Η Ετήσια Ανάλυση Κινδύνου του FRONTEX για το 2023-2024

Ο «Οργανισμός Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής» –περισσότερο γνωστός με την ξένη του ονομασία FRONTEX από τον γαλλικό όρο «Frontières extérieures»– έχει ως έδρα την πρωτεύουσα της Πολωνίας, Βαρσοβία, και ιδρύθηκε στις 26 Οκτωβρίου 2004 με την αρχική ονομασία «Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Διαχείριση της Επιχειρησιακής Συνεργασίας στα Εξωτερικά Σύνορα των Κρατών-Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης», δυνάμει του Κανονισμού 2007/2004 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) [2]. Η σημερινή του ονομασία καθιερώθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2016 δυνάμει του Κανονισμού 2016/1624 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ [3], ενώ η τελευταία τροποποίηση της εντολής (mandate) του έλαβε χώρα στις 13 Νοεμβρίου 2019 δυνάμει του Κανονισμού 2019/1896 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της ΕΕ [4].

Μετανάστες περιμένουν να αποβιβαστούν από ένα σκάφος της Frontex, της συνοριακής υπηρεσίας της ΕΕ, καθώς φτάνουν στο λιμάνι της Μυτιλήνης στην Λέσβο, στην Ελλάδα, στις 5 Μαρτίου 2016. REUTERS/Hannibal Hanschke
-----------------------------------------------------------------

Ο εν λόγω Οργανισμός αποτελεί την πρώτη ένστολη υπηρεσία επιβολής νόμου της ΕΕ και συνάμα τον επιχειρησιακό της βραχίονα, υποστηρίζει τα κράτη-μέλη της ΕΕ και τις χώρες που περιλαμβάνονται στην Σύμβαση Σένγκεν [5] στην διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ και την καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος, και έχει ως αποστολή (Εικόνα 1): «Μαζί με τα Κράτη-Μέλη, την εξασφάλιση ασφαλών και λειτουργικών εξωτερικών συνόρων τα οποία παρέχουν ασφάλεια» [6].

Εικόνα 1: Τα επιμέρους έργα της αποστολής του FRONTEX. Πηγή: https://frontex.europa.eu/about-frontex/who-we-are/tasks-mission/
--------------------------------------------------------------------------------------

Ο Οργανισμός διοικείται από έναν Εκτελεστικό Διευθυντή, ο οποίος υποβοηθείται στα καθήκοντά του από τρεις (3) Αναπληρωτές Εκτελεστικούς Διευθυντές, έναν ανεξάρτητο Αξιωματικό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (υπαγόμενο απευθείας στο Διοικητικό Συμβούλιο), και το Συμβουλευτικό Φόρουμ [7]. Η οργανωτική του δομή (Εικόνα 2) περιλαμβάνει ένα Γραφείο Εκτελεστικής Διαχείρισης, διάφορα επιμέρους Γραφεία, τις μόνιμες εγκαταστάσεις του Αρχηγείου του Οργανισμού, και τις ακόλουθες εννέα Διευθύνσεις:
1.Διεύθυνση Επίγνωσης της Κατάστασης και Παρακολούθησης.
2.Διεύθυνση Διεθνούς και Ευρωπαϊκής Συνεργασίας.
3.Διεύθυνση Επιχειρησιακής Αντίδρασης.
4.Ευρωπαϊκό Κέντρο Επιστροφών.
5.Διεύθυνση Οικοδόμησης Ικανοτήτων.
6.Διεύθυνση Διαχείρισης Ανάπτυξης Δυνάμεων.
7.Διεύθυνση Κεντρικής Μονάδας ETIAS.
8.Διεύθυνση Οικονομικών, Ψηφιακών Υπηρεσιών και Ασφάλειας.
9.Κέντρο Υποστήριξης Διακυβέρνησης.

Εικόνα 2: Η οργανωτική δομή του FRONTEX. Πηγή: https://frontex.europa.eu/about-frontex/who-we-are/structure/
------------------------------------------------------------------------

Ο FRONTEX διεξάγει θαλάσσιες, χερσαίες και αεροπορικές επιχειρήσεις κυρίως στην Ισπανία, την Ιταλία, την Βουλγαρία, την Ελλάδα, την Αλβανία, και το Μαυροβούνιο (Εικόνα 3), ενώ σε περίπτωση ανάγκης διεξάγει και αποστολές έρευνας και διάσωσης (search and rescue). Επιπλέον, από το 2020 έχει υλοποιήσει μια σειρά δράσεων η οποία έχει συμβάλλει στην αναβάθμισή του, όπως η πρόσληψη προσωπικού για την δημιουργία Μόνιμου Σώματος (Standing Corps), η εκπαίδευση του προσωπικού στην χρήση του συστήματος ETIAS (European Travel Information and Authorisation System) [8], και η διεξαγωγή αυτόνομων επιχειρήσεων επιστροφών [9].

Εικόνα 3: Η έδρα και οι περιοχές διεξαγωγής επιχειρήσεων του FRONTEX. Πηγή:https://frontex.europa.eu/assets/Publications/General/Agency_at_Glance/2020/TT0120437ELN_002.pdf
--------------------------------------------------------

Η ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Όσον αφορά την ανάλυση κινδύνου (risk analysis) αξίζει να σημειωθεί ότι –ως διαδικασία– αποτελεί την αφετηρία για όλες τις δραστηριότητες του Οργανισμού, συμβάλλοντας στον εντοπισμό τάσεων και την αναγνώριση κινδύνων μέσα από την συλλογή δεδομένων από μια πληθώρα δρώντων, όπως τα κράτη-μέλη και τις υπηρεσίες της ΕΕ, τις χώρες εταίρους, άλλους διεθνείς οργανισμούς καθώς και πληροφορίες από ανοιχτές πηγές (open source intelligence) [10]. Ο FRONTEX μάλιστα, όσον αφορά την διαχείριση των εξωτερικών συνόρων, ορίζει τον κίνδυνο ως: «[…] το μέγεθος και ενδεχόμενο εμφάνισης μιας απειλής που λαμβάνει χώρα στα εξωτερικά σύνορα, δεδομένων των λαμβανομένων μέτρων που υπάρχουν στα σύνορα και εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία θα επηρεάσει την εσωτερική ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ασφάλεια στα εξωτερικά σύνορα, την βέλτιστη ροή τακτικών επιβατών ή η οποία θα επιφέρει ανθρωπιστικές συνέπειες» [11].