Η Έκθεση Strategic Foresight της EE για το 2023

Στις 6 Ιουλίου 2023 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την Έκθεση Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης για το 2023 [2]. Σκοπός της εν λόγω έκθεσης είναι η επισκόπηση των προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ΕΕ όσον αφορά την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας και βιωσιμότητας τις επόμενες δεκαετίες, καθώς και η πρόταση συγκεκριμένων δράσεων για την επίτευξή της. Το υπόψιν έγγραφο αναμένεται να συζητηθεί κατά το ανεπίσημο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που θα λάβει χώρα στην Γρανάδα της Ισπανίας τον Οκτώβριο του τρέχοντος έτους, ενώ τον ερχόμενο Νοέμβριο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα διοργανώσουν το ετήσιο συνέδριο του Συστήματος Ευρωπαϊκής Στρατηγικής και Πολιτικής Ανάλυσης [European Strategy and Political Analysis System, ESPAS], κατά το οποίο θα ελεγχθούν και θα συζητηθούν τα ευρήματα της έκθεσης για τις παγκόσμιες τάσεις μεταξύ θεσμών και θα προσαρμοστούν οι μελλοντικές δράσεις της ΕΕ [3].

O Αντιπρόεδρος για τις Σχέσεις μεταξύ Θεσμών και την Προοπτική Διερεύνηση, Maroš Šefčovič, κατά την παρουσίαση της Έκθεσης Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την 6η Ιουλίου 2023. Πηγή: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_3623
--------------------------------------------------------------

Όπως επεσήμανε ο Σλοβάκος Maroš Šefčovič, Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδιος για τις Διοργανικές Σχέσεις και την Προοπτική Διερεύνηση (Vice-President for Interinstitutional Relations and Foresight), κατά την παρουσίαση της Έκθεσης Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης: «Η έκθεση στρατηγικής προοπτικής διερεύνησης για το 2023 έρχεται σε μια πολύ επίκαιρη στιγμή. Η Επιτροπή προτείνει μια ανάλυση προσανατολισμένη στην δράση των βασικών προκλήσεων που θα αντιμετωπίσει η ΕΕ καθώς θα διανύει τη μετάβαση στην βιωσιμότητα. Η ανάλυση αυτή αντικατοπτρίζει την εστίασή μας στην ευημερία των σημερινών και των μελλοντικών γενεών και την επιτακτική ανάγκη προστασίας του πλανήτη μας. Θέλουμε να διατηρήσουμε την Ευρώπη στην πρωτοπορία της μετάβασης στην βιωσιμότητα, αξιοποιώντας τη μοναδική μας κοινωνική οικονομία της αγοράς και την παγκόσμια εμπορική μας δύναμη. Αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση της ηγετικής θέσης της Ευρώπης στον κόσμο και της ικανότητάς μας να στεκόμαστε μόνοι μας και ταυτόχρονα να οικοδομούμε ισχυρές εταιρικές σχέσεις με άλλους: την ανοικτή στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης» [4].

Το εξώφυλλο της Έκθεσης Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης της ΕΕ για το 2023. Πηγή: https://commission.europa.eu/system/files/2023-07/SFR-23-beautified-vers...
------------------------------------------------------------------

H βιωσιμότητα ή αειφορία (sustainability) αποτελεί έναν όρο ο οποίος επιχειρεί να συνδυάσει την οικονομική ανάπτυξη με την περιβαλλοντική προστασία και ορίστηκε από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) το 1987 ως «η ικανοποίηση των αναγκών του παρόντος χωρίς να διακινδυνεύεται η ικανότητα των μελλοντικών γενεών να ικανοποιούν τις δικές τους ανάγκες» [5]. Έχοντας μάλιστα ως στόχο την βελτίωση του βιοτικού επιπέδου στον κόσμο, ο ΟΗΕ έχει προχωρήσει στον καθορισμό 17 Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (Sustainable Development Goals) με χρονικό ορίζοντα το 2030 [6].

Όσον αφορά την κοινωνική οικονομία της αγοράς, αποτελεί ένα οικονομικό σύστημα το οποίο εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στην Γερμανία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έχοντας ως βασικούς πυλώνες το σεβασμό και την προστασία της ιδιωτικής ιδιοκτησίας από το κράτος, την ελευθερία του ανταγωνισμού, την επιδίωξη οικονομικού οφέλους από άτομα και εταιρείες χωρίς ωστόσο αυτό να αποβαίνει εις βάρος του «κοινού καλού» (ατομική ευθύνη), την επικουρικότητα του κράτους (ειδικά ως προς τα αγαθά πρώτης ανάγκης) και τον καθορισμό της προσφοράς και της ζήτησης (όχι όμως και την κατανομή των πόρων) από το κράτος. Απώτερος στόχος του εν λόγω συστήματος είναι η εξασφάλιση της ευημερίας των πολιτών από το κράτος, δηλαδή ενός ελάχιστου (ικανοποιητικού) βιοτικού επιπέδου, παρουσιάζοντας αρκετά κοινά στοιχεία με την έννοια του κράτους πρόνοιας [7].

Ένας ακόμα όρος που χρειάζεται επεξήγηση είναι η προοπτική διερεύνηση (foresight), η οποία σύμφωνα με την Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού της Προεδρίας της Ελληνικής Κυβέρνησης, είναι: «η συστηματική, συμμετοχική και διεπιστημονική προσέγγιση στην εξερεύνηση του μεσοπρόθεσμου και μακροπρόθεσμου μέλλοντος. […] επιτρέπει την επεξεργασία εναλλακτικών σεναρίων για το μέλλον, συντελώντας στην κατάλληλη προετοιμασία για την αντιμετώπιση προκλήσεων, κινδύνων ή και ευκαιριών. Ειδικά σε επίπεδο διακυβέρνησης, συμβάλλει στη χάραξη πολιτικών σε διάφορους τομείς που ενισχύουν την ανθεκτικότητα της χώρας, δίνοντας έμφαση στην προσαρμοστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη» [8].