Τι πραγματικά γνωρίζει η Δύση για την Κίνα του Σι;

Είναι πολύ δύσκολο να πούμε πόσο καλά ο σκοπός του Σι συμπίπτει με τις απόψεις της ελίτ του ΚΚΚ, πόσω μάλλον του πληθυσμού στο σύνολό του. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι τις ανησυχίες του για την διαφθορά και την χαλαρή διακυβέρνηση συμμερίζονταν πολλοί Κινέζοι στις αρχές της δεκαετίας του 2010. Η περιφρόνηση με την οποία οι νεόπλουτοι Κινέζοι αντιμετώπιζαν τόσο τους αξιωματούχους όσο και τους απλούς ανθρώπους ήταν βέβαιο ότι θα δημιουργούσε δυσαρέσκεια και πικρία. Η εικόνα του «Xi Dada» (που σημαίνει περίπου «μέγας πατέρας Σι») ως λαϊκού αυτοκράτορα που τιμωρούσε την διαφθορά και ταπείνωνε τους υπερόπτες επιχειρηματίες ήταν πραγματικά δημοφιλής, τουλάχιστον για λίγο. Μόνο όταν ο Σι αντέδρασε υπερβολικά στην πανδημία COVID-19, το κοινό άρχισε να θέτει πιο σκληρά ερωτήματα σχετικά με τις προθέσεις του. Μέχρι τότε, ωστόσο, ήταν πολύ αργά: ο Σι είχε εδραιώσει την εξουσία του στο ΚΚΚ και το κόμμα είχε επεκτείνει την εμβέλειά του στην κοινωνία βαθύτερα από οποιαδήποτε άλλη στιγμή από την εποχή του Μάο. Η καταστολή και η επιτήρηση είναι τώρα παντού, αν και λίγοι περιμένουν την επιστροφή στα στρατόπεδα εργασίας και τις μαζικές εκτελέσεις της δεκαετίας του 1950 και του 1960. Αλλά οι σημερινές συνθήκες απέχουν πολύ από την σχετικά φιλελεύθερη εποχή που εκτεινόταν από το θάνατο του Μάο το 1976 μέχρι την άνοδο του Σι.

Η ΑΝΘΡΟΠΟΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΠΕΚΙΝΟΥ

Ο λόγος για τον οποίο ο Σι μπόρεσε να προβεί στην συνολική επανεκτίμηση των πολιτικών του και στον καθορισμό νέων στόχων χωρίς καμία μορφή διαλόγου, εκτός από τα ανώτατα επίπεδα του ΚΚΚ, είναι ενδεικτικός της σχεδόν παντελούς έλλειψης πολιτικού πλουραλισμού στην Κίνα και της έλλειψης δημοκρατίας στο εσωτερικό του κόμματος. Ο Σι, λόγω του ότι είναι ο γενικός γραμματέας του ΚΚΚ, έχει απεριόριστη εξουσία πάνω στην οργάνωση του κόμματος λόγω της αρχής του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού» που κληρονομήθηκε από τον Λένιν και τον Στάλιν, μέσω του Μάο. Όταν μια απόφαση έχει ληφθεί στο κομματικό κέντρο -θεωρητικά από την Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΚ, αλλά στην πραγματικότητα από τον Σι και το στενό του περιβάλλον- τα μέλη του κόμματος σε όλα τα επίπεδα έχουν ένα καθήκον: να υπακούουν στις οδηγίες και να τις εκτελούν. Στην δεκαετία του 1990 και την πρώτη δεκαετία του αιώνα που διανύουμε, οι αξιωματούχοι του ΚΚΚ ισχυρίζονταν ότι δεν υπήρχε ανάγκη να αλλάξουν αυτές οι δομές, επειδή οι πιο φιλελεύθερες πρακτικές ήταν τόσο εδραιωμένες μεταξύ των πιστών του κόμματος. Δεν συνειδητοποίησαν, ή αρνήθηκαν να σκεφτούν, το προφανές γεγονός ότι ένας γενικός γραμματέας θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει όλες τις εξουσίες αυτής της θέσης για να εξαλείψει κάθε ίχνος φιλελευθερισμού μέσα στο κόμμα. Το στυλ λήψης αποφάσεων του Σι είναι μια από τις συνέπειες αυτής της αποτυχίας της φαντασίας.

Κατά το μεγαλύτερο μέρος των τελευταίων 40 ετών, οι ηγέτες του ΚΚΚ ήθελαν να εξισορροπήσουν την εξουσία του κομματικού μηχανισμού με εκείνη των κυβερνητικών θεσμών, οι οποίοι -τουλάχιστον θεωρητικά- εκπροσωπούσαν ολόκληρη την χώρα, συμπεριλαμβανομένου του 93% του πληθυσμού που δεν είναι μέλη του ΚΚΚ. Το κόμμα ήταν πάντα το κέντρο της εξουσίας. Αλλά η διαφοροποίηση των τρόπων με τους οποίους οι απλοί άνθρωποι αντιμετώπιζαν το κράτος βοήθησε στην δημιουργία μιας αίσθησης ισότητας και ισορροπίας. Αύξησε επίσης τη νομιμοποίηση του κόμματος. Οι ξένοι μπορούσαν να πιστέψουν ότι το ΚΚΚ ήταν σχεδόν σαν ένα τυπικό πολιτικό κόμμα στην εξουσία και όχι σαν μια επαναστατική οργάνωση που κατέκτησε την χώρα με την βία. Οι ηγέτες του ΚΚΚ συχνά παρουσιάζονταν δημοσίως όχι μόνο ως κομματικές προσωπικότητες αλλά και ως κυβερνητικοί αξιωματούχοι. Και οι πολιτικοί θεωρητικοί του ΚΚΚ άρχισαν να συζητούν για έναν πιο περιορισμένο και σαφώς καθορισμένο ρόλο του κόμματος στο πλαίσιο του κινεζικού συστήματος διακυβέρνησης, συμπεριλαμβανομένων πειραμάτων με την πολιτική συμμετοχή στην λαϊκή βάση και ανεπίσημων δημοσκοπήσεων για θέσεις ηγεσίας χαμηλότερου επιπέδου.

Ο Σι τα έχει αντιστρέψει όλα αυτά. Τώρα, τα κομματικά όργανα και οι επιτροπές της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΚ υπερισχύουν έναντι εκείνων που εκπροσωπούν την κυβέρνηση. Μια σειρά από συμβούλια υψηλού επιπέδου για την οικονομική πολιτική, τον προγραμματισμό, και τις στρατιωτικές και στρατηγικές υποθέσεις έχουν αλλάξει από το να εξυπηρετούν πρωτίστως το Κρατικό Συμβούλιο, δηλαδή την κεντρική κυβέρνηση της Κίνας, στο να εργάζονται σχεδόν αποκλειστικά για το Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΚ. Η Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή, η οποία διευθύνει όλες τις ένοπλες δυνάμεις της Κίνας, είχε πάντα επικεφαλής τον ανώτερο ηγέτη του κόμματος. Αλλά τώρα αναφέρεται ανοιχτά ως «Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας» πολύ πιο συχνά από όσο ως «Κεντρική Στρατιωτική Επιτροπή της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας». Μερικές φορές, οι αρχικές κυβερνητικού στυλ ονοματοδοσίες οργανισμών διατηρούνται και για χρήση στο εξωτερικό. Η Διοίκηση Κυβερνοχώρου της Κίνας, ένας κυβερνητικός θεσμός, είναι στην πραγματικότητα η «Κεντρική Επιτροπή Υποθέσεων Κυβερνοχώρου του ΚΚΚ». Και τα γραφεία στην Ταϊβάν και στο Χονγκ Κονγκ του Κρατικού Συμβουλίου είναι πανομοιότυπα με τα «γραφεία εργασίας» της Γραμματείας του ΚΚΚ που ασχολούνται με τις ίδιες περιοχές.