιλιάνικου κράτους. Σε διεθνές επίπεδο, ο Μπολσονάρο απέσυρε [την Βραζιλία] από τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα, στις οποίες η Βραζιλία ηγείτο για δεκαετίες στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Διέλυσε επίσης το διοικητικό σώμα του Amazon Fund, ενός οργανισμού που επέτρεπε σε ξένες χώρες να παρέχουν πόρους για να βοηθήσουν στην χρηματοδότηση πολιτικών υπέρ του κλίματος.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η ανομία στον Αμαζόνιο εκτινάχθηκε υπό την επίβλεψη του Μπολσονάρο. Αυτή η βία δεν περιορίστηκε στις δολοφονίες ενεργών ακτιβιστών για το κλίμα. Μεταξύ του 2018 και του 2020, τα ποσοστά δολοφονιών αυξήθηκαν κατά 9% στις αγροτικές περιοχές και κατά 13,8% σε μικρές πόλεις σε όλο τον Αμαζόνιο, ενώ οι βίαιοι θάνατοι στην υπόλοιπη Βραζιλία μειώθηκαν. Το βίαιο έγκλημα είναι ιδιαίτερα εμφανές σε περιοχές του τροπικού δάσους όπου η αποψίλωση των δασών αφθονεί: δήμοι όπου τα ποσοστά αποψίλωσης είναι υψηλά έχουν ποσοστό βίαιων θανάτων που είναι 48% υψηλότερο από εκείνο σε περιοχές όπου η αποψίλωση των δασών είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Ο Λούλα [4] θα αντιμετωπίσει σκληρή αντιπολίτευση στις προσπάθειές του να τερματίσει την αποψίλωση των δασών. Υπολογίζεται πως το 40% των εδρών στο νεοεκλεγμένο κογκρέσο κατέχονται από πολιτικούς οι οποίοι εκπροσωπούν ομάδες συμφερόντων που θα πλήττονταν εάν θεσπιστούν πραγματικά αποτελεσματικές προστασίες. Θα εργαστούν σκληρά για να μπλοκάρουν τα νομοσχέδια για το κλίμα και την κατανομή κονδυλίων για την προστασία του Αμαζονίου. Η δημοσιονομική κατάσταση της διοίκησης, επιπλέον, είναι δεινή. Σε μια εποχή που απαιτούνται επενδύσεις για την ανοικοδόμηση της κρατικής ικανότητας για την προστασία των δασών, στα δημόσια ταμεία στην Βραζιλία τα μετρητά τελειώνουν.

Ο Λούλα θα προωθήσει επίσης τις πολιτικές του για το κλίμα σε μια εποχή που η παγκόσμια καταναλωτική οικονομία απαιτεί περισσότερη, παρά λιγότερη, αποψίλωση δασών. Οι αγορές στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες, και κυρίως την Κίνα σαρώνουν βραζιλιάνικα προϊόντα όπως η σόγια και το βόειο κρέας από περιοχές που έχουν αποψιλωθεί, δημιουργώντας ισχυρά κίνητρα για την κοπή δέντρων και την εκκαθάριση γης με την πυρπόλησή της.

ΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΚΑΝΕΙ Ο ΛΟΥΛΑ