Ο πόλεμος του Πούτιν και οι κίνδυνοι διάλυσης της Ρωσίας

Οι βαθύτερες δημογραφικές αλλαγές θα μπορούσαν επίσης να αυξήσουν τις εκκλήσεις για αποκέντρωση. Από τις 20 ρωσικές περιοχές με θετική πληθυσμιακή αύξηση, οι 19 έχουν σχετικά υψηλά ποσοστά μη εθνικών Ρώσων. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για το Νταγκεστάν και την Τσετσενία στον Βόρειο Καύκασο και την Τούβα στην Σιβηρία. Στην Sakha, την πιο βόρεια δημοκρατία της Ρωσίας, η περιφερειακή πρωτεύουσα Γιακούτσκ έχει δει τον πληθυσμό της να διπλασιάζεται μέσα σε 30 χρόνια, χάρη στην έξοδο νεαρών Γιακούτς από τις αγροτικές περιοχές προς την πόλη, καθιστώντας την πόλη την πιο ζωντανή αστική σκηνή της Ρωσίας για αυτόχθονες πολιτισμούς.

Αν και τα παράπονά τους είναι γνήσια, οι εθνοτικές μειονότητες της Ρωσίας δεν φωνάζουν για απόσχιση. Έρευνες δείχνουν έντονο ρωσικό κρατικό πατριωτισμό στις εθνοτικές δημοκρατίες. Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι αυτοί οι πληθυσμοί θα συσπειρώνονταν για ανεξαρτησία εάν η διαδικασία είχε τεθεί σε κίνηση. Αλλά είναι πιο πιθανό ότι η πλειοψηφία θα συνέχιζε να βλέπει την Ρωσία ως πατρίδα της και θα ήταν ικανοποιημένοι με το να τους δοθεί περισσότερη πολιτιστική και πολιτική αυτονομία.

ΜΗΝ ΕΛΠΙΖΕΤΕ ΓΙΑ ΚΑΤΑΡΡΕΥΣΗ

Παρά την έλλειψη αποδεικτικών στοιχείων για την υποστήριξη μιας διάλυσης που προέρχεται από το εσωτερικό της Ρωσίας, ορισμένοι Δυτικοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και παρατηρητές έχουν ενδιαφερθεί για το ενδεχόμενο. Η Επιτροπή για την Ασφάλεια και την Συνεργασία στην Ευρώπη (Commission on Security and Cooperation in Europe), ένας κυβερνητικός οργανισμός γνωστός και ως Αμερικανική Επιτροπή του Ελσίνκι (U.S. Helsinki Commission), η οποία περιλαμβάνει μεταξύ των μελών της γερουσιαστές, εκπροσώπους του Κογκρέσου, και εκτελεστικούς αξιωματούχους, δήλωσε ότι η απο-αποικιοποίηση της Ρωσίας είναι «ηθική και στρατηγική επιταγή». Τον Μάιο, ο δημοσιογράφος κατά της κλεπτοκρατίας, Casey Michel, διατύπωσε ένα παρόμοιο επιχείρημα στο The Atlantic: «Η Δύση πρέπει να ολοκληρώσει το έργο που ξεκίνησε το 1991. Πρέπει να επιδιώξει την πλήρη απο-αποικιοποίηση της Ρωσίας». Ο Sergej Sumlenny, γράφοντας για την φιλοΝΑΤΟϊκή δεξαμενή σκέψης Center for European Policy Analysis, έθεσε το ερώτημα ως εξής: «Κατάρρευση της Ρωσίας; Καλά νέα για όλους».

Παρόμοια συναισθήματα προήλθαν από την Πολωνία και την Ουκρανία. Ο βραβευμένος με Νόμπελ και πρώην πρόεδρος της Πολωνίας, Λεχ Βαλέσα, έχει υποστηρίξει την απόσχιση των «60 λαών που αποικίστηκαν από την Ρωσία», έτσι ώστε η Ρωσία να περιοριστεί σε μια χώρα περίπου 50 εκατομμυρίων κατοίκων (σε αντίθεση με μια χώρα των 140 εκατομμυρίων). Μια Κοινωνία των Ελεύθερων Εθνών (League of Free Nations) καθώς και ένα Φόρουμ των Ελεύθερων Λαών της Ρωσίας (Forum of the Free Peoples of Russia) έχουν διοργανώσει συναντήσεις στην κεντρική Ευρώπη και ζήτησαν «να απελευθερωθούν τα φυλακισμένα έθνη» -μια διατύπωση που παραπέμπει στην τσαρική περίοδο, όταν οι διαφωνούντες χλεύαζαν την Ρωσία ως «φυλακή για έθνη» και από το Αντι-μπολσεβίκικο Μπλοκ Εθνών (Anti-Bolshevik Bloc of Nations ) που υποστηριζόταν από την CIA κατά την διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου [7].

Οι εξόριστοι από τις εθνοτικές μειονοτικές ομάδες της Ρωσίας και στελέχη της ρωσικής αντιπολίτευσης αποτελούν την πλειοψηφία των ατόμων που συμμετείχαν σε αυτά τα συνέδρια. Για παράδειγμα, σε συνάντησή του στην Πράγα τον Ιούλιο, το Φόρουμ των Ελεύθερων Λαών της Ρωσίας δημοσίευσε, μια «Διακήρυξη για την απο-αποικιοποίηση της Ρωσίας», συνοδευόμενη από έναν χάρτη μιας διαμελισμένης Ρωσίας με περίπου 30 νέες δημοκρατίες.

Αλλά οι Δυτικοί πολιτικοί δεν πρέπει να πέσουν στην παγίδα να συγχέουν τις ριζοσπαστικές δηλώσεις των πολιτικών εξόριστων με τις απόψεις των Ρώσων πολιτών, οι οποίες είναι πολύ πιο διαφοροποιημένες. Θα ήταν επίσης λάθος να υποθέσουμε ότι οι ενδυναμωμένες μειονότητες θα βοηθούσαν αυτόματα στην δημιουργία μιας Ρωσίας πιο συγχρονισμένης με τα Δυτικά πρότυπα. Οι εθνοτικές μειονότητες δεν έχουν μεγαλύτερη τάση προς την δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την χρηστή διακυβέρνηση, και τον φιλοδυτικό φιλελευθερισμό από όσο η ρωσική εθνική πλειοψηφία.

Το κύριο πολιτιστικό χάσμα της Ρωσίας δεν είναι μεταξύ Ρώσων και μειονοτήτων, αλλά μεταξύ μεγάλων αστικών περιοχών και της υπόλοιπης χώρας: βιομηχανικά υποβαθμισμένες περιοχές, αγροτικές επαρχίες, και εθνοτικές δημοκρατίες. Οι μεγάλες πόλεις της Ρωσίας έχουν δείξει αυξανόμενα σημάδια δέσμευσης της κοινωνίας των πολιτών και πλουραλισμού της βάσης την τελευταία δεκαετία —ακόμα κι αν αυτή η τάση έχει κατασταλεί, ειδικά μετά το ξέσπασμα του πολέμου στην Ουκρανία [8]. Οι κάτοικοι της υπαίθρου και οι μειονότητες, αντίθετα, τείνουν να είναι πιο συντηρητικοί όσον αφορά τα πολιτιστικά ήθη και να υποστηρίζουν περισσότερο ένα αυταρχικό και πατερναλιστικό καθεστώς. Οι μουσουλμανικές μειονότητες είναι πιο πιθανό να αντιταχθούν στα δικαιώματα των αμβλώσεων, στους φιλελεύθερους νόμους περί διαζυγίου, στην ισότητα στο χώρο εργασίας, και στα δικαιώματα των LGBTQ. Είναι επίσης πιο πιθανό να καταδικάσουν το ΝΑΤΟ [9] και τις Ηνωμένες Πολιτείες για τις πολιτικές τους στη Μέση Ανατολή.

Η συνηγορία για την κατάρρευση της Ρωσίας είναι μια λανθασμένη στρατηγική, που βασίζεται στην έλλειψη γνώσης του τι συνδέει την ρωσική κοινωνία σε όλη της την ποικιλομορφία. Το πιο σημαντικό, μια τέτοια στρατηγική επίσης αποτυγχάνει να θεωρήσει ότι μια ρωσική διάλυση θα ήταν καταστροφική για την διεθνή ασφάλεια. Μια κατάρρευση θα προκαλούσε αρκετούς εμφυλίους πολέμους. Τα νέα κράτη θα μάχονταν μεταξύ τους για τα σύνορα και τα οικονομικά περιουσιακά στοιχεία. Οι ελίτ της Μόσχας, που ελέγχουν ένα τεράστιο πυρηνικό οπλοστάσιο, θα αντιδρούσαν με βία σε κάθε απόσχιση. Οι υπηρεσίες ασφαλείας και οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου θα συνέτριβαν κάθε προσπάθεια εκδημοκρατισμού εάν αυτό σήμαινε επανάληψη του διαμελισμού της Σοβιετικής Ένωσης. Αν και η απο-αποικιοποίηση μοιάζει με απελευθέρωση, στην πράξη πιθανότατα θα ωθούσε ολόκληρη την Ρωσία και τις περιοχές εθνοτικών μειονοτήτων ακόμη πιο πίσω.