Η νέα Στρατηγική Πληροφοριών των ΗΠΑ για την επόμενη τετραετία

Η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών [2] [National Intelligence Strategy (NIS)] αποτελεί επίσημο έγγραφο που εκδίδεται από το Γραφείο του Διευθυντή Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών [Office of Director of National Intelligence (ODNI)] των ΗΠΑ. Σύμφωνα δε με την επίσημη ιστοσελίδα του εν λόγω Γραφείου, είναι ένα θεμελιώδες έγγραφο για την Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών [Intelligence Community (IC)], το οποίο παρέχει στρατηγικές κατευθύνσεις στα μέλη της εν λόγω Κοινότητας όσον αφορά τις δράσεις, τις επενδύσεις, και τις προτεραιότητες που τίθενται σε συλλογικό επίπεδο [3]. Η σημασία του συγκεκριμένου στρατηγικού εγγράφου έγκειται στο γεγονός ότι υποστηρίζει τις προτεραιότητες εθνικής ασφάλειας που περιγράφονται στην Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας [4] και την Στρατηγική Εθνικής Άμυνας [5], καθώς και άλλες εθνικές στρατηγικές των ΗΠΑ.

Η διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, Avril Haines, παρουσιάζει τον πρόεδρο Joe Biden κατά την διάρκεια μιας επίσκεψης στο Γραφείο του Διευθυντή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών στο McLean, στην Βιρτζίνια, στις 27 Ιουλίου 2021. AP Photo/Susan Walsh
--------------------------------------------------------------------

Εικόνα 1: Οι δεκαοχτώ (18) μονάδες της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών. Πηγή: https://www.odni.gov/files/ODNI/documents/National_Intelligence_Strategy...
--------------------------------------------------------------

Όπως έχει αναφερθεί και σε παλαιότερο άρθρο [6], η θέση του Διευθυντή Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών [Director of National Intelligence (DNI)] θεσπίστηκε το 2004 με το Νόμο για τη Μεταρρύθμιση των Υπηρεσιών Πληροφοριών και την Πρόληψη της Τρομοκρατίας [Intelligence Reform and Terrorism Prevention Act (IRTPA)] [7]. Σύμφωνα με τον IRTPA, ο Διευθυντής Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ αποτελεί τον επικεφαλής της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, λειτουργώντας παράλληλα ως σύμβουλος του Προέδρου των ΗΠΑ και του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας (ΣΕΑ) [8]. Το Γραφείο του DNI στελεχώνεται από προσωπικό όλων των αμερικανικών Υπηρεσιών Πληροφοριών και περιλαμβάνει δύο Διευθύνσεις, πέντε Κέντρα και εννέα Γραφεία [9]. Η δε Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών των ΗΠΑ αποτελείται από δεκαοχτώ «μονάδες» (elements) [10], οι οποίες συνεργάζονται με τις ένοπλες δυνάμεις, τις ομοσπονδιακές, πολιτειακές, και τοπικές υπηρεσίες επιβολής νόμου, τις υπηρεσίες πληροφοριών και τις ένοπλες δυνάμεις ξένων κρατών, καθώς και τον ιδιωτικό τομέα [11]. Αυτές περιλαμβάνουν δύο ανεξάρτητες υπηρεσίες, εννιά «μονάδες» του Υπουργείου Άμυνας και επτά «μονάδες» άλλων Υπουργείων και Υπηρεσιών (Εικόνες 1, 2).

ΤΟ ΟΡΑΜΑ, Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΡΧΕΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑΣ

H πρώτη Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ δημοσιεύτηκε το 2005 [12], ενώ ακολούθησαν άλλες τέσσερις κατά τα έτη 2009 [13], 2014 [14], 2019 [15], και 2023 [16], καθιστώντας το εξεταζόμενο έγγραφο την πέμπτη κατά σειρά Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών. Η εν λόγω στρατηγική δημοσιεύτηκε στις 10 Αυγούστου 2023, ενώ η νυν Διευθύντρια της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών Avril D. Haines [17] –με αφορμή την δημοσίευσή της– δήλωσε ότι: «Η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών διατυπώνει τι θα πρέπει να καλλιεργήσει η Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών για να είναι αποτελεσματική στο μέλλον: ένα πληροφοριακό και τεχνολογικό πλεονέκτημα, ένα ευρύ φάσμα συνεργασιών, και ένα ταλαντούχο και ποικιλόμορφο εργατικό δυναμικό, καθώς επιδιώκουμε το όραμά μας για μια Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών που ενσαρκώνει τις αξίες της Αμερικής […] Επισημαίνει επίσης τον διευρυνόμενο ρόλο της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών στην υποστήριξη της ανθεκτικότητας των εθνικών υποδομών ζωτικής σημασίας, καθώς και αυτών των συμμάχων και εταίρων μας» [18].

Η νέα Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι ένα έγγραφο είκοσι σελίδων, το οποίο περιλαμβάνει τον πρόλογο της Διευθύντριας της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, το όραμα, την αποστολή, και τις αρχές της επαγγελματικής δεοντολογίας της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, καθορίζει έξι στόχους για την επόμενη τετραετία, και παρουσιάζει την οργανωτική δομή της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών. Στον πρόλογό της, η Avril D. Haines επισημαίνει αρχικά τους λόγους που οδήγησαν την ηγεσία των ΗΠΑ στην δημιουργία της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, οι οποίοι ήταν: «Η ενσωμάτωση της εγχώριας και της εξωτερικής διάστασης των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, έτσι ώστε να μην υπάρχουν κενά στην κατανόηση των απειλών για την εθνική μας ασφάλεια, η επίτευξη μεγαλύτερου βάθους και ακρίβειας στην ανάλυση των πληροφοριών, και η διασφάλιση ότι οι πόροι των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών θα δημιουργήσουν μελλοντικές ικανότητες αλλά και αποτελέσματα στο παρόν».

Ακολούθως τονίζει ότι οι προαναφερθέντες λόγοι –αν και έχει μεσολαβήσει σχεδόν μια εικοσαετία από την εκπόνηση της πρώτης Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών– παραμένουν επίκαιροι, παρά το γεγονός ότι το στρατηγικό περιβάλλον έχει αλλάξει δραματικά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του νέου αυτού περιβάλλοντος αποτελούν ο στρατηγικός ανταγωνισμός των ΗΠΑ με την Κίνα και την Ρωσία, η ανάδυση νέων μη-κρατικών δρώντων οι οποίοι επηρεάζουν το περιβάλλον ασφάλειας, αλλά και οι κοινές παγκόσμιες προκλήσεις. Επιπλέον τονίζει την σημασία των πληροφοριών όσον αφορά την λήψη απόφασης της εκάστοτε ηγεσίας, τονίζοντας παράλληλα την ανάγκη ορθών μακροπρόθεσμων εκτιμήσεων. Τέλος, αναφέρει ότι οι έξι στόχοι που τίθενται είναι προϊόν της καλύτερης κατανόησης του περιβάλλοντος, αλλά και ότι η εκπλήρωσή τους θα εξαρτηθεί από την ικανότητα διατήρησης ικανού προσωπικού, την ικανότητα προσαρμογής, την επαύξηση της ανθεκτικότητας, και την διατήρηση της προσήλωσης όσον αφορά την αντιμετώπιση των προκλήσεων.

Όσον αφορά το όραμα της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αναφέρει ότι επιδιώκεται: «Η δημιουργία μιας Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών η οποία ενσαρκώνει τις αξίες της Αμερικής και είναι επαρκώς ευέλικτη, ολοκληρωμένη, καινοτόμος και ανθεκτική ώστε να τεκμηριώνει τις αποφάσεις εθνικής ασφάλειας και εξωτερικής πολιτικής, με αποτέλεσμα ένα έθνος ασφαλές και ευήμερο».

Όσον αφορά την αποστολή της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, το εξεταζόμενο έγγραφο αναφέρει ότι: «Η Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών των ΗΠΑ παρέχει έγκαιρες, αυστηρές, ακομμάτιστες και διορατικές πληροφορίες και υποστήριξη για την τεκμηρίωση των αποφάσεων εθνικής ασφάλειας και την προστασία του έθνους μας και των συμφερόντων του».

Εικόνα 2: Απεικόνιση της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών (Υπουργεία και Εμβλήματα). Πηγή: https://www.odni.gov/files/ODNI/documents/National_Intelligence_Strategy...
---------------------------------------------------------------

Όσον αφορά τις αρχές επαγγελματικής δεοντολογίας της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αναφέρει ότι οι σαφείς και με-αίσθημα-του-σκοπού ηθικές αρχές λειτουργούν ως ακρογωνιαίος λίθος της αποστολής της Κοινότητας, ενώνουν το προσωπικό και το διαχωρίζουν από τις υπόλοιπες υπηρεσίες. Ως βασικές αρχές της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών το έγγραφο κατονομάζει τις ακόλουθες:
1. Αποστολή (Mission), η οποία απαιτεί ανιδιοτελή αφοσίωση καθώς τα μέλη της Κοινότητας υπηρετούν τον αμερικανικό λαό.
2. Αλήθεια (Truth), τόσο ως προς την αναζήτησή της όσο και ως προς την παροχή της στην εκάστοτε ηγεσία και την διατήρηση της αντικειμενικότητας.
3. Νομιμότητα (Lawfulness), η οποία εδράζεται στο Σύνταγμα και τους νόμους των ΗΠΑ, αλλά και τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
4. Ακεραιότητα (Integrity) σε όλο το φάσμα των (δημόσιων και μη) δράσεων της Κοινότητας.
5. Χρηστή διαχείριση (Stewardship), για την διασφάλιση της εμπιστοσύνης του αμερικανικού λαού.
6. Αριστεία (Excellence) για την βελτίωση της απόδοσης και την εξασφάλιση της καινοτομίας και ευελιξίας.
7. Ποικιλομορφία (Diversity), η οποία αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα του αμερικανικού λαού και πρέπει να τύχει ανάλογης εκμετάλλευσης.

ΟΙ ΕΞΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

Ο πρώτος στόχος που τίθεται στην Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι η «Προσαρμογή της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών για τον Εντεινόμενο Στρατηγικό Ανταγωνισμό» (Position the IC for Intensifying Strategic Competition). Πιο συγκεκριμένα, το έγγραφο αναφέρει ότι ο σύγχρονος κόσμος κινδυνεύει από την αναθεωρητική εξωτερική πολιτική δυνάμεων με αυταρχική διακυβέρνηση, όπως η Κίνα και η Ρωσία. Ωστόσο, διευκρινίζει πως μόνο η Κίνα διαθέτει τις εν δυνάμει οικονομικές, διπλωματικές, στρατιωτικές, και τεχνολογικές δυνατότητες να ανασχηματίσει μελλοντικά την διεθνή παγκόσμια τάξη, γεγονός που την καθιστά τον μοναδικό ανταγωνιστή των ΗΠΑ. Όσον αφορά την Ρωσία, την χαρακτηρίζει ως μια άμεση και συνεχιζόμενη απειλή για την Ευρωπαϊκή και Ευρασιατική ασφάλεια, αλλά και πηγή αστάθειας σε παγκόσμιο επίπεδο, χωρίς ωστόσο να διαθέτει τις δυνατότητες της Κίνας.

Επιπλέον, αναφέρει ότι η τεχνολογία και η καινοτομία είναι κρίσιμοι παράγοντες για την προάσπιση των αμερικανικών εθνικών συμφερόντων και την υπέρβαση των ανταγωνιστών, και ότι οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεργαστούν με συμμάχους και εταίρους για να διατηρήσουν το προβάδισμα. Θα πρέπει επίσης να ενισχυθούν οι δυνατότητες συλλογής πληροφοριών, να αναπτυχθούν νέες μέθοδοι, να εντοπιστούν νέες πηγές, και να αξιοποιηθούν τόσο ο δημόσιος όσο και ο ιδιωτικός τομέας, ώστε να υπάρχει διαλειτουργικότητα και κοινή αντίληψη. Τέλος, σχεδιάζεται η αξιοποίηση γλωσσικών, τεχνολογικών, και πολιτιστικών δυνατοτήτων, καθώς και της τεχνητής νοημοσύνης ώστε να μπορέσουν οι ΗΠΑ να κατανοήσουν τις προθέσεις των υπόλοιπων κρατικών και μη δρώντων.

Η «Πρόσληψη, ανάπτυξη και διατήρηση ενός ταλαντούχου και ποικιλόμορφου εργατικού δυναμικού που λειτουργεί ως μια ενωμένη κοινότητα» (Recruit, Develop, and Retain a Talented and Diverse Workforce that Operates as a United Community) αποτελεί τον δεύτερο στρατηγικό στόχο του εν λόγω εγγράφου. Σε αυτό επισημαίνεται η ποικιλομορφία του προσωπικού η οποία θα πρέπει να αξιοποιηθεί κατάλληλα, αλλά και η ανάγκη υπέρβασης των υφιστάμενων πολιτιστικών, δομικών, γραφειοκρατικών, και τεχνικών προκλήσεων και των προκλήσεων ασφάλειας. Σε αυτήν την προσπάθεια θα συμβάλλει ο εκσυγχρονισμός της διαδικασίας πρόσληψης, σε συνδυασμό με την στενή παρακολούθηση αλλά και την ανακατανομή του προσωπικού, καθώς και η παροχή κινήτρων.

Ο τρίτος στόχος που τίθεται στην Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι η «Παροχή διαλειτουργικών και καινοτόμων λύσεων σε κλίμακα» (Deliver Interoperable and Innovative Solutions at Scale). Το έγγραφο επισημαίνει ότι η ανάπτυξη ανταγωνιστικότητας και η καινοτομία απαιτούν επενδύσεις και γρήγορη προσαρμογή σε διαλειτουργικές λύσεις σε κλίμακα, ενώ αναφέρει ότι πρόκειται να συσταθούν κοινές υπηρεσίες προμηθειών, υποβολής προσφορών και σύναψης συμβάσεων με κοινούς ενδείκτες (standards). Έμφαση θα δοθεί επίσης στην αξιοποίηση των τεχνολογικών μέσων, την δέσμευση επαρκών κονδυλίων για έρευνα, και την σύναψη συνεργασιών, με απώτερο σκοπό τον εντοπισμό κενών όσον αφορά τις δυνατότητες (capability gaps), την πρόβλεψη των κινήσεων των αντιπάλων των ΗΠΑν και την αποφυγή στρατηγικού αιφνιδιασμού.

Η «Διαφοροποίηση, επέκταση και ενίσχυση των συνεργασιών» (Diversify, Expand, and Strengthen Partnerships) αποτελεί τον τέταρτο στρατηγικό στόχο του εν λόγω εγγράφου. Πιο συγκεκριμένα, η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αναφέρει ότι το δίκτυο συμμάχων και εταίρων των ΗΠΑ είναι το σημαντικότερο στρατηγικό εφόδιο και συνάμα ένας πολλαπλασιαστής δυνάμεων, καθώς ενισχύει τις επιχειρησιακές δυνατότητες, οξύνει τις εκτιμήσεις, και ενδυναμώνει τις στρατηγικές σχέσεις και την κοινή δράση. Οι σύγχρονες απειλές, ωστόσο, επιβάλλουν μια πιο ισχυρή και συντονισμένη προσπάθεια διαμοιρασμού πληροφοριών. Για τον λόγο αυτό οι ΗΠΑ θα επιδιώξουν και νέες συνεργασίες με μη κρατικούς δρώντες, ειδικά στον τομέα της κυβερνοασφάλειας.

Ο πέμπτος στόχος που τίθεται στην Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι η «Επέκταση των δυνατοτήτων και της εξειδίκευσης της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών σε διακρατικές προκλήσεις» (Expand IC Capabilities and Expertise on Transnational Challenges). Ως τέτοιες προκλήσεις αναφέρονται η κλιματική αλλαγή, η διακίνηση ναρκωτικών, οι οικονομικές κρίσεις, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, η διαφθορά, οι νέες και επαναλαμβανόμενες ασθένειες, και οι αναδυόμενες και ανατρεπτικές τεχνολογίες, οι οποίες προκαλούν πιο συχνές και έντονες κρίσεις σε σχέση με το παρελθόν. Για τον λόγο αυτό επιδιώκεται η βελτίωση της ικανότητας κατανόησης, πρόβλεψης, και παροχής έγκαιρης προειδοποίησης αυτών των προκλήσεων, αλλά και αναγνώρισης ευκαιριών, ικανότητες οι οποίες θα επιτευχθούν μέσω της συνεργασίας με προσωπικό από τους αντίστοιχους τομείς της ακαδημαϊκής κοινότητας, των ξένων κρατών, των λοιπών υπηρεσιών και του ιδιωτικού τομέα, καθώς και μέσω της εφαρμογής διδαγμάτων (lessons learned) και καλών πρακτικών (best practices).

Τέλος, η «Ενίσχυση της Ανθεκτικότητας» (Enhance Resilience) αποτελεί τον έκτο στρατηγικό στόχο του εν λόγω εγγράφου. Πιο συγκεκριμένα, η Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών αναφέρει ότι η προστασία των κρίσιμων υποδομών της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών –αλλά και των ΗΠΑ γενικότερα– προϋποθέτει την κατανόηση των σύγχρονων αποσταθεροποιητικών τάσεων και την ύπαρξη βελτιωμένης έγκαιρης προειδοποίησης. Επιπλέον, ο ρόλος της Κοινότητας έχει επεκταθεί και στην ανεφοδιαστική αλυσίδα και τις κρίσιμες υποδομές, καθώς η ανθεκτικότητα περιλαμβάνει επίσης την οικονομική ασφάλεια και την ευημερία των πολιτών. Για τον λόγο αυτό θα αυξηθεί η διαφάνεια όσον αφορά την συνεργασία με όλες τις Αρχές (ομοσπονδιακή, πολιτειακή, τοπική, κ.λπ.), τους μη κρατικούς δρώντες, και τους συμμάχους, θα εκσυγχρονιστούν και προστατευτούν περαιτέρω οι κρίσιμες υποδομές, και θα ενισχυθούν οι δυνατότητες αντικατασκοπείας. Τέλος, επιδιώκεται και η ανθεκτικότητα του προσωπικού και των οικογενειών τους, καθώς αποτελεί το πολυτιμότερο εφόδιο της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών.

Εικόνα 3: Το εξώφυλλο της Εθνικής Στρατηγικής Πληροφοριών του 2023. Πηγή: Office of the Director of National Intelligence
--------------------------------------------------

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Το πρώτο συμπέρασμα που εξάγεται από το περιεχόμενο της Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών –και συγκεκριμένα από τον πρώτο στρατηγικό στόχο– αφορά το νέο περιβάλλον ασφάλειας, το οποίο χαρακτηρίζεται από την δράση αναθεωρητικών δυνάμεων όπως η Κίνα (κυρίως) και η Ρωσία (δευτερευόντως) αλλά και μη κρατικών δρώντων που επιχειρούν να αλλάξουν το παγκόσμιο status quo και την ισορροπία δυνάμεων. Το γεγονός, ωστόσο, αυτό δεν προκαλεί εντύπωση, καθώς ανάλογες διατυπώσεις βρίσκουμε και σε άλλα στρατηγικά έγγραφα, τόσο των ΗΠΑ όπως η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας [19] και η Ετήσια Εκτίμηση Απειλής [20], αλλά και άλλων κρατών όπως η Εθνική Στρατηγική Ανασκόπηση της Γαλλίας [21], η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας [22], η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας και Διεθνούς Πολιτικής του Ηνωμένου Βασιλείου [23], και η πρόσφατη Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Γερμανίας [24].

Θετική εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ως αντίμετρο της νέας αυτής τάξης πραγμάτων προτάσσεται η συνεργασία των μελών της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών τόσο με τις αντίστοιχες υπηρεσίες άλλων κρατών όσο και με ιδιωτικούς φορείς. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι η ανάγκη συνεργασίας μεταξύ των διεθνών (κρατικών και μη) δρώντων έχει και αυτή εκφραστεί σε αρκετά από τα προαναφερθέντα στρατηγικά κείμενα, ενώ αποτελεί ξεχωριστό πυλώνα με την ονομασία «partner» της Στρατηγικής Πυξίδας της ΕΕ [25]. Η επιδίωξη αυτή –η οποία τίθεται και ως τέταρτος στόχος της εξεταζόμενης Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών– εγκυμονεί συνάμα αρκετούς κινδύνους για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, καθώς ο «ευαίσθητος» τομέας των πληροφοριών ανέκαθεν αποτελούσε πεδίο δράσης των «μεγάλων δυνάμεων» με την διεξαγωγή πληροφοριακών επιχειρήσεων, κατασκοπείας, κ.λπ.

Ένα ακόμα συμπέρασμα που εξάγεται από το εν λόγω έγγραφο είναι η σημασία της τεχνολογίας, της έρευνας, και της καινοτομίας, τομείς στους οποίους επενδύουν όλο και περισσότερα κράτη προκειμένου να καταστήσουν τις υπηρεσίες πληροφοριών τους –και όχι μόνο– πιο αποτελεσματικές και να αποκτήσουν το τεχνολογικό προβάδισμα έναντι άλλων δρώντων. Η χρήση τεχνητής νοημοσύνης είναι μια αναμενόμενη επιδίωξη, καθώς έχει ήδη αρχίσει να χρησιμοποιείται σε πάρα πολλούς τομείς με εκπληκτικά αποτελέσματα, τόσο από κρατικούς όσο και από μη κρατικούς δρώντες, καλύπτοντας αρκετές «αδυναμίες» του ανθρώπινου παράγοντα. Αξίζει, μάλιστα, να σημειωθεί ότι ο Πρόεδρος της Ρωσίας, ήδη από το 2017, είχε εκφράζει την άποψη ότι: «Η τεχνητή νοημοσύνη είναι το μέλλον όχι μόνο της Ρωσίας αλλά ολόκληρης της ανθρωπότητας […] Υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες, αλλά και απειλές που είναι δύσκολο να προβλεφθούν σήμερα […] Όποιος γίνει ο ηγέτης σε αυτόν τον τομέα θα γίνει ο κυρίαρχος όλου του κόσμου» [26].

Άξιος προσοχής είναι επίσης ο δεύτερος στρατηγικός στόχος, ο οποίος δίνει έμφαση στις ικανότητες του προσωπικού που στελεχώνει την Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών αλλά και την διαδικασία πρόσληψης (στρατολόγηση) αυτού. Αν και ο εν λόγω στόχος μπορεί να ερμηνευθεί από την διαχρονική αξία που (ορθώς) δίνεται στο προσωπικό το οποίο αποτελεί την «κινητήρια δύναμη» κάθε οργανισμού, παράλληλα προβληματίζει έπειτα από τα διάφορα περιστατικά διαρροών πληροφοριών που έχουν σημειωθεί κατά καιρούς σε διάφορες υπηρεσίες [27], καθώς και την αδυναμία προσέλκυσης προσωπικού για την κάλυψη θέσεων σε αρκετούς τομείς του δημοσίου –μεταξύ των οποίων και οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις [28]– γεγονός που υποδηλώνει έμμεσα την απώλεια εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμούς.

Η διαλειτουργικότητα, η ικανότητα δηλαδή των μέσων/συστημάτων διαφορετικών φορέων να επικοινωνούν/συνεργάζονται μεταξύ τους σε ένα κοινό δίκτυο, η οποία αποτελεί –σε συνδυασμό με την καινοτομία– τον τρίτο στρατηγικό στόχο της Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, κρίνεται ως μια απαραίτητη ικανότητα η οποία είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Ο λόγος για αυτό είναι ότι η αμερικανική εθνική ασφάλεια απειλείται τόσο από την ξηρά, όσο και από την θάλασσα, τον αέρα, το διάστημα, και τον κυβερνοχώρο –αυτό που οι ένοπλες δυνάμεις ονομάζουν πολυχωρικό πεδίο μάχης (multi-domain battlefield)– γεγονός που επιτάσσει την συντονισμένη/παράλληλη δράση των υπηρεσιών πληροφοριών σε όλα τα προαναφερθέντα πεδία.

Επιπλέον, οι στοχευμένες επενδύσεις σίγουρα θα συμβάλλουν στην αύξηση της αποτελεσματικότητας της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών, ενώ η σύσταση κοινών υπηρεσιών προμηθειών θα επιλύσει αρκετές δυσχέρειες αποτελώντας μια πρακτική που έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται και από άλλους δρώντες. Πιο συγκεκριμένα, η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφάσισε στις 28 Ιουνίου 2023 την σύσταση ενός οργάνου κοινών αμυντικών προμηθειών μέσω του EDIRPA (European Defence Industry Reinforcement through common Procurement Act) [29], ενώ αξίζει να επισημανθεί ότι οι επενδύσεις αποτελούν επίσης ξεχωριστό πυλώνα της Στρατηγικής Πυξίδας της ΕΕ με την ονομασία «invest» [30].

Ένα ακόμα συμπέρασμα που εξάγεται από τον τέταρτο στρατηγικό στόχο του εξεταζόμενου εγγράφου είναι η σημασία που θα πρέπει να δοθεί σε παγκόσμιο επίπεδο από όλους τους δρώντες όσον αφορά την κυβερνοασφάλεια. Πράγματι, οι κυβερνοεπιθέσεις αποτελούν πλέον τη νέα μορφή αντιπαράθεσης τόσο μεταξύ των κρατών όσο και μεταξύ μη κρατικών δρώντων, καθιστώντας τον υβριδικό πόλεμο τη νέα «κανονικότητα», κάτι που έγινε ιδιαίτερα αισθητό κατά την διεξαγωγή των ρωσικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία [31]. Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψιν το γεγονός ότι πλέον η εύρυθμη λειτουργία των περισσότερων κρίσιμων εθνικών ζωτικών υποδομών εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το διαδίκτυο, καταλαβαίνει κανείς ότι η προστασία από κυβερνοεπιθέσεις επηρεάζει άμεσα και τις κρίσιμες εθνικές ζωτικές υποδομές, άρα και την λειτουργία των δημόσιων φορέων.

Όσον αφορά τον πέμπτο στόχο της Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών, αξίζει να επισημανθεί ότι οι διακρατικές προκλήσεις που αναφέρονται όπως η κλιματική αλλαγή, η διακίνηση ναρκωτικών, οι οικονομικές κρίσεις, οι διαταραχές της εφοδιαστικής αλυσίδας, η διαφθορά, οι νέες και επαναλαμβανόμενες ασθένειες, και οι αναδυόμενες και ανατρεπτικές τεχνολογίες, αναμένεται να αποτελέσουν συχνά φαινόμενα του μελλοντικού περιβάλλοντος ασφάλειας. Η πρόσφατη Έκθεση Στρατηγικής Προοπτικής Διερεύνησης (Strategic Foresight Report) της ΕΕ αναφέρει ότι πλέον βιώνουμε μια εποχή αει-κρίσεων (permacrisis) και πολυ-κρίσεων (polycrisis) [32]. Λαμβάνοντας επομένως υπόψιν ότι η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ εξαρτάται από την επιτυχή αντιμετώπιση των προαναφερθέντων προκλήσεων, καταλαβαίνει κανείς τον λόγο για τον οποίο η Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών οφείλει να παρέχει έγκυρες και έγκαιρες πληροφορίες-εκτιμήσεις πάνω και σε αυτούς τους τομείς.

Όσον αφορά την ανθεκτικότητα, η οποία τίθεται ως έκτος και τελευταίος στρατηγικός στόχος του εξεταζόμενου εγγράφου, αξίζει να σημειωθεί ότι αποτελεί μια κρίσιμη ικανότητα για κάθε δρώντα, καθώς του επιτρέπει αφενός να αντιμετωπίζει επιτυχώς κάθε αναδυόμενη απειλή του περιβάλλοντος ασφάλειας, αφετέρου να εκμεταλλεύεται τις ευκαιρίες που παρουσιάζονται ώστε να ανακάμπτει ταχέως μετά από την εκδήλωση κρίσεων. Η σημασία της εξάλλου τονίζεται σε μια πληθώρα στρατηγικών εγγράφων, όπως η Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ, το Στρατηγικό Δόγμα του ΝΑΤΟ [33], η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, η Εθνική Στρατηγική Αναθεώρηση της Γαλλίας, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας, η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας και Διεθνούς Πολιτικής του Ηνωμένου Βασιλείου και η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Γερμανίας [34].

Η ανάλυση της Στρατηγικής της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ, αναδεικνύει ορισμένα σημεία ενδιαφέροντος, όπως τον εξαιρετικά σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν οι υπηρεσίες πληροφοριών όσον αφορά την εθνική ασφάλεια κάθε κράτους. Χωρίς έγκαιρες και έγκυρες εκτιμήσεις σχετικά με τις απειλές και τους κινδύνους που ελλοχεύουν, τόσο η αποτελεσματική πρόληψη όσο και η διαχείριση/αντιμετώπιση αυτών καθίσταται ιδιαίτερα δυσχερής. Επιπρόσθετα, για να είναι σε θέση ένα κράτος να αντιληφθεί την οποιαδήποτε κατάσταση στην συνολική της διάσταση, θα πρέπει να έχει δημιουργήσει μια Κοινότητα Υπηρεσιών Πληροφοριών η οποία θα λειτουργεί ως «κόμβος πληροφοριών» διασταυρώνοντας πληροφορίες από διαφορετικές πηγές, τομείς, και γεωγραφικές περιοχές. Τέλος, η εθνική ασφάλεια δεν περιλαμβάνει μόνο τις «παραδοσιακές» στρατιωτικές απειλές που σχετίζονται με την εθνική άμυνα ενός κράτους, αλλά και απειλές/κινδύνους που σχετίζονται με την οικονομική ασφάλεια, την ενεργειακή ασφάλεια, την υγειονομική ασφάλεια, την περιβαλλοντική ασφάλεια, την επισιτιστική ασφάλεια, το οργανωμένο έγκλημα, την κυβερνοασφάλεια, και την ασφάλεια των κρίσιμων υποδομών [35].

Κλείνοντας, θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι η δημιουργία Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών και η εκπόνηση Εθνικής Στρατηγικής Πληροφοριών, δεν αποτελεί πολυτέλεια αλλά αδήριτη ανάγκη για κάθε σύγχρονο κράτος. Η δράση ωστόσο των μελών της εν λόγω Κοινότητας θα πρέπει να είναι επικουρική στην λειτουργία του ευρύτερου συστήματος εθνικής ασφάλειας, του οποίου η αρχιτεκτονική πρέπει να περιλαμβάνει τους φορείς τόσο της εκτελεστικής, όσο και της δικαστικής, και της νομοθετικής εξουσίας. Βασικός δε πυλώνας αυτής της αρχιτεκτονικής δεν είναι άλλος από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας, ενώ θεμελιώδες έγγραφο από το οποίο πηγάζουν όλες οι υπόλοιπες εθνικές στρατηγικές των επιμέρους κρατικών φορέων θα πρέπει είναι η εκάστοτε Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας, η οποία αποτελεί και το κατεξοχήν έγγραφο υψηλής στρατηγικής κάθε κράτους [36].

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
[1] Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα», Εκδόσεις Ινφογνώμων, Απρίλιος 2023. https://infognomon.gr/shop/nees-kyklofories/ethniki-asfaleia/
[2] Αν και ο όρος «National Intelligence Strategy» μπορεί να αποδοθεί και ως «Εθνική Στρατηγική Πληροφοριών» μιας και εντάσσεται στο γενικότερο πλαίσιο των εθνικών στρατηγικών των ΗΠΑ, θεωρήθηκε ως ακριβέστερη η απόδοσή του με τον όρο «Στρατηγική της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών». Αυτό έγινε αφενός για να συμβαδίζει με την απόδοση του όρου «Director of National Intelligence» και αφετέρου επειδή το εν λόγω έγγραφο αφορά αποκλειστικά τη στρατηγική που πρόκειται να ακολουθήσει η εν λόγω Υπηρεσία των ΗΠΑ (δηλαδή τα μέλη της Κοινότητας Υπηρεσιών Πληροφοριών) και δεν αφορά το γενικότερο τρόπο διαχείρισης των πληροφοριών από το σύνολο των κρατικών φορέων των ΗΠΑ.
[3] Office of the Director of National Intelligence. «2023 National Intelligence Strategy». 09 August 2023. https://www.odni.gov/index.php/newsroom/reports-publications/reports-pub... (10/03/2023).
[4] Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα», Εκδόσεις Ινφογνώμων, Απρίλιος 2023, σσ. 49-52.
[5] Κουκάκης Γεώργιος. «Η νέα Στρατηγική Εθνικής Άμυνας των ΗΠΑ». Foreign Affairs The Hellenic Edition. 01 Δεκεμβρίου 2022. https://www.foreignaffairs.gr/articles/73922/georgios-koykakis/i-nea-str... (12/08/2023).
[6] Κουκάκης Γεώργιος. «Η Ετήσια Εκτίμηση Απειλής κατά των ΗΠΑ για το 2023». Foreign Affairs The Hellenic Edition. 14 Μαρτίου 2023. https://www.foreignaffairs.gr/articles/74058/georgios-koykakis/i-etisia-... (12/08/2023).
[7] Office of General Counsel.(Winter 2020). «Intelligence Community Legal Reference Book». Office of Director of National Intelligence, σσ. 210-241. https://www.odni.gov/files/documents/OGC/IC%20Legal%20Reference%20Book%2... (09/03/2023).
[8] Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα», Εκδόσεις Ινφογνώμων, Απρίλιος 2023, σσ. 37-52.
[9] Κουκάκης Γεώργιος. «Η Ετήσια Εκτίμηση Απειλής κατά των ΗΠΑ για το 2023». Οπ.π.
[10] Ο όρος «μονάδα» χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάθε ξεχωριστή διοικητική δομή ανεξαρτήτως μεγέθους ή κλιμακίου διοίκησης.
[11] Office of the Director of National Intelligence. «How the IC works». https://www.intelligence.gov/how-the-ic-works (10/03/2023).
[12] Office of the Director of National Intelligence. «The National Intelligence Strategy of the United States of America: Transformation through Integration and Innovation». October 2005. https://www.dni.gov/files/documents/Newsroom/Reports%20and%20Pubs/NISOct... (12/08/2023).
[13] Office of the Director of National Intelligence. «The National Intelligence Strategy of the United States of America». August 2009. https://www.odni.gov/files/documents/Newsroom/Reports%20and%20Pubs/2009_... (12/08/2023).
[14] Office of the Director of National Intelligence. «The National Intelligence Strategy of the United States of America». September 2014. https://www.dni.gov/files/documents/2014_NIS_Publication.pdf (12/08/2023).
[15] Office of the Director of National Intelligence. «The National Intelligence Strategy of the United States of America». January 2019. https://www.dni.gov/files/ODNI/documents/National_Intelligence_Strategy_... (12/08/2023).
[16] Office of the Director of National Intelligence. «Director of National Intelligence Avril D. Haines Releases the 2023 National Intelligence Strategy for the Intelligence Community». [Press Release]. 10 August 2023. https://www.odni.gov/index.php/newsroom/press-releases/press-releases-20... (12/08/2023).
[17] Office of the Director of National Intelligence. «Director of National Intelligence». n.d. https://www.dni.gov/index.php/who-we-are/leadership/director-of-national... (14/08/2023).
[18] Office of the Director of National Intelligence. «Director of National Intelligence Avril D. Haines Releases the 2023 National Intelligence Strategy for the Intelligence Community». οπ.π.
[19] Koukakis, Georgios. 2022. “The National Security Strategy of the USA: Background, Recent Developments and Future Considerations Regarding the International Security Environment”. HAPSc Policy Briefs Series 3 (2):122-32. https://doi.org/10.12681/hapscpbs.33792 (13/08/2023).
[20] Κουκάκης Γεώργιος. «Η Ετήσια Εκτίμηση Απειλής κατά των ΗΠΑ για το 2023». 14 Μαρτίου 2023. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/74058/georgios-koykakis/i-etisia-... (13/08/2023).
[21] Κουκάκης Γεώργιος. «Η νέα Εθνική Στρατηγική Αναθεώρηση της Γαλλίας». 12 Δεκεμβρίου 2022. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/73942/georgios-koykakis/i-nea-eth... (13/08/2023).
[22] Κουκάκης Γεώργιος. «Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Ιαπωνίας». 23 Δεκεμβρίου 2022. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/73958/georgios-koykakis/i-nea-str... (13/08/2023).
[23] Κουκάκης Γεώργιος. «Η στρατηγική εθνικής ασφάλειας και διεθνούς πολιτικής του Λονδίνου». 15 Μαΐου 2023. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/74157/georgios-koykakis/i-stratig... (13/08/2023).
[24] Κουκάκης Γεώργιος. «Η πρώτη "ιστορική" Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας της Γερμανίας». 18 Ιουνίου 2023. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/74201/georgios-koykakis/i-proti-%... (13/08/2023).
[25] Κουκάκης Γεώργιος. «Προς τα που δείχνει η Στρατηγική Πυξίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». 1 Απριλίου 2022. Κέντρο Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων. https://kedisa.gr/pros-ta-pou-deichnei-i-stratigiki-pyksida-tis-evropaik... (13/08/2023).
[26] Gigova Radina. «Who Vladimir Putin thinks will rule the world». 2 September 2017. CNN World. https://edition.cnn.com/2017/09/01/world/putin-artificial-intelligence-w... (13/08/2023).
[27] BBC News. «The biggest intelligence leaks in US history». 15 April 2023. https://www.bbc.com/news/world-us-canada-65281470 (13/08/2023).
[28] Βλ. McAvoy Dawn. «Challenges in federal government recruitment». 30 January 2022. HireRoad. https://hireroad.com/resources/challenges-in-federal-government-recruitment (13/08/2023) και Barno David & Bensahel Nora. «Addressing the U.S. Military Recruiting Crisis». 10 March 2023. War on the Rocks. https://warontherocks.com/2023/03/addressing-the-u-s-military-recruiting... (13/08/2023).
[29] European Commission. «European defence industry: Commission welcomes political agreement on support for common procurement between Member States». [Press Release]. 28 June 2023. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_23_3554 (13/08/2023).
[30] Κουκάκης Γεώργιος. «Προς τα που δείχνει η Στρατηγική Πυξίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Οπ.π.
[31] Kong Weilong & Marler Timothy. «Ukraine's Lessons for the Future of Hybrid Warfare». 28 November 2022. The RAND Blog. https://www.rand.org/blog/2022/11/ukraines-lessons-for-the-future-of-hyb... (13/08/2023).
[32] Κουκάκης Γεώργιος. «Η Έκθεση Strategic Foresight της EE για το 2023». 21 Ιουλίου 2023. Foreign Affairs The Hellenic Edition. https://www.foreignaffairs.gr/articles/74240/georgios-koykakis/i-ekthesi... (13/08/2023).
[33] Koukakis Georgios. «The Evolution of NATO’s Strategic Concept». NRDC-GR HERALD. Issue 19 (July-December 2022). p. 34-40. https://nrdc.gr/wp-content/uploads/2023/02/NRDC-GR-Herald-Magazine-Issue... (14/08/2023).
[34] Koukakis Georgios. 2023. “Resilience: Highlighting Its Importance for Security and Development through References to (National) Security Strategic Documents of International Actors”. HAPSc Policy Briefs Series 4 (1):77-87. https://doi.org/10.12681/hapscpbs.35186 (13/08/2023).
[35] Πικραμένος Κώστας & Κουκάκης Γεώργιος, «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα», Εκδόσεις Ινφογνώμων, Απρίλιος 2023, σ. 32.
[36] Αναλυτικές προτάσεις όσον αφορά τη νέα αρχιτεκτονική εθνικής ασφάλειας περιέχονται στο βιβλίο «Εθνική Ασφάλεια: Μύθοι και Πραγματικότητα» του Πικραμένου Κώστα & Κουκάκη Γεώργιου, το οποίο κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2023 από τις Εκδόσεις Ινφογνώμων, https://infognomon.gr/shop/nees-kyklofories/ethniki-asfaleia/

Copyright © 2023 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Μπορείτε να ακολουθείτε το Foreign Affairs The Hellenic Edition στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition