Η Τουρκία βάλλει κατά της θρησκευτικής διαφορετικότητας

Ήταν Σεπτέμβριος του 2021, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής κ. Ελπιδοφόρος προσεκλήθη από τον Τούρκο πρόεδρο, Ταγίπ Ερντογάν, στα εγκαίνια του «Σπιτιού της Τουρκίας». Η πρόσκληση απευθυνόταν στον εκπρόσωπο του Οικουμενικού Θρόνου την στιγμή που η ένταση των σχέσεων Οικουμενικού Πατριαρχείου με το Πατριαρχείο Μόσχας ήταν στην κορύφωσή της. Ο Αρχιεπίσκοπος παρέστη στα εγκαίνια, στο πλαίσιο της θρησκευτικής διπλωματίας που ασκεί το Οικουμενικό Πατριαρχείο, δημιουργώντας αντιδράσεις από διάφορους κύκλους στην Ελλάδα και στην Κύπρο οι οποίοι δεν αντιλαμβάνονται τον θεσμικό ρόλο που πρέπει να διαδραματίζει κάθε φορέας προκειμένου να υποστηριχθούν οι στόχοι του αξιώματός τους.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Φωτογραφία: Νίκος Παπαχρήστου
------------------------------------------------------------

Είναι Σεπτέμβριος του 2023, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, κι ο Ερντογάν, πραγματοποιεί όλες τις διμερείς συναντήσεις με ομολόγους του και Πρωθυπουργούς στο «Σπίτι της Τουρκίας». Παρά τα όσα συνέβησαν στη Νέα Υόρκη το 2021, ο πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, συναντήθηκε με τον επικεφαλής της Ορθοδοξίας στην Βόρεια Αμερική, Αρχιεπίσκοπο κ. Ελπιδοφόρο.

Η θρησκευτική διπλωματία αντιμετωπίζεται από την κοινωνία ακόμη με μεγάλη επιφυλακτικότητα και σοβαρές δυσκολίες, ως προς την αντίληψη του έργου που επιτελείται. Οι αντιδράσεις που προκαλούνται ακόμα και από επαγγελματίες διπλωμάτες έγιναν εμφανείς όταν ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής ξεπερνώντας προκαταλήψεις και στερεότυπα των λαϊκών, χωρίς να διστάσει από τις αναμενόμενες αντιδράσεις, εκπλήρωσε την αποστολή του σύμφωνα με τις επιλογές και την τάξη του Οικουμενικού Θρόνου. Ίσως οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν ότι θεμελιώδεις αρχές της διεθνούς διπλωματίας καθιερώθηκαν με την Συνθήκη της Βεστφαλίας (1648), που σφράγισε την λήξη του τριακονταετούς πολέμου, την σύγκρουση καθολικών και προτεσταντών, στην Δυτική Ευρώπη.

Πριν από μερικές ημέρες ο απόστρατος ναύαρχος Τζιχάντ Γιαϊτζή κατέθεσε μήνυση κατά της Αυτού Θειοτάτης Παναγιότητος τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο και κατά του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου, παρά τις κατά καιρούς διαμαρτυρίες και διαβήματα της Αγκύρας, για την χρήση του τίτλου «Οικουμενικός» και την υποδοχή του Οικουμενικού Πατριάρχη, κατά τις ανά τον κόσμο επίσημες επισκέψεις του, με τιμές αρχηγού κράτους.

Για να γίνουν κατανοητά όλα όσα υπηρετεί η θρησκευτική διπλωματία θα ήταν σκόπιμο να διαβαστεί ξανά η ιστορία και η διπλωματική πραγματικότητα της μακραίωνης διπλωματίας των θρησκειών. Προηγουμένως, όμως, χρήσιμο είναι κοινωνικά, πολιτικά, και πολιτισμικά να γίνει αντιληπτό ότι στην Ορθοδοξία η συμπόρευση κράτους και πολιτείας δεν κυριαρχείται από πολιτικές που διαμορφώνει η θρησκεία, αλλά από αυτές που οι πολιτικοί επιλέγουν, βασισμένοι στην ισχύ του εκλογικού σώματος. Οι απόψεις, θρησκευτικές, κοινωνικές, και θεολογικές, εκφράζονται από τους επισκόπους και το πλήρωμα των Ορθοδόξων Χριστιανών, αλλά τα κράτη κυβερνώνται με νόμους που διαμορφώνονται και ψηφίζονται στα Κοινοβούλια από τους εκλεγμένους εκπροσώπους, οι οποίοι οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους, κατά το δυνατόν, τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς, και τις απόψεις όλων των πλευρών της κοινωνίας.

Η Οικουμενικότητα του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως δεν αναγνωρίζεται ούτε αναιρείται με πολιτική επιβολή. Οι Οικουμενικές Σύνοδοι, πολλούς αιώνες πριν ο εν αποστρατεία Τούρκος ναύαρχος νοιώσει την ανάγκη να μηνύσει τον Οικουμενικό Πατριάρχη κκ. Βαρθολομαίο και τον εκπρόσωπό του στις ΗΠΑ, Αρχιεπίσκοπο κ. Ελπιδοφόρο, υιοθέτησαν την θρησκευτική Οικουμενική ισχύ του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Το ατόπημα του Τούρκου λαϊκού ξεπερνά κάθε αρχή ανθρωπίνων δικαιωμάτων, θρησκευτικής ανοχής, και παραβιάζει το πνεύμα και το γράμμα της Συνθήκης της Λωζάννης, που αναφέρεται στα δικαιώματα των ορθοδόξων Χριστιανών της Τουρκίας. Η άγνοια της θρησκευτικής ανοχής, αλλά και πιθανώς των σχετικών εδαφίων (σούρα) του Κορανίου από την πλευρά του απόστρατου Τούρκου ναυάρχου αναδεικνύει την απόσταση της θρησκευτικής αντίληψης που χωρίζει τον Ερντογάν ακόμη και από τους θρησκευόμενους ψηφοφόρους του, αν ο ναύαρχος συγκαταλέγεται μεταξύ τους.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ

Ο Ιησούς, Μέγας Αρχιερεύς της Χριστιανοσύνης, δια των Αποστόλων μετέφερε την ευλογία του στους επισκόπους, που τελούν τα μυστήρια της Χριστιανικής Θρησκείας. Η αρχή της ιεραρχίας των επισκόπων επιβλήθηκε στην Εκκλησία από το πολιτικό σύστημα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για την καλή οργάνωση και διοίκησή της. Κάθε μητρόπολη απόκτησε την σημασία της πόλης στην οποία έδρευε, όμως η ισότητα των επισκόπων δεν αμφισβητήθηκε ποτέ.