Τι θα χρειαστεί για να αποτραπεί η Κίνα στο Στενό της Ταϊβάν

Για μισό αιώνα, η ειρήνη επικρατεί στο Στενό της Ταϊβάν. Αυτό οφείλεται σε έναν συνδυασμό δημιουργικής διπλωματίας, στρατιωτικής αποτροπής, και αυτοσυγκράτησης εκ μέρους της Κίνας, της Ταϊβάν, και των Ηνωμένων Πολιτειών. Αλλά οι παράγοντες που διατήρησαν την ειρήνη τις προηγούμενες δεκαετίες ίσως να μην συνεχίσουν να το κάνουν στο μέλλον. Οι πηγές αστάθειας αυξάνονται σε ένα από τα πιο επικίνδυνα θερμά σημεία του κόσμου: η διπλωματία φθείρεται, η αποτροπή διαβρώνεται, και η ανοχή της Κίνας στο ρίσκο αυξάνεται.

Εκπομπή ειδήσεων για την Ταϊβάν, στο Πεκίνο, τον Αύγουστο του 2022. Thomas Peter / Reuters
---------------------------------------------------------

Οι πιο σημαντικές και αποσταθεροποιητικές αλλαγές προέρχονται από το Πεκίνο. Υπό τον πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, η Κίνα εφαρμόζει μια επίμονη και κλιμακούμενη εκστρατεία εξαναγκασμού κατά της Ταϊβάν. Στόχος του Σι είναι να κανονικοποιήσει την απειλητική συμπεριφορά και να μετατοπίσει αποφασιστικά την ισορροπία δυνάμεων στο Στενό της Ταϊβάν. Στο ιδανικό του σενάριο, η Ταϊβάν αποδέχεται το αναπόφευκτο της ανόδου της Κίνας και της παρακμής των Ηνωμένων Πολιτειών και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι η μελλοντική της ευημερία βασίζεται σε ολοένα και στενότερους δεσμούς με την ηπειρωτική χώρα. Αν επιτύχει, μια τέτοια στρατηγική θα επιτρέψει στην Κίνα να εξαναγκάσει την ενοποίηση χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει σε μια ριψοκίνδυνη, απρόβλεπτη εισβολή ή αποκλεισμό. Αλλά ακόμη και αν αυτή η εκστρατεία εξαναγκασμού αποτύχει τελικά, το Πεκίνο θα βρεθεί παρά ταύτα σε καλύτερη θέση για να επιδιώξει τους στόχους του μέσω της στρατιωτικής βίας.

Η Κίνα ενεργεί καιροσκοπικά και, από την δική της σκοπιά, αμυντικά. Οι δημοσκοπήσεις στην Ταϊβάν αποκαλύπτουν μια αξιοσημείωτη αύξηση των κατοίκων του νησιού που αυτοπροσδιορίζονται κυρίως ως Ταϊβανέζοι (σε αντίθεση με Κινέζοι) και ουσιαστικά δεν υποστηρίζουν την ενοποίηση. Ο λαός της Ταϊβάν, έχοντας δει την Κίνα να καταρρίπτει την αρχή «μια χώρα, δύο συστήματα» στο Χονγκ Κονγκ, είναι όλο και πιο επιφυλακτικός απέναντι στις προθέσεις του Πεκίνου και ανησυχεί για το πού οδηγεί η περαιτέρω οικονομική ολοκλήρωση. Η Κίνα πιστεύει ότι η Ταϊβάν ξεφεύγει, ίσως οριστικά, και προσπαθεί να σταματήσει αυτήν την πορεία.

Οι προκλητικές ενέργειες του Πεκίνου για την αλλαγή του status quo καθιστούν το Στενό της Ταϊβάν πιο επικίνδυνο από ποτέ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες χρειάζεται να αναγνωρίσουν ότι η αποτροπή αποδυναμώνεται και ότι πρέπει να λάβουν πρόσθετα μέτρα για να πείσουν τον Σι ότι η χρήση βίας θα ήταν καταστροφική. Αυτό θα απαιτήσει την προθυμία να αποδεχθούν μεγαλύτερη τριβή με το Πεκίνο, να προσαρμόσουν τα διδάγματα από την σύγκρουση στην Ουκρανία για την ενίσχυση των πολεμικών δυνατοτήτων της Ταϊβάν, και να σηματοδοτήσουν την ικανότητα και την αποφασιστικότητα της Ουάσινγκτον να επέμβει στρατιωτικά για λογαριασμό της Ταϊβάν. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η λήψη αυτών των μέτρων, ορισμένα από τα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποφύγει για δεκαετίες, θα είναι δύσκολη. Η συνεχιζόμενη μετατόπιση, ωστόσο, θα ήταν ακόμη πιο επικίνδυνη.

ΑΚΡΟΣΦΑΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΠΕΚΙΝΟ

Υπό τον Σι, η Κίνα έχει δώσει όλο και μεγαλύτερη έμφαση στην στρατιωτική ισχύ για να διαμορφώσει την δυναμική των διακρατικών σχέσεων. Αυτή η εστίαση στην σκληρή ισχύ αποστασιοποιεί την Ταϊβάν και καθιστά την προοπτική της ειρηνικής ενοποίησης πιο απομακρυσμένη, αυξάνοντας την πιθανότητα ότι η Κίνα θα πρέπει να χρησιμοποιήσει βία αν είναι αποφασισμένη να επιτύχει την ενοποίηση.

Ωστόσο, το Πεκίνο στρέφεται στην στρατιωτική ισχύ επειδή αντιλαμβάνεται μια ασυμμετρία συμφερόντων και ανοχής κινδύνου με τους αντιπάλους του, την οποία μπορεί να εκμεταλλευτεί προς όφελός του. Οι ηγέτες της Κίνας έχουν δώσει στον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (People’s Liberation Army -PLA) μεγάλη ευχέρεια να διεξάγει προκλητικές στρατιωτικές δραστηριότητες επειδή έχουν υπολογίσει ότι η Ταϊβάν δεν μπορεί να διακινδυνεύσει να αντιδράσει και να θεωρηθεί ως το μέρος που πυροδοτεί ένα επεισόδιο. Αυτοί οι ανώτεροι Κινέζοι ηγέτες στοιχηματίζουν επίσης ότι ένας πιο επιθετικός και απρόβλεπτος PLA μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη προσοχή από τις στρατιωτικές δυνάμεις των ΗΠΑ. Η αυξανόμενη έξαρση των μη ασφαλών και αντιεπαγγελματικών συναντήσεων των κινεζικών με αμερικανικά στρατιωτικά πλοία και αεροπλάνα και η άρνησή της να συζητήσει τα προστατευτικά όρια ή να ανοίξει εκ νέου ανώτερες στρατιωτικές επικοινωνίες είναι κρίσιμα στοιχεία μιας ακροσφαλούς στρατηγικής για να τρομοκρατήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ώστε να μειώσουν τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε στρατηγικές περιοχές κοντά στην Ταϊβάν στις οποίες η Κίνα επιδιώκει να κυριαρχήσει.

Το Πεκίνο έχει λάβει μια σειρά μέτρων για να επιδείξει την στρατιωτική του ισχύ προκειμένου να αλλάξει το status quo στο Στενό της Ταϊβάν. Αρχικά κανονικοποίησε τις εισβολές στην Ζώνη Αναγνώρισης Αεράμυνας (Air Defense Identification Zone -ADIZ) της Ταϊβάν, τον εναέριο χώρο κοντά στο νησί στον οποίο η Ταϊβάν προσπαθεί να αναγνωρίζει και να ελέγχει όλα τα αεροσκάφη. Στην συνέχεια αύξησε τον αριθμό των παραβιάσεων: σε οποιαδήποτε δεδομένη ημέρα τα τελευταία τρία χρόνια, είναι πιο πιθανό παρά απίθανο να επιχειρούσε ο κινεζικός στρατός στην ADIZ της Ταϊβάν. Οι ασκήσεις αυτές έχουν αυξηθεί σε πολυπλοκότητα και περιλαμβάνουν πλέον βομβαρδιστικά με πυρηνικές ικανότητες, μαχητικά αεροσκάφη, πλατφόρμες ανθυποβρυχιακού πολέμου, μη επανδρωμένα αεροσκάφη, και αεροσκάφη ανεφοδιασμού. Με την έναρξη αυτών των εισβολών, η Κίνα στοχεύει να βελτιώσει τις επιχειρησιακές της ικανότητες, να φθείρει τον στρατό της Ταϊβάν, να μειώσει τον χρόνο προειδοποίησης αν επιλέξει να ξεκινήσει εχθροπραξίες, και ενδεχομένως να συγκαλύψει την εναρκτήρια ομοβροντία μιας σύγκρουσης ως σαν να πρόκειται για άσκηση ρουτίνας.