Η χειρότερη προσέγγιση του ΝΑΤΟ για την Ουκρανία

Καθώς τα κράτη του ΝΑΤΟ συναντώνται αυτή την εβδομάδα στο Βίλνιους, αντιμετωπίζουν, για άλλη μια φορά, το ζήτημα της προσχώρησης: δηλαδή, αν θα μετατρέψουν την ρητορική περί ένταξης της Ουκρανίας σε πραγματικότητα. Από την σύνοδο κορυφής του συνασπισμού το 2008 στο Βουκουρέστι, όπου οι σύμμαχοι εξέδωσαν μια δήλωση στην οποία αναφέρεται ότι τόσο η Γεωργία όσο και η Ουκρανία «θα γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ» σε κάποιο απροσδιόριστο σημείο στο μέλλον, τα κράτη-μέλη συζητούν πώς (ή αν) θα υλοποιήσουν αυτήν την υπόσχεση. Ωστόσο, παρότι πέρασαν 15 έτη, ούτε η Γεωργία ούτε η Ουκρανία έχουν ενταχθεί στην συμμαχία.

Συνάντηση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στόλτενμπεργκ, και του Ουκρανού προέδρου, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στο Κίεβο, τον Απρίλιο του 2023. Ukrainian Presidential Press Service / Reuters
-----------------------------------------

Το Κίεβο έχει καταστήσει σαφές ότι μετά από χρόνια μάχης με την Ρωσία, έχει κουραστεί να περιμένει. Η κυβέρνηση θέλει να δει στην σύνοδο κορυφής στο Βίλνιους να χαράσσεται μια σαφής πορεία προς την ένταξη. Πολλοί σύμμαχοι τείνουν να δεχθούν τις επιθυμίες της Ουκρανίας -παρά τον πόλεμο που μαίνεται εντός των συνόρων της. Για να εκπληρωθούν οι ελπίδες της Ουκρανίας, ένας αυξανόμενος κατάλογος πρώην υπευθύνων χάραξης πολιτικής υποβάλλει μια πρόταση για μερική ένταξη. Ο Stephen Biegun, πρώην αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών [των ΗΠΑ]˙ ο Ian Brzezinski, πρώην αναπληρωτής βοηθός υπουργού στο υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ˙ η Evelyn Farkas, εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου McCain˙ ο Anders Fogh Rasmussen, πρώην γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ˙ ο Randy Scheunemann, στρατηγικός σύμβουλος στο Διεθνές Φόρουμ Ασφαλείας του Halifax˙ και ο Alexander Vershbow, πρώην αναπληρωτής γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, υποστήριξαν πρόσφατα ότι ο σημερινός de facto ρωσικός έλεγχος σε πολλά μέρη της Ουκρανίας δεν θα πρέπει να εμποδίσει την ταχεία ένταξη του Κιέβου. Αντίθετα, λένε, η συμμαχία θα πρέπει να αντιμετωπίσει την Ουκρανία όπως έκανε με την διαιρεμένη Γερμανία της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, όπου μόνο το δυτικό τμήμα της χώρας ήταν σε θέση να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ μέχρι την επανένωση των δύο Γερμανιών το 1990.

Το μοντέλο αυτό έχει έκτοτε αποκτήσει ευρύτερη απήχηση. Στις 8 Ιουλίου, η εφημερίδα Washington Post δημοσίευσε ένα δημοσίευμα στο οποίο ζητούσε από το ΝΑΤΟ να χρησιμοποιήσει το γερμανικό μοντέλο με την Ουκρανία στο Βίλνιους - απηχώντας τους New York Times, οι οποίοι είχαν προηγουμένως δημοσιεύσει ένα άρθρο με τίτλο «Αν μια διαιρεμένη Γερμανία μπορούσε να μπει στο ΝΑΤΟ, γιατί όχι και η Ουκρανία;». Η ιδέα προέκυψε επίσης σε μια δημόσια εκδήλωση στα τέλη του Ιουνίου με την συμμετοχή του Ihor Zhovkva, του αναπληρωτή επικεφαλής του γραφείου του προέδρου της Ουκρανίας, και του Eric Ciaramella, του πρώην διευθυντή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας για την Ουκρανία. Και σε ένα podcast που φιλοξενήθηκε από το Center for a New American Security, ο Vershbow δήλωσε ότι η Ουάσινγκτον θα πρέπει να αρχίσει αμέσως να «εμπλέκει συμμάχους» σε αυτό το μοντέλο, συγκεκριμένα για την «παροχή εγγύησης ασφαλείας για εδάφη που βρίσκονται πλήρως υπό τον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης -ακριβώς τώρα, ακόμη και πριν υπάρξει κατάπαυση του πυρός ή εκεχειρία». Αν δεν το πράξει αυτό, είπε, θα δώσει στη Μόσχα την δυνατότητα να «κρατήσει την κατάσταση σε ομηρία επ' αόριστον».

Για πολλούς από τους υποστηρικτές της, η υιοθέτηση μιας τέτοιας πρότασης θα μπορούσε επίσης να μοιάζει με μια μορφή εξιλέωσης -ένας τρόπος να επανορθώσουν για τα 15 χρόνια χωρίς την ένταξη και τις επιζήμιες συνέπειές της. Με την υπόσχεση να δώσει στην Γεωργία και την Ουκρανία την ιδιότητα του μέλους, αλλά χωρίς να την τηρήσει, το ΝΑΤΟ άφησε τα κράτη αυτά στον χειρότερο σημείο και των δυο καταστάσεων. Η διακήρυξη του Βουκουρεστίου έδωσε τόσο στην Γεωργία όσο και στην Ουκρανία μια παραπλανητική αίσθηση για το πόση υποστήριξη θα είχαν από το ΝΑΤΟ στην αντιμετώπιση της Ρωσίας, οδηγώντας τις να λάβουν αποφάσεις που βασίστηκαν σε υποθέσεις οι οποίες αποδείχθηκαν αργότερα λανθασμένες. Και δεδομένου ότι είναι γνωστό ότι το ΝΑΤΟ απεχθάνεται την προσθήκη μελών που εμπλέκονται σε συγκρούσεις, αμφότερες [οι χώρες] έγιναν στόχοι του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος συνειδητοποίησε ότι το να δώσει διέξοδο στην επιθυμία του να αποκαταστήσει τον έλεγχο της Μόσχας στις πρώην σοβιετικές περιοχές θα είχε το πρόσθετο όφελος να εμποδίσει την ένταξη. Αφού ο Μιχαήλ Σαακασβίλι, τότε πρόεδρος της Γεωργίας, έστειλε στρατεύματα τον Αύγουστο του 2008 στην αποσχισθείσα περιοχή της Νότιας Οσετίας, που αναγνωρίζεται διεθνώς ως τμήμα της Γεωργίας, ο Πούτιν εισέβαλε στην χώρα ως απάντηση. Τα ρωσικά στρατεύματα παραμένουν στην Γεωργία μέχρι σήμερα. Και όταν μια φιλοδυτική λαϊκή εξέγερση ανέτρεψε τον Ουκρανό πρόεδρο, Βίκτορ Γιανουκόβιτς, το 2014, το Κρεμλίνο απάντησε καταλαμβάνοντας την Κριμαία και επιτιθέμενο στις ανατολικές περιοχές της Ουκρανίας. Στην συνέχεια, ο Πούτιν ανήγαγε την ουκρανική σύγκρουση σε μεγάλο χερσαίο πόλεμο τον Φεβρουάριο του 2022.