Η νέα Εθνική Στρατηγική Αναθεώρηση της Γαλλίας

«Μέχρι το 2030, θέλω η Γαλλία να έχει εδραιώσει το ρόλο της ως μια ισορροπημένη, ενωμένη δύναμη παγκόσμιας επιρροής που θα ηγηθεί στην ευρωπαϊκή αυτονομία, και μια δύναμη που αναλαμβάνει τις ευθύνες της συμβάλλοντας, ως αξιόπιστος και υποστηρικτικός εταίρος, στην διατήρηση των πολυμερών μηχανισμών που βασίζονται στο διεθνές δίκαιο» [1]. Με αυτά τα λόγια εκφράζει το όραμά του ο Γάλλος πρόεδρος, Emmanuel Macron, στο προοίμιο της Εθνικής Στρατηγικής Αναθεώρησης (National Strategic Review), το κατεξοχήν έγγραφο υψηλής στρατηγικής της Γαλλίας σύμφωνα με το οποίο ασκείται όχι μόνο η εξωτερική –η οποία αποτελεί και το αντικείμενο της παρούσας ανάλυσης- αλλά και η εσωτερική πολιτική του κράτους. Σε αυτήν περιγράφεται το περιβάλλον ασφάλειας εντός του οποίου καλείται να δράσει η κυβέρνηση (όπως το αντιλαμβάνεται η νυν ηγεσία της Γαλλίας), κατονομάζονται οι προκλήσεις που καλείται να αντιμετωπίσει, και καθορίζονται οι στρατηγικοί στόχοι που επιδιώκει να εκπληρώσει. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η αμέσως προηγούμενη στρατηγική είχε δημοσιευθεί το 2017, έχοντας τίτλο Στρατηγική Αναθεώρηση Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας (Defence and National Security Strategic Review) [2].

Συνεδρίαση του Συμβουλίου Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας (30 Οκτωβρίου 2020). Πηγή: https://www.elysee.fr/en/french-presidency/defence-and-national-security...
----------------------------------------------------------------

Η εκάστοτε Στρατηγική Αναθεώρηση εκπονείται από το Συμβούλιο Άμυνας και Εθνικής Ασφάλειας [Defence and National Security Council (DNSC)] της Γαλλίας, το οποίο προέκυψε το 2019 ως μετεξέλιξη του Συμβουλίου Εθνικής Άμυνας (National Defence Council) [3] και συνεδριάζει σε εβδομαδιαία βάση [4] με σκοπό την παρακολούθηση και τον συντονισμό των θεμάτων που αφορούν την εθνική άμυνα, τις υπηρεσίες πληροφοριών, την εσωτερική ασφάλεια, την οικονομία, την ενέργεια, και την διαχείριση κρίσεων. Η σύνθεσή του περιλαμβάνει τον Πρόεδρο της Γαλλικής Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Άμυνας (Minister for the Armed Forces), τον Υπουργό Εσωτερικών (Minister of the Interior), τον Υπουργό Οικονομίας, Οικονομικών και Ανάκαμψης (Minister of the Economy, Finance and the Recovery), τον Εντεταλμένο Υπουργό Δημόσιου Λογιστικού (Minister Delegate for Public Accounts), τον Υπουργό Εξωτερικών (Minister of Foreign Affairs), και άλλους Υπουργούς ανάλογα με το προς εξέταση ζήτημα.

Η προετοιμασία των απαραίτητων εγγράφων για κάθε συνεδρίαση πραγματοποιείται από την Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου [General Secretariat for Defence and National Security (SGDSN)], η οποία είναι ένα διυπηρεσιακό όργανο που υπάγεται απευθείας στον Πρωθυπουργό με αποστολή «[…] την παρακολούθηση των απειλών ασφάλειας, την προετοιμασία κυβερνητικών σχεδίων και τον συντονισμό της διαχείρισης κρίσεων, την παροχή συμβουλών στην κυβέρνηση και τη συμμετοχή στη σύνταξη νομοσχεδίων και διαταγμάτων που αφορούν θέματα ασφάλειας και άμυνας, και την εκτέλεση ποικίλων επιχειρησιακών καθηκόντων» [5]. Το δε εσωτερικό της οργανόγραμμα περιλαμβάνει δύο ακόμα Συμβούλια, το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών (National Intelligence Council) [6] το οποίο είναι αρμόδιο για την εξέταση ζητημάτων πληροφοριών που άπτονται της εθνικής ασφάλειας και το Συμβούλιο Πυρηνικών Εξοπλισμών (Nuclear Armaments Council) [7] το οποίο είναι αρμόδιο για την εξέταση των ζητημάτων που αφορούν την πυρηνική τεχνολογία των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων [8].

ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΝΕΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Το εξεταζόμενο στρατηγικό έγγραφο έχει έκταση 51 σελίδες˙ υποδιαιρείται σε τρεις επιμέρους ενότητες και –όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή– προλογίζεται από τον Γάλλο Πρόεδρο. Εκτός από το όραμά του, ο Emmanuel Macron αναφέρεται επιγραμματικά στα δυσάρεστα γεγονότα (κλιματική κρίση, πανδημίες, εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, κ.ά.) που έκαναν την εμφάνισή τους τα τελευταία χρόνια επισημαίνοντας την αλληλεξάρτηση μεταξύ της εγχώριας και της διεθνούς σκηνής. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι το γεγονός αυτό επεσήμανε και ο πρόεδρος Joe Biden στην αντίστοιχη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας (National Security Strategy) που δημοσίευσε ο Λευκός Οίκος στις 12 Οκτωβρίου του 2022 [9], στην οποία αναφέρει ότι «Σε έναν διασυνδεδεμένο κόσμο, δεν υπάρχει σαφής διαχωριστική γραμμή μεταξύ εξωτερικής και εσωτερικής πολιτικής» [10]. Ο Γάλλος Πρόεδρος τονίζει επίσης την ανάγκη προάσπισης της Γαλλικής και Ευρωπαϊκής κυριαρχίας, τον κατακερματισμό της παγκόσμιας τάξης, την εμφάνιση του υβριδικού πολέμου, την σύμπλευση της Γαλλίας με την Στρατηγική Πυξίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης [11] και το νέο Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ [12], αλλά και την αυξανόμενη δυσκολία αντιμετώπισης των προκλήσεων σε ένα κόσμο όπου «οι γραμμές μεταξύ στρατηγικού ανταγωνισμού και σύγκρουσης γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτες», λέγοντας ότι τα συμπεράσματα της Στρατηγικής Αναθεώρησης του 2017 παραμένουν επίκαιρα.

Το εξώφυλλο της Εθνικής Στρατηγικής Αναθεώρησης. Πηγή: http://www.sgdsn.gouv.fr/
-------------------------------------------------------------------------

Η πρώτη ενότητα της Στρατηγικής Αναθεώρησης με τίτλο Στρατηγική ανάλυση (Strategic analysis) [13] ξεκινάει με μια αναφορά στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει είναι ενδεικτική των αλλαγών που έχουν σημειωθεί στο περιβάλλον ασφάλειας και οι οποίες επιτάσσουν την προσαρμογή της στρατηγικής της Γαλλίας. Αυτή θα εστιάσει στην προώθηση της κοινής αντίληψης όσον αφορά της Ευρωπαϊκή άμυνα και στρατηγική αυτονομία και τον εκσυγχρονισμό των Γαλλικών Ενόπλων Δυνάμεων, χωρίς ωστόσο να βάζει σε δεύτερη μοίρα την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την διαχείριση κρίσεων, λειτουργώντας συμπληρωματικά ως προς τον Οργανισμό Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ). Στην συνέχεια, στο 1ο κεφάλαιο «Ένας κόσμος ανανεωμένης έντασης» (A world of renewed tension), αναφέρεται στον περιφερειακό και συνάμα διεθνή χαρακτήρα του στρατηγικού ανταγωνισμού ο οποίος πλέον εξελίσσεται σε ανοιχτή αντιπαράθεση, τονίζοντας ότι η νέα Στρατηγική Αναθεώρηση της Γαλλίας έχει ως στόχο την υλοποίηση της Στρατηγικής Πυξίδας της ΕΕ και του νέου Στρατηγικού Δόγματος του ΝΑΤΟ, ενσωματώνοντας παράλληλα τις εθνικές ανάγκες.

Ακολούθως καθορίζει δύο κύρια πεδία ανταγωνισμού, με πρώτο αυτό της Ρωσίας το οποίο προσδιορίζεται από τις αναθεωρητικές επιδιώξεις της, οι οποίες όχι μόνο εκφράζονται πλέον με άμεσο τρόπο αλλά έχουν διευρυνθεί και σε άλλες περιοχές, όπως η Αφρική. Ως δεύτερο πεδίο ανταγωνισμού καθορίζεται αυτό της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, της οποίας κύριος στόχος εκτιμάται ότι αποτελεί η ανάληψη ηγετικού ρόλου στην διεθνή σκηνή στην θέση των ΗΠΑ, τόσο μέσω του εκσυγχρονισμού των Ενόπλων Δυνάμεών της όσο και μέσα από πολυμερείς συνεργασίες και ιδιαιτέρως με την συνεργασία με την Ρωσία εναντίον της Δύσης. Στην συνέχεια, αναφέρεται στην προσπάθεια διεύρυνσης της σφαίρας επιρροής των δύο αυτών κρατών, με σκοπό την υπονόμευση του Δυτικού πολιτικού συστήματος και των αρχών που αυτό εκφράζει, εκμεταλλευόμενα τα κενά του διεθνούς δικαίου και την τεχνολογική υπεροχή. Εκφράζεται επίσης η ανησυχία όσον αφορά την χρήση πυρηνικών και την κατάρρευση της αρχιτεκτονικής ελέγχου εξοπλισμών, την αυξανόμενη ένταση που παρατηρείται στα θέατρα των επιχειρήσεων με την χρήση υβριδικών στρατηγικών, την ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση περιοχών όπως η Μέση Ανατολή, η Αφρική, και τα Δυτικά Βαλκάνια, την επάνοδο της τρομοκρατίας, αλλά και την επιδείνωση κρίσεων όπως η ενεργειακή, η επισιτιστική, η μεταναστευτική, κ.ά.

Στο 2ο κεφάλαιο με τίτλο Η στρατηγική αλληλεγγύη αντιμέτωπη με την δοκιμασία της αντιπαράθεσης (Strategic solidarity facing the test of confrontation), τονίζεται η ανάγκη αλληλεγγύης μέσα από την σύναψη συμμαχιών στο πλαίσιο της ΕΕ, του ΝΑΤΟ ή ακόμα και μέσω συνεργασιών κατά περίπτωση (add-hoc). Καθοριστικό ρόλο σε αυτή την προσπάθεια θα επιτελέσει η αύξηση της συμμετοχής της ΕΕ στον τομέα της άμυνας -σε συνεργασία με το ΝΑΤΟ- με την εφαρμογή του χρονοδιαγράμματος της Στρατηγικής Πυξίδας, αξιοποιώντας παράλληλα τα θεσμικά όργανα και τους μηχανισμούς που έχει αναπτύξει για το σκοπό αυτό, όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας [European Defence Fund (EDF)], η Μόνιμη Διαρθρωμένη Συνεργασία [Permanent Structured Cooperation (PESCO)], ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός για την Ειρήνη (European Peace Facility). Επιπλέον, επισημαίνεται η απώλεια ενδιαφέροντος των ΗΠΑ από δευτερεύουσες περιοχές όπως η Αφρική και η Μέση Ανατολή λόγω του ανταγωνισμού τους με την Κίνα, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε άνοδο αντι-Δυτικών δυνάμεων. Επιδίωξη της Γαλλίας σε αυτό το νέο περιβάλλον είναι η σύναψη συνεργασιών και σε νέες περιοχές όπως η Λατινική Αμερική και ο Ινδο-Ειρηνικός.

Η δεύτερη ενότητα της Στρατηγικής Αναθεώρησης έχει τίτλο Προκλήσεις που πρέπει να αντιμετωπιστούν (Challenges to be met) [14] και ξεκινά με την ιεράρχηση των προτεραιοτήτων ασφάλειας της Γαλλίας. Αυτές είναι η ενδυνάμωση της στρατηγικής αυτονομίας της που εξασφαλίζεται πρωτίστως μέσω της πυρηνικής αποτροπής, η απόκτηση ευρωπαϊκής κυριαρχίας και εδραίωσης των συμμαχιών, και τέλος η υπεράσπιση μιας σταθερής διεθνούς τάξης βασισμένης στον κανόνα δικαίου και την πολυμέρεια. Ακολούθως αναφέρεται στις στρατηγικές λειτουργίες οι οποίες περιλαμβάνουν την γνώση-εκτίμηση-αναμονή [15], η (πυρηνική) αποτροπή, η ζωτικής σημασίας προστασία-ανθεκτικότητα, η πρόληψη τόσο σε εθνικό όσο και σε υπερεθνικό επίπεδο, η παρέμβαση (για την προστασία της διασποράς, την υπεράσπιση των συμφερόντων και την ανάληψη των ευθυνών) και η επιρροή, η οποία αποτελεί μια νέα λειτουργία που απαιτεί συντονισμένη δράση.

Τα περιεχόμενα της Εθνικής Στρατηγικής Αναθεώρησης (1η σελίδα). Πηγή: http://www.sgdsn.gouv.fr/communiques_presse/revue-nationale-strategique-...
------------------------------------------------------------------------

Επισημαίνονται επίσης ορισμένες επιπτώσεις του σύγχρονου περιβάλλοντος, όπως ο περιορισμός των επιλογών και η αύξηση του κινδύνου, παράγοντες που επιβάλλουν την συλλογική προσέγγιση των θεμάτων ασφάλειας και την προσαρμογή της εξωτερικής πολιτικής. Η εν λόγω ενότητα ολοκληρώνεται με την παράθεση των γενικών στόχων που επιθυμεί να επιτύχει η Γαλλική Δημοκρατία με χρονικό ορίζονται το 2030, όπως η ανάπτυξη της ικανότητας να υπερασπίζεται τόσο την ενδοχώρα όσο και τις υπερπόντιες κτήσεις της, η συνδρομή στην ασφάλεια της Ευρώπης και στην σταθερότητα στη Μεσόγειο, η παροχή ασφάλειας από την υποσαχάρια Αφρική, μέχρι τον Περσικό Κόλπο και το κέρας της Αφρικής, την εξασφάλιση σταθερότητας στον Ινδο-Ειρηνικό, και την εξασφάλιση της ελευθερίας δράσης στον κυβερνοχώρο, το διάστημα, τον βυθό, την θάλασσα, και τον αέρα. Απαριθμεί, τέλος, τους δέκα στρατηγικούς στόχους που έχουν τεθεί από την ηγεσία.

ΟΙ ΔΕΚΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Η τρίτη ενότητα της Στρατηγικής Αναθεώρησης με τίτλο Οι δέκα στρατηγικοί στόχοι (Ten strategic objectives) [16] ξεκινά με την παράθεση του 1ου στρατηγικού στόχου, «Μια ισχυρή και αξιόπιστη πυρηνική αποτροπή» (A robust and credible nuclear deterrent), ο οποίος εξαρτάται από την πολιτική, επιχειρησιακή, και τεχνική αξιοπιστία της Γαλλίας, λαμβάνοντας υπόψιν του την ευρωπαϊκή διάσταση της γαλλικής αποτροπής αλλά και επιδιώκοντας η εν λόγω αποτροπή να είναι αποτελεσματική, ανεξάρτητη, και κυρίαρχη. Ο 2ος στρατηγικός στόχος φέρει τον τίτλο Μια ενωμένη και ανθεκτική Γαλλία (A united and resilient France) και επιδιώκει την ενδυνάμωση της ανθεκτικότητας συλλογικά και εις βάθος μέσω της εφαρμογής της Εθνικής Στρατηγικής Ανθεκτικότητας [National Resilience Strategy (NRS)], την προώθηση μιας βιώσιμης αμυντικής νοοτροπίας τόσο στην κοινωνία όσο και το κράτος, καθώς και την ανάπτυξη συνεργειών μεταξύ του Υπουργείου Άμυνας και των λοιπών κρατικών υπηρεσιών.

Ο 3ος στρατηγικός στόχος, Μια οικονομία που συμβάλλει στην αμυντική νοοτροπία (An economy contributing to a defence mindset), στηρίζεται στην εξασφάλιση των κρίσιμων προμηθειών και την αντιστοίχιση των αποθεμάτων με την παραγωγική ικανότητα, τη μείωση της παραγωγής και την υποστήριξη κύκλων για την σταδιακή προσαρμογή σε μια «οικονομία πολέμου», και τον εξορθολογισμό των ρυθμιστικών, κανονιστικών διαδικασιών ανάθεσης διαγωνισμών και υποστήριξης, υπό το πρίσμα της διαχείρισης κινδύνου. Ως 4ος στρατηγικός στόχος καθορίζεται η Πρώτης τάξεως ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο (First class cyber resilience), η οποία αποτελεί προϋπόθεση της κυριαρχίας και επιδιώκεται να εδραιωθεί μέσα από την δημιουργία περιφερειακών ομάδων επέμβασης και τη μακροπρόθεσμη επένδυση για την επίτευξη της ύψιστης κυβερνο-ανθεκτικότητας μέσω της δημιουργίας ενός δυναμικού δημόσιου και ιδιωτικού ψηφιακού οικοσυστήματος.

Ο 5ος στρατηγικός στόχος θέλει την «Γαλλία ως υποδειγματικό σύμμαχο στον ευρωατλαντικό χώρο» (France as an exemplary ally in the Euro-Atlantic area), επιδίωξη που σκοπεύει να επιτύχει με την συνεχή ενεργό συμμετοχή σε όλες τις αποστολές του ΝΑΤΟ αυξάνοντας την προστιθέμενη αξία της συμμαχίας, την ενδυνάμωση του πρωταγωνιστικού ρόλου της που πηγάζει από τις πυρηνικές της δυνατότητες, και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ΕΕ και ΝΑΤΟ, ιδίως σε νέους τομείς όπως η περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Ο 6ος στρατηγικός στόχος οραματίζεται την «Γαλλία ως κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας» (France as a driving force behind European strategic autonomy) κυρίως λόγω της συμμετοχής της στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ, και το Συμβούλιο Ασφάλειας του ΟΗΕ ως μόνιμο μέλος, μέσα από την ανάπτυξη των ικανοτήτων της αμυντικής βιομηχανίας που θα οδηγήσει στην τεχνολογική αυτονομία, αλλά και μέσω της ενδυνάμωσης της ικανότητας δράσης της ΕΕ σε παγκόσμιο επίπεδο με την ανάπτυξη του κατάλληλου είδους εργαλειοθήκης (toolbox) για κάθε περίπτωση.

Ο 7ος στρατηγικός στόχος επιδιώκει να καταστήσει την «Γαλλία ως αξιόπιστο εταίρο σε θέματα κυριαρχίας και αξιόπιστο πάροχο ασφάλειας» (France as a reliable sovereignty partner and a credible provider of security) μέσω της ανάπτυξης μιας συνεκτικής στρατηγικής τόσο με τα ευρωπαϊκά κράτη όσο και με τις ΗΠΑ, συνεισφέροντας στην εδραίωση της ασφάλειας στην Αφρική και υιοθετώντας μια φιλόδοξη στρατηγική στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα, περιορίζοντας τις ροές στον Περσικό Κόλπο, και διατηρώντας την σταθερότητα στον Ινδο-Ειρηνικό, καθώς και προλαμβάνοντας μια νέα κούρσα εξοπλισμών, την εξάπλωση των όπλων μαζικής καταστροφής (ΟΜΚ), και την διασπορά των συμβατικών όπλων. Ο 8ος στρατηγικός στόχος που έχει καθοριστεί από την Γαλλία είναι η Εγγυημένη αυτονομία εκτίμησης και κυριαρχίας στην λήψη αποφάσεων (Guaranteed autonomy of assessment and decision-making sovereignty), η οποία εδράζεται στην ανάπτυξη ευέλικτων ικανοτήτων συλλογής πληροφοριών και επιτήρησης, καθώς και στην οικοδόμηση τεχνικών δυνατοτήτων, την διαλειτουργικότητα (interoperability) μεταξύ των εταίρων, και την χρήση τεχνητής νοημοσύνης.

Ο 9ος στρατηγικός στόχος που έχει τεθεί αφορά στην «Ικανότητα υπεράσπισης και δράσης σε υβριδικά πεδία» (The capacity to defend and act in hybrid fields), έναν τομέα που αξιοποιείται στο έπακρο από τους στρατηγικούς ανταγωνιστές της Γαλλίας. Για την ανάπτυξη της εν λόγω ικανότητας ως επιμέρους στόχοι έχουν τεθεί η βελτίωση της οργάνωσης κυρίως μέσω της ανάπτυξης των στρατηγικών επικοινωνιών, η δημιουργία ενός ευρέως πεδίου επιλογών αντίδρασης, και η επαύξηση της προστασίας των κρίσιμων υποδομών. Τελευταίος στρατηγικός στόχος της Γαλλίας αποτελεί η «Ελευθερία δράσης και ικανότητα διεξαγωγής στρατιωτικών επιχειρήσεων, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων υψηλής έντασης, αυτόνομα ή στο πλαίσιο συνασπισμού, σε όλους τους τομείς» (Freedom of action and the capacity to conduct military operations, including high-intensity operations, autonomously or in a coalition, in all fields), η οποία βασίζεται στην αυτόνομη ικανότητα λήψης απόφασης και έκδοσης διαταγών, την παροχή βοήθειας στους τομείς της διοίκησης και υποστήριξης σε εταίρους στην Αφρική, τη Μέση Ανατολή, και τον Ινδικό ωκεανό, τη μακροπρόθεσμη δράση, την κατάληψη κοινών πεδίων -όπως ο κυβερνοχώρος, το διάστημα και ο βυθός- και την αντιμετώπιση ανεξέλεγκτων ανταγωνιστών.

Τα περιεχόμενα της Εθνικής Στρατηγικής Αναθεώρησης (2η σελίδα). Πηγή: http://www.sgdsn.gouv.fr/communiques_presse/revue-nationale-strategique-...
----------------------------------------------------------------------

ΑΝΑΛΗΨΗ ΗΓΕΣΙΑΣ

Πριν αναλυθούν οι εκτιμώμενες αντιδράσεις των περιφερειακών και διεθνών δρώντων, αξίζει να τονιστεί ότι η σειρά απαρίθμησης των στρατηγικών στόχων που έθεσε η Γαλλία, μόνο τυχαία δεν είναι. Πιο συγκεκριμένα, το γεγονός ότι η πυρηνική αποτροπή καθορίζεται ως 1ος στρατηγικός στόχος –σε συνδυασμό με τις ουκ ολίγες αναφορές στις γαλλικές πυρηνικές ικανότητες– καταδεικνύει την σημασία που δείχνει η Γαλλία στον τομέα αυτό, αφενός λόγω της αντίστοιχης ικανότητας της Ρωσίας και των πρόσφατων δηλώσεων περί ενδεχόμενης χρήσης των εν λόγω μέσων, αφετέρου ως «αντίβαρο» της στρατηγικής συμμαχίας των ΗΠΑ με την Αυστραλία και το Ηνωμένο Βασίλειο (AUKUS), η οποία έχει ως συνεκτικό της στοιχείο την πυρηνική τεχνολογία [17].

Το κείμενο παρουσιάζει επίσης αρκετά κοινά σημεία με την Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ -όπως η στροφή στην εσωτερική ασφάλεια και η ανάπτυξη [κρατικής] ανθεκτικότητας– και συχνές αναφορές στον κυρίαρχο ρόλο τόσο των ΗΠΑ όσο και του ΝΑΤΟ όσον αφορά την συλλογική ασφάλεια και την παροχή ασφάλειας, γεγονός που ερμηνεύεται ως μια προσπάθεια προσεταιρισμού των ΗΠΑ. Αυτή η προσπάθεια αποσκοπεί ενδεχομένως στην δημιουργία ευνοϊκών συνθηκών για την ανάληψη ηγετικής δράσης εκ μέρους της Γαλλίας στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας, τόσο στην ευρωπαϊκή ήπειρο όσο και σε άλλα περιφερειακά συστήματα, ειδικά τώρα που –όπως αναφέρει η Στρατηγική Αναθεώρηση– οι ΗΠΑ έχουν «αποτραβηχτεί» από συγκεκριμένες περιοχές, με πιο πρόσφατο παράδειγμα αυτό του Αφγανιστάν. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το ΝΑΤΟ δεν αναμένεται να εκδηλώσουν αντίδραση σε αυτή την προσπάθεια της Γαλλίας, καθώς τα θεσμικά στρατηγικά τους κείμενα –η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας και το Στρατηγικό Δόγμα αντίστοιχα– αναφέρουν ότι επιθυμούν την αμυντική αυτονομία της ΕΕ.

Ιδιαίτερα ευνοϊκή αντιμετώπιση αναμένεται επίσης να έχει η Στρατηγική Αναθεώρηση της Γαλλίας από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με μόνη ίσως εξαίρεση την Γερμανία η οποία φαίνεται να έχει απολέσει μεγάλο μέρος της ισχύος της λόγω της μεγάλης ενεργειακής της εξάρτησης από την Ρωσία και της κρίσης που δημιουργήθηκε. Η εκτίμηση αυτή δικαιολογεί και την ιδιαίτερη αναφορά για ενδυνάμωση των σχέσεων των δύο κρατών-ανταγωνιστών που αναγράφεται στον 7ο στρατηγικό στόχο. Όπως και να έχει, η ΕΕ έχει ανάγκη από μια ηγέτιδα δύναμη η οποία θα σηκώσει το βάρος της αμυντικής της χειραφέτησης όπως αυτό προβλέπεται στην Στρατηγική Πυξίδα, και η Γαλλία διαθέτει εκτός από την επιθυμία, επιχειρησιακή εμπειρία, τεχνολογικές (και πυρηνικές) δυνατότητες, και διαθέσιμους πόρους.

Όσον αφορά την Ρωσία, η αντίδρασή της θα πρέπει να θεωρείται δεδομένη, καθώς εκτός από τις άμεσες αναφορές εντός του κειμένου όσον αφορά την επιθετικότητά της, την απειλή χρήσης πυρηνικών, αλλά και την παραβίαση των κανόνων δικαίου, η Γαλλία εκφράζει ανοιχτά την στήριξή της προς την Ουκρανία, αναφέροντας μάλιστα στον 7ο στρατηγικό στόχο την επιδίωξη συνεισφοράς στην σταθεροποίηση της Μολδαβίας και της Γεωργίας μέσω οικονομικής βοήθειας. Αναφέρει επίσης ότι επιδιώκει την ανάπτυξη ικανοτήτων στον τομέα της κυβερνοάμυνας, γεγονός που –σε συνδυασμό με την προαναφερθείσα προσπάθεια αύξησης της γαλλικής επιρροής σε χώρες της σφαίρας επιρροής της πρώην ΕΣΣΔ– έρχεται σε αντίθεση με τα εθνικά συμφέροντα που καθορίζονται στην τελευταία Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ρωσικής Ομοσπονδίας [18].

Έντονη αντίδραση θα πρέπει να αναμένεται και από την πλευρά της Κίνας, καθώς μια από τις βασικές αρχές της ειρηνικής συνύπαρξης που έχει εκφράσει επανειλημμένως είναι αυτή της μη ανάμειξης τρίτων στις εσωτερικές της υποθέσεις, αρχή που πρόκειται να παραβιάσει η Γαλλία με την ανάληψη δράσεων στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού [19]. Η ανάδειξη εξάλλου του Xi Jinping στην ηγεσία της Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας για τρίτη συνεχόμενη φορά –γεγονός που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ιστορία της Κίνας– καθιστά μια τέτοια αντίδραση πιο πιθανή, αφενός επειδή είναι σίγουρος για την στήριξη που απολαμβάνει όσον αφορά τις αποφάσεις που λαμβάνει, αφετέρου λόγω των φιλοδοξιών του [20].

Η Στρατηγική Εταιρική Σχέση Ελλάδας-Γαλλίας (28 Σεπτεμβρίου 2021). Πηγή: Εθνικό Τυπογραφείο
-------------------------------------------------------------------------

Όσον αφορά την χώρα μας, ο 7ος στρατηγικός στόχος αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «[…] η Γαλλία πρέπει να εδραιώσει αρκετές από τις στρατηγικές της συνεργασίες» όπως αυτή με την Ελλάδα, εννοώντας βεβαίως την Στρατηγική Εταιρική Σχέση για την Άμυνα & την Ασφάλεια που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Γαλλίας στις 28 Σεπτεμβρίου 2021. Η εν λόγω συμφωνία, μάλιστα, περιέχει ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής (άρθρο 2) σύμφωνα με την οποία «Τα Μέρη παρέχουν το ένα στο άλλα βοήθεια και συνδρομή, με όλα τα κατάλληλα μέσα που έχουν στην διάθεσή τους, κι εφόσον υφίσταται ανάγκη με την χρήση ένοπλης βίας, εάν διαπιστώσουν από κοινού ότι μια ένοπλη επίθεση λαμβάνει χώρα εναντίον της επικράτειας ενός από τα δυο, σύμφωνα με το Άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών» [21]. Η δήλωση αυτή –σε συνδυασμό με το γεγονός ότι ο χρονικός ορίζοντας της Στρατηγικής Αναθεώρησης είναι το 2030- αποτελεί ομολογουμένως παράγοντα εφησυχασμού για την χώρα μας, καθώς η διάρκεια της προαναφερθείσας συμφωνίας είναι πενταετής με δυνατότητα ανανέωσης.

Στην Ανατολική Μεσόγειο δε, αναμένεται να ανατραπούν σε μεγάλο βαθμό οι ισορροπίες ισχύος, καθώς η Γαλλία φαίνεται να είναι πρόθυμη όχι απλώς να συνεχίσει, αλλά να ενισχύσει την στρατιωτική της παρουσία. Οι αναφορές μέσα στο κείμενο για εμπλοκή της σε νέα πεδία όπως ο βυθός -εκτός από την αμυντική διάσταση που λαμβάνουν σε συνδυασμό με την ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής με την Ελλάδα που προαναφέρθηκε- έναντι των τουρκικών προκλήσεων που έχουν εκφραστεί με το Δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας [22], μπορούν να εκληφθούν και ως ένας παράγοντας ασφάλειας κατά την διαδικασία εξόρυξης των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων τα οποία έχουν εντοπιστεί νοτίως της Κύπρου, από εταιρίες γαλλικών συμφερόντων όπως η Total. Η Στρατηγική Αναθεώρηση αναμένεται να λειτουργήσει και ως ανάχωμα στις προσπάθειες επέκτασης της σφαίρας επιρροής της Τουρκίας στην Βόρεια Αφρική και ιδιαίτερα στην Λιβύη, καθώς η Γαλλία έχει τονίσει την επιδίωξη ενδυνάμωσης της παρουσίας της και στην Αφρική.

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η εξεταζόμενη Εθνική Στρατηγική Αναθεώρηση δημοσιεύτηκε σε μια χρονική στιγμή που ευνοεί την ανάληψη ηγετικής δράσης στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας από την Γαλλία, τόσο λόγω της αναδίπλωσης των ΗΠΑ όσο και της απουσίας ανταγωνιστή σε περιφερειακό επίπεδο. Οι προβλέψεις, μάλιστα, της Στρατηγικής Πυξίδας αλλά και του νέου Στρατηγικού Δόγματος του ΝΑΤΟ καθιστούν μια στρατηγική σαν και αυτή της Γαλλίας καλοδεχούμενη, μιας και η αμυντική αυτονομία που επιδιώκει η Ευρωπαϊκή Ένωση και υποβοηθά το ΝΑΤΟ, βρίσκει πλέον έκφραση στο πρόσωπο της Γαλλίας.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] République Française. (2022).«National Strategic Review 2022», 1.
[2] République Française. « Defence and National Security Strategic Review ». https://www.dsn.gob.es/sites/dsn/files/2017%20France%20Strategic%20Revie... (06/12/2022).
[3] Το Συμβούλιο Εθνικής Άμυνας ιδρύθηκε το 1906.
[4] Αρχικά συνεδρίαζε λιγότερο συχνά, γεγονός που άλλαξε μετά την τρομοκρατική επίθεση στη Νίκαια, στις 14 Ιουλίου 2016.
[5] General Secretariat for Defence and National Security. «SGDSN in English». http://www.sgdsn.gouv.fr/accueil/sgdsn-in-english/ (06/12/2022).
[6] Το Εθνικό Συμβούλιο Πληροφοριών αποτελείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τους Υπουργούς και τους Διευθυντές των γαλλικών υπηρεσιών πληροφοριών και τον Εθνικό Συντονιστή Πληροφοριών και Αντιτρομοκρατίας (National Intelligence and Counter-Terrorism Coordinator).
[7] Το Συμβούλιο Πυρηνικών Εξοπλισμών αποτελείται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Πρωθυπουργό, τον Υπουργό Άμυνας, τον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου των Ενόπλων Δυνάμεων (Armed Forces Chief of Staff), τον Γενικό Εντεταλμένο Εξοπλισμών (Delegate General of Armaments), και τον Διευθυντή της Διεύθυνσης Στρατιωτικών Εφαρμογών της Επιτροπής Εναλλακτικών Ενεργειών και Ατομικής Ενέργειας [Director of the Military Applications Directorate at the Alternative Energies and Atomic Energy Commission (CEA)].
[8] «Defence and National Security Council». Élysée. https://www.elysee.fr/en/french-presidency/defence-and-national-security... (06/12/2022).
[9] The White House. «FACT SHEET: The Biden-Harris Administration’s National Security Strategy. 12 October 2022. https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2022/10/12/... (07/12/2022).
[10] The White House. (2022). National Security Strategy. [Official Document] https://www.whitehouse.gov/wp-content/uploads/2022/10/Biden-Harris-Admin... (24/11/2022).
[11] Κουκάκης Γεώργιος. (2022, Απρίλιος 01). «Προς τα που δείχνει η Στρατηγική Πυξίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων. https://kedisa.gr/pros-ta-pou-deichnei-i-stratigiki-pyksida-tis-evropaik... (08/12/2022).
[12] Koukakis Georgios. (2022, September).«The 2022 NATO Madrid Summit: Background, key decisions, and future considerations». “HERMES” Institute of International Affairs, Security & Geoeconomy. https://nebula.wsimg.com/214630f378f315f99c8a8a245d889bc1?AccessKeyId=40... (08/12/2022).
[13] République Française. (2022).«National Strategic Review 2022», 7-15.
[14] République Française. (2022).«National Strategic Review 2022», 19-28.
[15] Τα 5 πεδία της συγκεκριμένης λειτουργίας είναι η συλλογή πληροφοριών, η γνώση του θεάτρου των επιχειρήσεων, η διπλωματία, η πρόβλεψη-αναμονή, και η διαχείριση της πληροφορίας.
[16] République Française. (2022).«National Strategic Review 2022», 33-51.
[17] The White House. (2021, September 15). Joint Leaders Statement on AUKUS. [Press Release] https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2021/09/15/... (07/12/2022).
[18] Κουκάκης Γεώργιος. (2022, Απρίλιος 28). «Μήπως η Ρωσία πιάστηκε στην παγίδα του Θουκυδίδη;». Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων. https://kedisa.gr/mipos-i-rosia-piastike-stin-pagida-tou-thoukydidi/ (08/12/2022).
[19] Κουκάκης Γεώργιος. (2022, Νοέμβριος 01). «Κίνα: Η επανεκλογή του Σι, το δόγμα της ειρηνικής ανόδου και το νέο διεθνές περιβάλλον». Huffpost Greece. https://www.huffingtonpost.gr/entry/kina-e-epanekloye-toe-si-to-doyma-te... (08/12/2022).
[20] Matt Pottinger, Matthew Johnson, και David Feith. (2022, Δεκέμβριος 05). « Ο Xi Jinping με τα δικά του λόγια: Τι θέλει ο ηγέτης της Κίνας —και πώς να εμποδιστεί να το αποκτήσει». Foreign Affairs, The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/73931/matt-pottinger-matthew-john... (08/12/2022).
[21] Εφημερίδα της Κυβέρνησης. (2021, Οκτώβριος 08). «Νόμος Υπ΄ Αριθμ. 4841». http://www.et.gr/api/Download_Small/?fek_pdf=20210100187 (08/12/2022).
[22] Χατζηάστρου Μιχαήλ. (2021, Οκτώβριος 05). «Το τουρκικό δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας… και οι προκλήσεις της ελληνικής στρατηγικής». Foreign Affairs, The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/73415/mixail-xatziastroy/to-toyrk... (08/12/2022).

Copyright © 2022 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition