Τι σημαίνει η επιστράτευση για την Ρωσία

Για να αποφύγει αυτόν τον κίνδυνο για την εξουσία του Πούτιν και την απειλή μεγάλης κλίμακας αντίστασης, το Κρεμλίνο θα πρέπει να καταστείλει τον ρωσικό πληθυσμό πολύ περισσότερο από όσο το είχε κάνει στο παρελθόν. Σύμφωνα με την OVD-Info, μια ρωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, πάνω από 2.300 αντιπολεμικοί διαδηλωτές συνελήφθησαν σε ολόκληρη την Ρωσία τις πέντε ημέρες μετά την ανακοίνωση της επιστράτευσης. Αλλά η καταστολή μπορεί να πάρει από μόνη της μια χαοτική δυναμική. Μπορεί να προκαλέσει αηδία και οργή. Η αύξηση της καταστολής εν μέσω μιας χαοτικής επιστράτευσης έχει ήδη προκαλέσει αναταραχή σε ορισμένα μέρη, συμπεριλαμβανομένης της πυρπόλησης σημείων επιστράτευσης. Τέτοια περιστατικά θα μπορούσαν κάλλιστα να πολλαπλασιαστούν και να γίνουν δύσκολο να τα διαχειριστεί η ρωσική κυβέρνηση.

Αντί να περιμένει μια επανάσταση ή ένα παλατιανό πραξικόπημα, ωστόσο, ο κόσμος θα πρέπει να προετοιμαστεί για έναν μακρύ πόλεμο στην Ουκρανία. Η καταστολή δεν θα επιταχύνει ούτε θα εξορθολογίσει απαραίτητα την επιστράτευση, αλλά θα κρατήσει ήσυχους τους δρόμους και θα επιτρέψει στον Πούτιν να συνεχίσει την επιθετικότητά του.

Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΕΡΧΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ

Η απόφαση του Πούτιν να εισβάλει στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο τρόμαξε μεγάλο μέρος του ρωσικού πληθυσμού. Υπήρχε μια πολύμηνη συσσώρευση δυνάμεων σε παραμεθόριες περιοχές και μέχρι τον Ιανουάριο, ξεκάθαρα κάτι ήταν στα σκαριά. Ωστόσο, δεν ήταν σαν μια πλειοψηφία ή ακόμα και μια ζωηρή αντιπροσωπευτική ομάδα Ρώσων να ήθελε η χώρα τους να διεξάγει πόλεμο εναντίον ενός γείτονα που προφανώς δεν είχε πρόθεση να επιτεθεί στην Ρωσία. Ο πόλεμος δεν ήταν ηθελημένος από τα κάτω. Ωστόσο, δύσκολα θα χαρακτηριζόταν αντιδημοφιλής.

Ο πόλεμος εξυπηρετεί τον πρωταρχικό στόχο εξωτερικής πολιτικής που επιδίωκε ο Πούτιν για περισσότερες από δύο δεκαετίες: την διεκδίκηση της ρωσικής κυριαρχίας (όπως την βλέπει), ειδικά στα εδάφη της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Και κανένα από αυτά τα εδάφη δεν είναι πιο κομβικό από την Ουκρανία. Η ρωσική κυριαρχία δεν συνεπάγεται απαραίτητα στρατιωτική δράση ή τον αποικισμό της Ουκρανίας. Αλλά απαιτεί την διατήρηση της Ουκρανίας στην σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Η Ρωσία θα ήθελε να γράψει τους κανόνες στην Ουκρανία, κατά προτίμηση από απόσταση, όπως προσπάθησε να κάνει η Μόσχα πριν από την Επανάσταση της Μαϊντάν του 2013–14. Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, η Ρωσία θέλει να είναι η αποφασιστική φωνή στα ουκρανικά ζητήματα που ο Πούτιν θεωρεί απαραίτητα για την Ρωσία.

Στον βαθμό που ο πόλεμος του 2022 είναι δημοφιλής, είναι δημοφιλής ως έκφραση της ρωσικής κυριαρχίας. Οι υποστηρικτές το βλέπουν ως αμυντικό πόλεμο ενάντια σε μια εχθρική Δύση που είχε φτάσει μέχρι τα σύνορα της Ρωσίας, απειλώντας να την καταστρέψει. Το βλέπουν επίσης ως πόλεμο ενάντια στις «ναζιστικές» ουκρανικές εθνικιστικές δυνάμεις που απειλούν τους ρωσόφωνους στην Ουκρανία. Τέτοιες πεποιθήσεις δεν έχουν περιοριστεί στην ακροδεξιά ή στους ακραίους εθνικιστές στην Ρωσία˙ είναι ευρέως διαδεδομένες. Σύμφωνα με αυτή την άποψη, η Δύση είχε κάνει υπέρβαση στην Ουκρανία. Είχε αγνοήσει τα ρωσικά συμφέροντα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκεκριμένα είχαν βλάψει την ρωσική υπερηφάνεια αναθέτοντας στον εαυτό τους έναν τόσο μεγάλο ρόλο στην Ουκρανία: η Ουάσιγκτον δεν ήταν ικανοποιημένη να κυριαρχεί στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, όπως φαινόταν˙ έπρεπε να κυριαρχήσει σε όλη την Ευρώπη. Αυτή η υποτιθέμενη αμερικανική υπερβολή επέτρεψε στο Κρεμλίνο να χαρακτηρίσει τον πόλεμο στην Ουκρανία ως έναν καλό πόλεμο. Τους πρώτους επτά μήνες, το Κρεμλίνο ζήτησε κυρίως από τους Ρώσους να στηρίξουν την χώρα τους στον πόλεμο, και η συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων συγκατένευσε. Αυτό ήταν αρκετό.

Και, σε αντίθεση με την σοβιετική εποχή, υπάρχει —προς το παρόν— μια βαλβίδα ανακούφισης για οποιαδήποτε διαφωνία: η πιθανότητα φυγής από την Ρωσία. Αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες Ρώσοι έκαναν ακριβώς αυτό στον απόηχο της εισβολής. Έχοντας μαζί τους τα αντιπολεμικά τους αισθήματα, έφυγαν από την Ρωσία για επαγγελματικούς λόγους, για ηθικούς λόγους, και φοβούμενοι για το τι μπορεί να κάνει ο πόλεμος στην Ρωσία. Όσοι έφυγαν ήταν σχεδόν όλοι μορφωμένοι επαγγελματίες από αστικά κέντρα. Είχαν τους πόρους να φύγουν: χρήματα, δεξιότητες, επαφές στο εξωτερικό. Κάποιοι από αυτούς, ωστόσο, τελικά έπρεπε να επιστρέψουν γιατί βρέθηκαν άνεργοι και χρεοκοπημένοι.

Εκτός Ρωσίας μπορούσαν να πουν και να γράφουν ό,τι ήθελαν. Θα μπορούσαν να είναι θορυβωδώς κατά του πολέμου. Ωστόσο, έχοντας φύγει δεν αποτελούσαν πλέον πολιτική παρουσία στη Ρωσία. Το Κρεμλίνο μπορούσε εύκολα να απορρίψει τις επικρίσεις τους ως αντιπατριωτικές. Ήταν μια κομψή λύση στο πρόβλημα της δημοτικότητας του πολέμου. Το Κρεμλίνο δεν χρειάστηκε να κατασκευάσει συγκατάθεση τόσο όσο έπρεπε να την επιμεληθεί. Η διαφωνία τιμωρήθηκε —αλλά οι επίδοξοι διαφωνούντες θα μπορούσαν απλώς να απουσιάζουν.

Η χαριστική βολή του Πούτιν ήταν το φράγμα που έχτισε μεταξύ του πολέμου και της καθημερινής ζωής. Για την συντριπτική πλειοψηφία των Ρώσων, ο πόλεμος στην Ουκρανία παρέμενε αφηρημένος, παρόμοιος με τηλεοπτικό ριάλιτι. Κατά την διάρκεια του καλοκαιριού, οι περισσότεροι Ρώσοι μπορούσαν να συνεχίσουν να απολαμβάνουν τον καλό καιρό και την ρουτίνα της πολιτικής ζωής. Η τέλεια απεικόνιση αυτής της δυναμικής ήταν ο εορτασμός της «ημέρας της πόλης» στη Μόσχα στις 10 Σεπτεμβρίου, όπως θα μπορούσε να συνέβαινε σε καιρό ειρήνης. Και γιατί όχι; Η Μόσχα ήταν σε ειρήνη. Γιατί να μην περνάει κάποιος καλά; Ο Πούτιν εμφανίστηκε δημόσια, ανοίγοντας μια τεράστια ρόδα λούνα παρκ, τη μεγαλύτερη στην Ευρώπη, για την απόλαυση των Μοσχοβιτών. Όμως ο πόλεμος παραβίασε τους όρους αυτής της χαλαρωτικής αφήγησης. Καθώς ο Πούτιν χαμογελούσε και η Μόσχα πανηγύριζε, οι ρωσικές δυνάμεις υπέφεραν μια τεράστια και ταπεινωτική ήττα γύρω από το Χάρκοβο στην Ουκρανία. (Και η ρόδα του λούνα παρκ χάλασε σχεδόν μόλις άρχισε να λειτουργεί).

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΙ ΕΧΘΡΟΙ;