Πώς ο Άσαντ οπλοποίησε μια καταστροφή | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Πώς ο Άσαντ οπλοποίησε μια καταστροφή

Ο κόσμος μπορεί ακόμα να βοηθήσει τους σεισμοπαθείς της Συρίας χωρίς να ενισχύσει το καθεστώς

Στην αρχή, το καθεστώς [του Άσαντ] επέμενε ότι οποιαδήποτε βοήθεια προς τις περιοχές της αντιπολίτευσης θα έπρεπε να διοχετεύεται μέσω της Δαμασκού. Αντιμέτωπο όμως με την αυξανόμενη παγκόσμια πίεση, και ίσως διαισθανόμενο μια ευκαιρία να αποκαταστήσει την διεθνή του θέση, το καθεστώς επέτρεψε τελικά την προσωρινή χρήση δύο επιπλέον σημείων διέλευσης βοήθειας από την Τουρκία μετά από εκτεταμένες διαπραγματεύσεις στον ΟΗΕ. Αξίζει να σημειωθεί ότι αυτές οι πρόσθετες οδοί εγκρίθηκαν μόνο αφού είχε παρέλθει η φάση της άμεσης διάσωσης. Το καθυστερημένο άνοιγμα αυτών των οδών δεν αλλάζει επίσης το γεγονός ότι η βορειοδυτική Συρία παραμένει μια ενεργή ζώνη συγκρούσεων και ούτε το καθεστώς ούτε οι αντάρτες προσφέρθηκαν να διακόψουν τις εχθροπραξίες για να επιτρέψουν σε μια μεγάλης κλίμακας προσπάθεια διάσωσης να προχωρήσει με ασφάλεια.

Τα εμπόδια αυτά απέτρεψαν το είδος της άμεσης παγκόσμιας προσπάθειας διάσωσης που κανονικά θα ακολουθούσε μια μαζική φυσική καταστροφή. Αντ' αυτού χάθηκαν αμέτρητες ζωές Σύρων που θα μπορούσαν να είχαν σωθεί στον αρχικό απόηχο των σεισμών. Μέσα σε λίγες ώρες και ημέρες από τον σεισμό, εκατοντάδες ομάδες έρευνας και διάσωσης αναπτύχθηκαν στη νοτιοανατολική Τουρκία, αλλά καμία τέτοια υποστήριξη δεν έφτασε ποτέ στην βορειοδυτική Συρία. Τα Λευκά Κράνη και άλλοι τοπικοί Σύροι εθελοντές εργάστηκαν γενναία για να σώσουν όσους μπορούσαν, αλλά δεν διέθεταν το είδος των πόρων και του εξοπλισμού που αναπτύχθηκαν ακριβώς στην άλλη πλευρά των συνόρων. Καθώς η διεθνής κοινότητα σταθμίζει πώς να βοηθήσει την προσπάθεια ανάκαμψης της Συρίας, πρέπει να εργαστεί για να ξεπεράσει τα εμπόδια που την εμπόδισαν να παράσχει κρίσιμη βοήθεια αμέσως μετά τους σεισμούς -ή να αφήσει εκατομμύρια ανθρώπους στην δίνη μιας κλιμακούμενης καταστροφής.

ΤΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ΤΟΥ ΑΣΑΝΤ

Με μια κίνηση, οι σεισμοί προκάλεσαν πολύ μεγαλύτερη ζημιά στην βορειοδυτική Συρία από όσο το καθεστώς και η Ρωσία θα μπορούσαν ενδεχομένως να επιτύχουν με συμβατικές στρατιωτικές τακτικές -και μάλιστα χωρίς να εμπλέξουν το καθεστώς σε νέα εγκλήματα πολέμου. Η καταστροφή επιδείνωσε μια μακροχρόνια ανθρωπιστική κρίση στην περιοχή˙ εκατομμύρια άνθρωποι είχαν ήδη εκτοπιστεί και ζούσαν σε προσωρινούς καταυλισμούς, εξαρτώμενοι σε μεγάλο βαθμό από την βοήθεια. Οι σεισμοί έχουν εκτοπίσει πρόσφατα άλλους 100.000 Σύρους και απειλούν να επιδεινώσουν μια υπάρχουσα επιδημία χολέρας, καθώς και να καταστρέψουν εγκαταστάσεις υγείας και άλλες σημαντικές πολιτικές υποδομές. Αυτό το νέο μετασεισμικό status quo εξυπηρετεί τα συμφέροντα του καθεστώτος, και η παρεμπόδιση της βοήθειας που προορίζεται για την αποκατάσταση των ζημιών από τον Άσαντ θα αποφέρει λειτουργικά το ίδιο αποτέλεσμα με τους δικούς του βομβαρδισμούς νοσοκομείων ή την στοχοποίηση των πολιτικών υποδομών.

Οτιδήποτε λιγότερο από την πλήρη και ανοιχτή πρόσβαση βοήθειας σε περιοχές που ελέγχονται από την αντιπολίτευση ενισχύει τελικά την πολεμική προσπάθεια του καθεστώτος. Ωστόσο, παρά τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της καταστροφής, το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ άργησε να δράσει και η κρίση έχει ήδη ξεθωριάσει από τα παγκόσμια πρωτοσέλιδα. Η απρόθυμη παραχώρηση από τον Άσαντ τον Φεβρουάριο των δύο πρόσθετων οδών βοήθειας από την Τουρκία δεν έχει επισημοποιηθεί σε νέο ψήφισμα του UNSC και φαίνεται να έχει αμβλύνει την ώθηση για επείγουσα δράση του ΟΗΕ.

Το ευρύτερο πολιτικό σκηνικό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Δώδεκα χρόνια μετά τον πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες μεγάλες χώρες δωρητές έχουν εγκαταλείψει σε μεγάλο βαθμό την επιδίωξη μιας διευθέτησης μέσω διαπραγματεύσεων ή μιας μετάβασης της εξουσίας που θα απαιτούσε την απομάκρυνση του Άσαντ, αλλά δεν θέλησαν επίσης να παραχωρήσουν μια οριστική νίκη στον Άσαντ. Η Τουρκία και οι Σύροι πληρεξούσιοί της εξακολουθούν να κατέχουν τμήματα της βόρειας Συρίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες διεξάγουν επιχειρήσεις στα βορειοανατολικά, και οι δωρητές έχουν διατηρήσει την ροή μέτριων ποσών βοήθειας προς μη κυβερνητικές οργανώσεις στους εναπομείναντες θύλακες που ελέγχονται από την αντιπολίτευση. Το πρακτικό αποτέλεσμα ήταν μια ημι-παγωμένη σύγκρουση στην οποία ο Άσαντ αντιμετωπίζει μικρή προοπτική να χάσει την εξουσία -όσο διατηρεί την κινεζική, ιρανική, και ρωσική υποστήριξη- αλλά επίσης δεν διαθέτει τα μέσα για να ανακαταλάβει τις περιοχές της χώρας που εξακολουθούν να βρίσκονται εκτός του ελέγχου του. Αυτό είναι ένα άχαρο και δυσάρεστο status quo, ειδικά δεδομένης της σειράς των εγκλημάτων πολέμου που διαπράττει το καθεστώς του Άσαντ, αλλά η περαιτέρω εδραίωση της εξουσίας υπό τον Άσαντ θα ήταν ακόμα χειρότερη για τους ανθρώπους που ζουν στα βορειοδυτικά της Συρίας.

ΕΝΑ ΠΕΡΙΠΛΟΚΟ ΣΚΗΝΙΚΟ

Το διακύβευμα της επερχόμενης φάσης ανάκαμψης είναι επομένως τεράστιο, τόσο για την ευημερία των ανθρώπων στην βορειοδυτική Συρία όσο και για την μακροπρόθεσμη πορεία της σύγκρουσης. Ωστόσο, η προσπάθεια ανασυγκρότησης αντιμετωπίζει τεράστια εμπόδια. Μια μεγάλη προσπάθεια ανοικοδόμησης μετά από καταστροφές βασίζεται συνήθως σε στενές συνεργασίες μεταξύ των κυβερνητικών Αρχών και των παγκόσμιων παρόχων βοήθειας. Στην προκειμένη περίπτωση, ωστόσο, η Συριακή κυβέρνηση έχει ελάχιστο ενδιαφέρον για την ανοικοδόμηση των βορειοδυτικών περιοχών της χώρας, εκτός ίσως από ένα βραχυπρόθεσμο αντάλλαγμα για την απόκτηση διεθνούς βοήθειας για την ανοικοδόμηση περιοχών με μεγάλη αξία που το καθεστώς αποδεκάτισε κατά την διάρκεια του πολέμου, όπως η μεγάλη πόλη του Χαλεπιού. Τέτοια ανταλλάγματα αποτελούσαν πιθανότατα μέρος του υπολογισμού του Άσαντ για το άνοιγμα των πρόσθετων διασυνοριακών οδών βοήθειας, το οποίο συνέπεσε με την προσωρινή χαλάρωση των κυρώσεων ώστε να καταστεί δυνατή η ανακούφιση από τους σεισμούς και η αποκατάσταση στις περιοχές που ελέγχονται από το καθεστώς.