Η αρχή του τέλους για τον Πούτιν;

Μαζί, η καταστολή και ο έλεγχος της πληροφορίας θα μπορούσαν να αποτρέψουν την επέκταση των αντιπολεμικών διαδηλώσεων στην Ρωσία. Μέχρι στιγμής, το καθεστώς έχει συλλάβει περισσότερα από 5.000 άτομα επειδή διαδήλωναν ενεργά κατά της εισβολής της Ρωσίας, κάτι που μπορεί να αποτρέψει άλλους από το να συμμετάσχουν. Ενώ άλλοι Ρώσοι μπορεί να είναι διατεθειμένοι να διακινδυνεύσουν την σύλληψη εάν πιστεύουν ότι οι διαδηλώσεις θα [μετατραπούν σε] χιονοστιβάδα, η λογοκρισία δυσκολεύει τους δυνητικούς διαδηλωτές να γνωρίζουν πόσοι πολίτες είναι απογοητευμένοι με τον πόλεμο. Πιθανότατα, το καθεστώς Πούτιν θα κλιμακώσει περαιτέρω την καταστολή για να αντιμετωπίσει ένα πιο ανήσυχο ρωσικό κοινό. Τα προσωποπαγή καθεστώτα είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν την καταστολή ως απάντηση σε διαμαρτυρίες από όσο άλλες απολυταρχίες, και είναι ιδιαίτερα πιθανό να το κάνουν όταν εμπλέκονται σε επεκτατικές εδαφικές συγκρούσεις (όπως εμπλέκεται ο Πούτιν με την Ουκρανία). Επιπλέον, πολλοί από τους Ρώσους που έχουν απηυδήσει με τον Πούτιν θα επιλέξουν να φύγουν από την Ρωσία, όπως ήδη έχουν κάνει ορισμένοι, μειώνοντας την πίεση που αυξάνεται κατά του καθεστώτος.

Ο Πούτιν έχει επίσης καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να μονώσει τον εαυτό του απέναντι σε μια άλλη απειλή: την αποσκίρτηση των ελίτ. Σε μια άκρως χορογραφημένη συνεδρίαση του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας του, ο πρόεδρος της Ρωσίας υποχρέωσε όλα τα μέλη της ομάδας του να υποσχεθούν δημόσια την υποστήριξή τους στην απόφασή του να αναγνωρίσει την ανεξαρτησία του Ντόνετσκ και του Λουχάνσκ, των δύο αυτονομιστικών περιοχών στην ανατολική Ουκρανία. Αυτό μείωσε την ικανότητα των μελών του συμβουλίου να αποσκιρτήσουν αξιόπιστα και να ισχυριστούν ότι ο Πούτιν οδηγεί την Ρωσία σε λάθος κατεύθυνση. Ομοίως, ο Πούτιν συγκάλεσε τους ισχυρότερους επιχειρηματίες της χώρας του την επόμενη μέρα μετά την έναρξη της εκστρατείας κατά της Ουκρανίας, για να συζητήσουν τα οικονομικά σοκ που θα ακολουθούσαν. Ο στόχος του Πούτιν [1] ήταν σαφής –να τους υπενθυμίσει ότι οι μοίρες τους είναι συνδεδεμένες με την συνέχιση [της παραμονής] του στην εξουσία.

ΟΛΑ ΚΑΤΑΡΡΕΟΥΝ

Υπάρχουν όμως και καλοί λόγοι που το κλίμα μπορεί να αναστραφεί. Παρά την καταστολή, διαδηλώσεις έχουν λάβει χώρα σε περισσότερες από 58 πόλεις σε ολόκληρη την Ρωσία. Οι πρώτες διαδηλώσεις είναι αξιοσημείωτες όχι μόνο για την γενναιότητα που αντανακλούν, αλλά και για τις προοπτικές που διαθέτουν -οι διαμαρτυρίες σε πολύ καταπιεστικά καθεστώτα είναι πιο πιθανό να είναι επιτυχείς από όσο οι διαμαρτυρίες σε λιγότερο καταπιεστικά περιβάλλοντα. Αυτό συμβαίνει επειδή όταν οι άνθρωποι βγαίνουν στους δρόμους, ακόμη και όταν το κόστος είναι υψηλό, [αυτό] στέλνει ένα ισχυρό μήνυμα σε άλλους πολίτες ότι η εναντίωσή τους είναι κοινή. Με αυτόν τον τρόπο, αυτές οι πρώιμες αντιπολεμικές διαμαρτυρίες έχουν την προοπτική να πυροδοτήσουν μια κλιμακωτή αντίθεση. Το γεγονός ότι οι Ρώσοι θεωρούν τον πόλεμο του Πούτιν ως άδικο και κραυγαλέο, καθιστά ιδιαίτερα πιθανό το να προκαλέσει εκτεταμένες αντιδράσεις. Είναι οι στιγμές της έντονης αδικίας που έχουν τη μεγαλύτερη ικανότητα να κινητοποιούν τους ανθρώπους —όπως όταν ο Τυνήσιος πωλητής φρούτων Mohamed Bouazizi αυτοπυρπολήθηκε, αφότου τοπικοί αξιωματούχοι τον ταπείνωσαν και κατάσχεσαν τα εμπορεύματά του, ξεκινώντας την Αραβική Άνοιξη το 2011.

Ο πόλεμος έχει επίσης διάσημους και επιδραστικούς αντιπάλους στο εσωτερικό —και δεν είναι απλώς γνωστοί αντιφρονούντες. Αρκετές διασημότητες της Ρωσίας έχουν υπογράψει επιστολές που εναντιώνονται στον πόλεμο. Ο Ρώσος αστέρας του τένις, Andrei Rublev, έγραψε «όχι πόλεμος σας παρακαλώ» σε μια τηλεοπτική κάμερα. Ο Ρώσος επικεφαλής μιας αντιπροσωπείας σε μεγάλη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα ζήτησε συγγνώμη για την εισβολή της χώρας του στην Ουκρανία και η κόρη του εκπροσώπου Τύπου του Πούτιν φέρεται να δημοσίευσε «όχι πόλεμος» στον λογαριασμό της στο Instagram. (Το διέγραψε ώρες αργότερα). Υπάρχουν ακόμη και σημάδια ότι οι εγκάρδιοι ολιγάρχες του Πούτιν αισθάνονται άβολα. Ο πρώην μεγιστάνας της ενέργειας, Anatoly Chubais, δημοσίευσε στην σελίδα του στο Facebook μια φωτογραφία του Boris Nemtsov, ενός Ρώσου ηγέτη της αντιπολίτευσης που δολοφονήθηκε μπροστά στο Κρεμλίνο. Ο Ρώσος δισεκατομμυριούχος Oleg Deripaska, έκανε έκκληση για ειρήνη και διαπραγματεύσεις.

Ακόμα κι αν οι ενέργειες του Πούτιν δεν τον εκτοπίσουν αμέσως από την εξουσία, ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιουργεί μακροπρόθεσμες ευαλωτότητες. Οι τιμωρητικές οικονομικές κυρώσεις [2] κομματιάζουν ήδη την αξία του ρουβλίου και η οικονομική ζημιά αναμένεται να ενταθεί. Με την πάροδο του χρόνου, αυτό θα μπορούσε να αποδυναμώσει τον Πούτιν στο εσωτερικό. Οι προσωποπαγείς δικτατορίες γενικά μειώνουν τις κρατικές δαπάνες όταν αντιμετωπίζουν κυρώσεις, κάνοντας την ζωή ακόμη πιο δύσκολη για τους μέσους πολίτες και αυξάνοντας τις πιθανότητες διογκούμενης αναταραχής. Οι κυρώσεις τείνουν επίσης να είναι πιο αποτελεσματικές όταν στοχεύουν σε προσωποπαγή αυταρχικά καθεστώτα από όσο όταν στοχεύουν σε άλλους τύπους απολυταρχιών, επειδή οι προσωποπαγείς δικτάτορες εξαρτώνται περισσότερο από την πατρωνία για να διατηρήσουν την εξουσία. Μέχρι στιγμής, η ελίτ της Ρωσίας δεν έχει υποχρεωθεί ποτέ να επιλέξει μεταξύ της ζωής που θέλει και του Πούτιν. Όμως, τα σχόλια του Chubais και του Deripaska υπονοούν ότι αυτό θα μπορούσε να αλλάξει καθώς οι κυρώσεις εδραιώνονται, ειδικά εάν συνδυαστούν με εντεινόμενες προσπάθειες κατά της διαφθοράς από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Εάν πιεστούν αρκετά σφικτά, οι ελίτ της Ρωσίας μπορεί να αποφασίσουν ότι ο Πούτιν δεν μπορεί πλέον να εγγυηθεί τα μελλοντικά τους συμφέροντα και να προσπαθήσουν να τον αντικαταστήσουν με έναν ηγέτη που θα αποχωρούσε από την Ουκρανία και θα ωθούσε την Δύση να ξεπαγώσει τα περιουσιακά τους στοιχεία.