Τι πραγματικά γνωρίζει η Δύση για την Κίνα του Σι;

Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο λαμβάνονται οι πολιτικές αποφάσεις σε αυταρχικά καθεστώτα ήταν πάντα δύσκολη. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ ανέφερε περίφημα την σοβιετική χάραξη πολιτικής ως «έναν γρίφο τυλιγμένο σε ένα μυστήριο μέσα σε ένα αίνιγμα» και δεν είχε μεγάλο άδικο. Οι παρατηρητές στην Δύση μπορούσαν να διακρίνουν την πολιτική παραγωγή της Σοβιετικής Ένωσης, είτε υπό τον Ιωσήφ Στάλιν είτε υπό τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ, από το τι έλεγαν δημοσίως οι ηγέτες αυτοί και πώς ενεργούσαν. Αλλά δεν ήταν εύκολο να καταλάβει κανείς τι συνέβαινε στο εσωτερικό των καθεστώτων τους, επειδή η πρόσβαση στις πληροφορίες ήταν τόσο περιορισμένη και ο φόβος εμπόδιζε αυτούς που βρίσκονταν στον εσωτερικό κύκλο να επικοινωνούν ακόμη και αυτά που πίστευαν ότι έπρεπε να γνωρίζουν οι απ’ έξω. Παρά τις περιστασιακές ανακαλύψεις των μυστικών υπηρεσιών, η χάραξη πολιτικής από τις ΗΠΑ παρεμποδιζόταν σοβαρά από την έλλειψη κατανόησης του τρόπου διαμόρφωσης της πολιτικής στην άλλη πλευρά.

Ο Κινέζος πρόεδρος, Σι Τζινπίνγκ, ετοιμάζεται να ορκιστεί στο Πεκίνο, τον Μάρτιο του 2023. Mark R. Cristino / Reuters
---------------------------------------------

Μια παρόμοια κατάσταση διαμορφώνεται τώρα όσον αφορά την Κίνα. Η κατανόηση της διαδικασίας λήψης αποφάσεων στο Πεκίνο είναι πιο δύσκολη από όσο ήταν εδώ και 50 χρόνια. Ο κύριος λόγος γι' αυτό είναι ότι το Κινεζικό Κομμουνιστικό Κόμμα είναι πιο αυταρχικό και λιγότερο ανοιχτό από όσο ήταν ποτέ από τότε που ο Μάο Τσετούνγκ ήταν επικεφαλής. Οι άνθρωποι που βρίσκονται κοντά στην εξουσία είναι πιο φοβισμένοι, και η πρόσβαση σε πληροφορίες είναι λιγότερο διαδεδομένη, ακόμη και στα ανώτερα κλιμάκια του καθεστώτος. Επομένως, οι εξωτερικοί παρατηρητές γνωρίζουν πολύ λιγότερα από όσα γνώριζαν τις προηγούμενες δεκαετίες για το πώς οι ηγέτες του κόμματος καταλήγουν στα συμπεράσματά τους όσον αφορά την εξωτερική πολιτική. Οι άνθρωποι στην Κίνα δεν βιώνουν ακόμη τον βαθμό φόβου και μυστικότητας που βίωναν επί Μάο, αλλά πλησιάζουν προς τα εκεί.

Το μεγάλο ζήτημα για τους αναλυτές εξωτερικής πολιτικής είναι να καταλάβουν τι μπορούν να γνωρίζουν με κάποια βεβαιότητα για την λήψη αποφάσεων στην Κίνα και τι όχι. Και κατά την εδραίωση αυτής της γνώσης, πρέπει να προσέχουν τα συνήθη αναλυτικά λάθη, συμπεριλαμβανομένων των μορφών «εξάρτησης από το παρελθόν» και της κατοπτρικής απεικόνισης. Το πρώτο σχετίζεται με την πεποίθηση ότι μοτίβα του παρελθόντος θα επαναληφθούν με κάποιον τρόπο στο παρόν. Το δεύτερο υποθέτει ότι όλες οι κυβερνήσεις και όλες οι πολιτικές τείνουν να λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο, αν και σε διαφορετικά πλαίσια. Ορισμένοι πρόεδροι των ΗΠΑ έχουν υποθέσει ότι η άποψη των Κινέζων ηγετών για τον κόσμο θα αλλάξει πολύ λίγο και ότι ως εκ τούτου θα λάβουν αποφάσεις που θα συνάδουν με εκείνες του παρελθόντος. Άλλοι Αμερικανοί ηγέτες προσπάθησαν να αντιμετωπίσουν τους Κινέζους ομολόγους τους σαν να ήταν γερουσιαστές του αντίπαλου πολιτικού κόμματος ή απρόθυμοι επιχειρηματικοί εταίροι. Τέτοιες προσεγγίσεις έχουν γενικά καταλήξει πολύ άσχημα.

EΞΟΥΣΙΑ ΜΕ ΣΚΟΠΟ

Τι γνωρίζουν οι αναλυτές στην Δύση για την διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής της Κίνας υπό τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ; Γνωρίζουν ότι στην Κίνα, όπως και σε όλες τις μεγάλες χώρες, η εξωτερική πολιτική είναι πρωτίστως αντανάκλαση των εγχώριων προτεραιοτήτων. Ο Σι έχει περάσει τον καιρό της θητείας του προσπαθώντας να καταστρέψει όλες τις εσωτερικές βάσεις εξουσίας εκτός από την δική του. Θέλει να συγκεντρώσει την εξουσία γύρω από την ηγεσία του ΚΚΚ και να εξαλείψει τις [εσω]κομματικές παρατάξεις, τις επαρχιακές ομάδες, και τους μεγαλοεπιχειρηματίες που θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο στον δρόμο του. Ο Σι πιστεύει ότι χρειάζεται τέτοιες εξουσίες για διάφορους αλληλένδετους λόγους. Πιστεύει στην αυταρχική διακυβέρνηση και είναι πεπεισμένος ότι είναι ανώτερη μορφή διακυβέρνησης από την δημοκρατία. Κατέληξε στο συμπέρασμα, νωρίς στην θητεία του, ότι οι προκάτοχοί του ήταν αδύναμοι και ότι η αδυναμία τους είχε προκαλέσει εσωτερικό χάος και διαφθορά, καθώς και απροθυμία να υπερασπιστούν τα συμφέροντα της Κίνας στο εξωτερικό. Και βλέπει την Κίνα υπό την εξουσία του να έχει εισέλθει σε μια νέα θριαμβευτική εποχή, οι επιτυχίες της οποίας έχουν θορυβήσει τόσο πολύ την Δύση, και ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, ώστε οι χώρες αυτές, οι οποίες από την φύση τους είναι εχθρικές προς την Κίνα, θα κάνουν τα πάντα για να εμποδίσουν την συνεχή άνοδο της Κίνας.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δώσει στους ηγέτες του ΚΚΚ πολλούς λόγους να φοβούνται την αμερικανική ισχύ και να μην εμπιστεύονται τις αμερικανικές προθέσεις. Αλλά είναι απίθανο ότι τέτοιες ενέργειες, όσο κακοπροαίρετες και αν είναι, έχουν καταστήσει τον Σι έναν αυταρχικό ηγέτη που έχει θέσει ως στόχο να αλλάξει βαθιά την αναπτυξιακή πορεία της χώρας του. Ο Σι εξέτασε την πορεία της Κίνας κατά την διάρκεια της μεταρρυθμιστικής εποχής από την δεκαετία του 1970 και είδε πολλά που δεν του άρεσαν, ιδίως την οικονομική, γεωγραφική, και θεσμική διασπορά της εξουσίας. Δεν αποδοκίμασε, φυσικά, την αξιοσημείωτη οικονομική ανάπτυξη της Κίνας, αλλά ήθελε αυτή η ανάπτυξη να εξυπηρετεί έναν σκοπό πέρα από το να κάνει απλώς κάποιους ανθρώπους πλούσιους. Ο στόχος του Σι την τελευταία δεκαετία ήταν η διάδοση ενός τέτοιου σκοπού, ο οποίος πιστεύει ότι βρίσκεται στην επανασυγκέντρωση, την εδραίωση της κομματικής εξουσίας, και την αντιπαράθεση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Όλες οι βασικές πρωτοβουλίες του, όπως η Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative), το Κινεζικό Όνειρο, και ο Σοσιαλισμός με Κινεζικά Χαρακτηριστικά για μια Νέα Εποχή, έχουν γίνει για να εξυπηρετήσουν αυτόν τον σκοπό.