Η τελευταία στάση του Πούτιν

Ο πόλεμος του Ρώσου προέδρου, Βλαντιμίρ Πούτιν, στην Ουκρανία έμελλε να είναι το κορυφαίο του επίτευγμα, μια απόδειξη του πόσο μακριά είχε φτάσει η Ρωσία από την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας το 1991. Η προσάρτηση της Ουκρανίας υποτίθεται ότι ήταν το πρώτο βήμα για την ανοικοδόμηση μιας ρωσικής αυτοκρατορίας. Ο Πούτιν σκόπευε να εκθέσει τις Ηνωμένες Πολιτείες ως χάρτινη τίγρη έξω από την Δυτική Ευρώπη και να αποδείξει ότι η Ρωσία, μαζί με την Κίνα, προοριζόταν για έναν ηγετικό ρόλο σε μια νέα, πολυπολική διεθνή τάξη.

Eduardo Morciano
------------------------------------------------------------------

Δεν προέκυψε έτσι. Το Κίεβο κράτησε γερά και ο ουκρανικός στρατός έχει μετατραπεί σε οδοστρωτήρα, εν μέρει χάρη στην στενή συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους Δυτικούς συμμάχους. Ο ρωσικός στρατός, αντίθετα, έχει επιδείξει κακή στρατηγική σκέψη και οργάνωση. Το πολιτικό σύστημα πίσω από αυτόν αποδείχθηκε ότι δεν μπορεί να μάθει από τα λάθη του. Με μικρή προοπτική να υπαγορεύσει τις ενέργειες του Πούτιν, η Δύση θα πρέπει να προετοιμαστεί για το επόμενο στάδιο του καταστροφικού πολέμου επιλογής της Ρωσίας.

Ο πόλεμος είναι εγγενώς απρόβλεπτος. Πράγματι, η πορεία της σύγκρουσης έχει χρησιμεύσει στο να ακυρώσει ευρέως διαδεδομένες πρώιμες προβλέψεις ότι η Ουκρανία θα πέσει γρήγορα˙ μια αντιστροφή της τύχης είναι αδύνατο να προεξοφληθεί. Ωστόσο, φαίνεται ότι η Ρωσία οδεύει προς την ήττα. Λιγότερο σίγουρο είναι ποια μορφή θα πάρει αυτή η ήττα. Υπάρχουν τρία βασικά σενάρια, και το καθένα θα είχε διαφορετικές συνέπειες για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στην Δύση και την Ουκρανία.

Το πρώτο και λιγότερο πιθανό σενάριο είναι ότι η Ρωσία θα συμφωνήσει στην ήττα της αποδεχόμενη μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων με τους όρους της Ουκρανίας. Θα πρέπει να αλλάξουν πολλά για να υλοποιηθεί αυτό το σενάριο, επειδή οτιδήποτε μοιάζει με διπλωματικό διάλογο μεταξύ της Ρωσίας, της Ουκρανίας, και της Δύσης έχει εξαφανιστεί. Το εύρος της ρωσικής επιθετικότητας και η έκταση των ρωσικών εγκλημάτων πολέμου θα καθιστούσαν δύσκολο για την Ουκρανία να αποδεχθεί οποιαδήποτε διπλωματική διευθέτηση που θα ισοδυναμούσε με οτιδήποτε λιγότερο από μια συνολική ρωσική παράδοση.

Τούτου λεχθέντος, μια ρωσική κυβέρνηση -υπό τον Πούτιν ή έναν διάδοχό του- θα μπορούσε να προσπαθήσει να διατηρήσει την Κριμαία και να επιδιώξει ειρήνη αλλού. Για να σώσει το γόητρό του στο εσωτερικό, το Κρεμλίνο θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι προετοιμάζεται για το μακρύ παιχνίδι στην Ουκρανία, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο πρόσθετων στρατιωτικών εισβολών. Θα μπορούσε να κατηγορήσει για την υποαπόδοσή του το ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας ότι οι παραδόσεις όπλων της συμμαχίας, κι όχι η ισχύς της Ουκρανίας, εμπόδισαν την ρωσική νίκη. Για να γίνει αποδεκτό αυτό μέσα στο καθεστώς, οι σκληροπυρηνικοί -πιθανώς συμπεριλαμβανομένου του ίδιου του Πούτιν- θα πρέπει να περιθωριοποιηθούν. Αυτό θα ήταν δύσκολο αλλά όχι αδύνατο. Ωστόσο, υπό τον Πούτιν αυτό το αποτέλεσμα είναι εξαιρετικά απίθανο, δεδομένου ότι η προσέγγισή του στον πόλεμο ήταν μαξιμαλιστική από την αρχή.

Ένα δεύτερο σενάριο για ρωσική ήττα θα συνεπαγόταν αποτυχία εν μέσω κλιμάκωσης. Το Κρεμλίνο θα επιδίωκε μηδενιστικά να παρατείνει τον πόλεμο στην Ουκρανία, ενώ θα ξεκινούσε μια εκστρατεία ανομολόγητων πράξεων σαμποτάζ σε χώρες που υποστηρίζουν το Κίεβο και στην ίδια την Ουκρανία. Στην χειρότερη περίπτωση, η Ρωσία θα μπορούσε να επιλέξει μια πυρηνική επίθεση [2] στην Ουκρανία. Ο πόλεμος θα προχωρούσε τότε σιγά-σιγά σε μια άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας. Η Ρωσία θα μεταμορφωνόταν από ρεβιζιονιστικό κράτος σε κακοποιό, μια μετάβαση που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, και που θα σκληρύνει την πεποίθηση της Δύσης ότι η Ρωσία αποτελεί μοναδική και απαράδεκτη απειλή. Η υπέρβαση του πυρηνικού ορίου θα μπορούσε να οδηγήσει στην συμβατική εμπλοκή του ΝΑΤΟ στον πόλεμο, επιταχύνοντας την ήττα της Ρωσίας στο έδαφος.

Ένα κατεστραμμένο ρωσικό ολμοβόλο (howitzer) στην περιοχή του Χάρκοβο, στην Ουκρανία, τον Σεπτέμβριο του 2022. Ukrainian Armed Forces / Reuters
--------------------------------------------------------

Το τελικό σενάριο για το τέλος του πολέμου θα ήταν η ήττα μέσω της κατάρρευσης του καθεστώτος, με τις αποφασιστικές μάχες να λαμβάνουν χώρα όχι στην Ουκρανία αλλά μάλλον στις αίθουσες του Κρεμλίνου ή στους δρόμους της Μόσχας. Ο Πούτιν έχει συγκεντρώσει αυστηρά την εξουσία στα χέρια του και η εμμονή του στην επιδίωξη ενός χαμένου πολέμου έχει θέσει το καθεστώς του σε σαθρό έδαφος. Οι Ρώσοι θα συνεχίσουν να βαδίζουν πίσω από τον ανίκανο τσάρο τους μόνο μέχρις ένα ορισμένο σημείο. Αν και ο Πούτιν έχει φέρει πολιτική σταθερότητα στην Ρωσία -μια πολύτιμη κατάσταση πραγμάτων δεδομένων των ρήξεων των μετασοβιετικών χρόνων- οι πολίτες του θα μπορούσαν να στραφούν εναντίον του εάν ο πόλεμος οδηγήσει σε γενική στέρηση. Η κατάρρευση του καθεστώτος του [3] θα μπορούσε να σημαίνει το άμεσο τέλος του πολέμου, τον οποίο η Ρωσία δεν θα ήταν σε θέση να διεξαγάγει εν μέσω του επακόλουθου εγχώριου χάους. Ένα πραξικόπημα που θα ακολουθηθεί από εμφύλιο πόλεμο θα απηχούσε αυτό που συνέβη μετά την κατάληψη [της εξουσίας] από τους Μπολσεβίκους το 1917, η οποία επιτάχυνε την αποχώρηση της Ρωσίας από τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.