Η εποχή της αργής ανάπτυξης στην Κίνα

Πιο εντυπωσιακή είναι η δημογραφική πρόκληση της χώρας. Η Κίνα βλέπει φθίνουσα πληθυσμιακή αύξηση εδώ και χρόνια, μια τάση που δεν είναι ασυνήθιστη καθώς τα έθνη γίνονται πλουσιότερα. Αλλά από το 2015 και μετά, η πληθυσμιακή αύξηση της Κίνας μειώθηκε από περίπου δέκα εκατομμύρια ετησίως σε περίπου μηδέν, και η τάση υποδεικνύει περαιτέρω πτώση. Υπάρχουν έως και 130 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες στην ακμή τους, οπότε φυσικά δεν μπορούν όλοι να παντρευτούν. Πολλοί άνθρωποι που είναι παντρεμένοι αποφασίζουν να μην κάνουν παιδιά ή να περιμένουν πολύ περισσότερο για να τα κάνουν από όσο περίμεναν οι προηγούμενες γενιές, για διάφορους λόγους. Με απλά λόγια, αγχώνονται για τα οικονομικά βάρη τους. Μολονότι υπάρχουν εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι που δεν έχουν ακόμη μεταναστεύσει στην σύγχρονη αστική οικονομία, τα επίπεδα εκπαίδευσης και υγείας για τους κατοίκους της αγροτικής Κίνας είναι κακά, και ορισμένοι ερευνητές έχουν αμφισβητήσει την ικανότητά τους να καλύψουν ακόμη και επίπονες θέσεις εργασίας σε εργοστάσια. Λιγότεροι εργαζόμενοι, λιγότεροι μελλοντικοί αγοραστές για άκτιστα διαμερίσματα, λιγότεροι καταναλωτές: αυτά τα βασικά δημογραφικά [στοιχεία] είναι αδύνατο να κρυφτούν ή να αλλάξουν μέσα σε λίγα μόνο χρόνια.

Αντίστοιχα, δεν είναι πλέον δυνατό για το ΚΚΚ να επιτρέπει σε μια φούσκα ακινήτων να λειτουργεί ως υπερτροφοδότης της ανάπτυξης: οι κατασκευαστικές επενδύσεις θα είναι αναγκαστικά υποτονικές για χρόνια σε σχέση με το παρελθόν. Υπάρχει περιθώριο να μετατοπιστούν οι επενδύσεις σε νέες, ανεκπλήρωτες ανάγκες, όπως η πράσινη ενέργεια, τα σχολεία, τα νοσοκομεία, τα τείχη που θα συγκρατήσουν την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, και μυριάδες άλλες προτεραιότητες. Αλλά στον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κίνας δεν έχουν δοθεί ακόμη κίνητρα ούτε έχει οργανωθεί για να ωθήσει τις επενδύσεις προς αυτούς τους τομείς. Απαιτείται πρώτα μια «μεγάλη έκρηξη» χρηματοπιστωτικής μεταρρύθμισης για να επιτευχθεί αυτό˙ ετούτο θα ακολουθείτο αναγκαστικά από μια περίοδο διαρθρωτικής προσαρμογής βραδείας ανάπτυξης. Μόνο τότε οι επιχειρηματικές επενδύσεις της επόμενης γενιάς θα μπορούσαν να προσεγγίσουν τα επίπεδα που παρατηρήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια. Και δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι μια τέτοια μεταμόρφωση είναι στον ορίζοντα.

Περνώντας με πλεούμενο από τα διαμερίσματα που προορίζονται να κατεδαφιστούν στην [πόλη] Danzhou της Κίνας, τον Ιανουάριο του 2022. Aly Song / Reuters
-------------------------------------------------------

Επιπλέον, η πιο σημαντική κινητήριος δύναμη της πολύ μακροπρόθεσμης οικονομικής ανάπτυξης είναι η τεχνολογική καινοτομία. Η Κίνα έχει απορροφήσει περισσότερη τεχνολογία από το εξωτερικό, και έχει επωφεληθεί από αυτήν, ίσως από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην ιστορία. Αλλά οι ξένες εταιρείες και οι άλλες χώρες τηρούν τώρα μια πολύ λιγότερο ανεκτική στάση. Δεν είναι σαφές εάν η πραγματικά εγχώρια κινεζική καινοτομία μπορεί να πάρει την σκυτάλη και να οδηγήσει τη μελλοντική ανάπτυξη. Οι εταιρείες που έχουν καινοτομήσει έχουν γίνει συχνά στόχος της επαναβεβαίωσης του κρατικού ελέγχου, υπό τον φόβο των ανεξάρτητων δρώντων. Άλλες εταιρείες οικοδομούν μια τεράστια τεχνολογική βάση, αλλά μόνο με την υποστήριξη και τις επιδοτήσεις του κράτους, κάτι που θέτει υπό αμφισβήτηση το πόσο αποτελεσματικές είναι στην έρευνα και στην ανάπτυξη και το πόσο περισσότερο μπορεί το κράτος να έχει την πολυτέλεια να τις υποστηρίζει. Χωρίς αμφιβολία, δεδομένης της προσπάθειας που έχει καταβάλει το ΚΚΚ στην βιομηχανική πολιτική, θα υπάρξουν επιτυχίες. Αλλά ως σύστημα, η κινεζική χρηματοδότηση της καινοτομίας δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες.

Αυτά είναι διαρθρωτικά προβλήματα˙ είναι ενσωματωμένα στο σύστημα. Θα μπορούσαν να διορθωθούν. Από το 1978 έως το 2012, τα εμπόδια της διάρθρωσης αποκαθίσταντο τις περισσότερες φορές, απελευθερώνοντας την ανάπτυξη και την εξέλιξη των τελευταίων 35 ετών. Όμως τέτοια προβλήματα δεν διορθώνονται σήμερα, και στην καλύτερη περίπτωση θα χρειαστούν χρόνια για να γίνει μια αξιόπιστη καμπή.

ΔΕΥΤΕΡΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Ένα μεγάλο μέρος του παγκόσμιου οικονομικού κλίματος εξαρτάται από την διαδεδομένη πεποίθηση ότι, όπως τα διαμάντια, η κινεζική ανάπτυξη είναι παντοτινή. Μόλις η εμπιστοσύνη σε αυτό το αφήγημα μειωθεί, οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές. Ορισμένες εταιρείες έχουν υψηλές τιμές μετοχών επειδή οι επενδυτές υποθέτουν ότι θα αποφέρουν μελλοντικά κέρδη από επιχειρήσεις που σχετίζονται με την Κίνα. Καθώς η ανάπτυξη της Κίνας επιβραδύνεται, οι αποτιμήσεις τους είναι πιθανό να μειωθούν. Οι τιμές των μετοχών άλλων εταιρειών μπορεί να είναι συμπιεσμένες λόγω ανησυχιών για τον κινεζικό ανταγωνισμό, και οι αποτιμήσεις τους θα μπορούσαν να αυξηθούν. Το ίδιο ισχύει και για τις μακροπρόθεσμες αποτιμήσεις των εμπορευμάτων και άλλων επενδυτικών αγαθών που βασίζονται στις προσδοκίες άλλης μιας δεκαετίας σχετικά γρήγορης κινεζικής ανάπτυξης.