Το ελαττωματικό όραμα του Μακρόν για την Ευρώπη

Η προτεινόμενη στρατηγική του Μακρόν, αντίθετα, εγκολπώνεται όλες τις μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις του κόσμου, ενώ επιδιώκει επίσης να ηγηθεί στις μεγάλες διεθνικές προκλήσεις της εποχής. Ο Γάλλος πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι τα ευρωπαϊκά κράτη πρέπει να αναλάβουν μεγαλύτερη ευθύνη για την άμυνα της ηπείρου. Έχει επίσης ανακηρύξει την Γαλλία ως δύναμη του Ινδο-Ειρηνικού. Η Γαλλία δεν έχει εγκαταλείψει την εστίασή της στην τρομοκρατία, η οποία, μαζί με τους δεσμούς της από την αποικιακή εποχή, την οδηγεί να ενδιαφερθεί έντονα για την πολιτική της [περιοχής] Σαχέλ και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής. Εν τω μεταξύ, η Γαλλία και η Ευρώπη ανακηρύσσουν την κλιματική κρίση ως την πιο υπαρξιακή πρόκληση στον κόσμο. Όλα αυτά πρέπει να αντιμετωπιστούν παράλληλα με την στήριξη της δημοκρατίας και την ενδυνάμωση της φιλελεύθερης οικονομικής τάξης, εν μέσω της ολέθριας πανδημίας της COVID-19. Αυτή η ατζέντα θα ήταν απαιτητική, ακόμη και αδύνατη, για ένα κράτος πολύ πιο ισχυρό από την Γαλλία ή ακόμη και για την Ευρώπη συνολικά. Η προσέγγιση του Μακρόν θα είχε ως αποτέλεσμα μια Ευρώπη που, αντί να κάνει καλά ένα ή δύο πράγματα, θα μπορούσε να τα κάνει όλα άσχημα.

Η Γαλλία επίσης δεν μιλά εξ’ ονόματος της ΕΕ, και προσπαθώντας να αναλάβει αυτόν τον ρόλο, απειλεί να διασπάσει περαιτέρω την ήπειρο. Υπάρχει μεγάλη διαφωνία εντός της Ευρώπης σχετικά με πώς θα χειριστεί την σειρά προκλήσεων που αντιμετωπίζει, αλλά κυρίως όσον αφορά την ασφάλεια. Η ΕΕ έχει προτείνει μια σειρά αμυντικών πρωτοβουλιών, συμπεριλαμβανομένης της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας (Permanent Structured Cooperation, PESCO), ένα σύνολο πρωτοβουλιών που δημιουργήθηκε πριν από τέσσερα χρόνια για να ενισχύσει την αμυντική συνεργασία μεταξύ των συμμετεχόντων κρατών-μελών της ΕΕ˙ το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας (European Defense Fund), το οποίο υποστηρίζει την συνεργατική στρατιωτική έρευνα και ανάπτυξη˙ και έναν δυνητικό ευρωπαϊκό στρατό, μια παλιά ιδέα που τόσο ο Μακρόν όσο και η πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ [6] αναβίωσαν τα τελευταία χρόνια. Καμία από αυτές τις ιδέες δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς ευρωπαϊκή συναίνεση σχετικά με τις προτεραιότητες, και αυτή απλώς δεν υπάρχει ακόμη.

Πάρτε την Ρωσία. Η Γαλλία θέλει να δώσει στην Ρωσία λόγο για την ευρωπαϊκή ασφάλεια: το 2019, για παράδειγμα, ο Μακρόν έστειλε τους υπουργούς Άμυνας και Εξωτερικών του στη Μόσχα για να διερευνήσουν τρόπους επιστροφής της χώρας στο μαντρί των βιομηχανοποιημένων εθνών, σπάζοντας ένα τετραετές πάγωμα τέτοιων υψηλού επιπέδου διπλωματικών επισκέψεων. Ο Μακρόν συνηγορεί επίσης υπέρ της αξιολόγησης του ΝΑΤΟ, το οποίο ισχυρίζεται ότι βιώνει «εγκεφαλικό θάνατο». Αντίθετα, η Πολωνία και άλλοι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση από την Ρωσία θέλουν σκληρυμένες άμυνες στα σύνορά τους και μόνιμη παρουσία στρατευμάτων των ΗΠΑ -και με την Ρωσία να εκκινεί μια δυνητική επανεισβολή στην Ουκρανία, αυτές οι απόψεις φαίνονται δικαιολογημένες.

Οι ίδιοι διαχωρισμοί αντανακλώνται στη μεταχείριση των Ηνωμένων Πολιτειών. Μετά το φιάσκο της AUKUS, η Γαλλία θεωρεί τις Ηνωμένες Πολιτείες ως έναν αναξιόπιστο εταίρο που μαχαιρώνει πισώπλατα τους συμμάχους προς το συμφέρον των αμυντικών συμβολαίων, ενώ οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης τις θεωρούν ως έναν απαραίτητο εταίρο. Σχίσματα υπάρχουν και αναφορικά με την Κίνα. Ο Γάλλος πρώην διπλωμάτης και υπουργός Οικονομικών, Bruno Le Maire, έχει πει ότι η Ευρώπη θέλει να «δεσμευθεί» με την Κίνα. Η Γερμανία, υπό τη Μέρκελ, επιδίωξε μια εκτεταμένη επενδυτική συμφωνία με την Κίνα, την Συνολική Συμφωνία για τις Επενδύσεις (Comprehensive Agreement on Investment, CAI), η οποία αργότερα ανεστάλη από την ΕΕ, και η Ιταλία εντάχθηκε στην Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI) της Κίνας, το 2019. Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση της Λιθουανίας έχει πει στους αξιωματούχους της να σταματήσουν να χρησιμοποιούν κινεζικά τηλέφωνα που, λέει, περιέχουν λογισμικό λογοκρισίας, έχει έρθει κοντά στην Ταϊβάν, και έχει εγκαταλείψει ένα, υπό την ηγεσία της Κίνας, περιφερειακό φόρουμ. Η Ρουμανία, επίσης, έδιωξε την Huawei από τα 5G δίκτυά της και μπλόκαρε συμφωνίες για την κατασκευή από την Κίνα πυρηνικών αντιδραστήρων στην χώρα.

Η στρατηγική αυτονομία του Μακρόν προϋποθέτει επίσης ότι η Ευρώπη είναι ένας σταθερός, συνεκτικός δρων σε μια θετική τροχιά. Αυτή είναι μια επικίνδυνη υπόθεση: μετά από δεκαετίες εντυπωσιακής οικονομικής και πολιτικής ολοκλήρωσης και οικοδόμησης θεσμών, το ίδιο το ευρωπαϊκό εγχείρημα βρίσκεται υπό πίεση. Από το Brexit και την δημοκρατική διολίσθηση έως την άνιση οικονομική ανάπτυξη, η ευρωπαϊκή συνοχή ή η σταθερότητα δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες. Η Γερμανία έχει νέα ηγεσία για πρώτη φορά μετά από 16 χρόνια και ο μελλοντικός στρατηγικός προσανατολισμός της είναι αβέβαιος. Για να είμαστε δίκαιοι, ο Μακρόν αναγνωρίζει την άτακτη κατάσταση των ευρωπαϊκών υποθέσεων και μεγάλο μέρος της στρατηγικής του είναι μια έκκληση προς την ήπειρο να «ξυπνήσει». Ωστόσο, οι συστάσεις του διακινδυνεύουν να διασπάσουν περαιτέρω την Ευρώπη.